Que's parla hèra deus ors pirenencs e deus ors cantabres (quan disem ors cantabres, que cau compréner cantabre au sens larg, de la cordilhèra cantabrica, en realitat aqueths ors que son asturians, los de Cantàbria que i son tots empalhassats) mès non cau pas oblidar ua espècia en gran dangèr d'extincion e que trobam especificament en los Pirenèus occidentaus e en la soa prolongacion cantabra: lo BECUT.
Los Becuts, com ac sabetz tots, que son gigants hauts de set canas, que't hè quauquarren coma enter detz e quinze mètres de hautor, quan mema, non cau pas tròp trufà's, ja n'arridetz pas tant, eh? N'an pas qu'un uelh au bèth miei deu front. Que viven dens tutas, que i neurishen motons, e que's minjan bueus e motons tà dinnar e sopar. Aus Becuts de la montanha gascona que'us agrada tanben de's préner Crestians tà assegurà's un complement vitaminic, quan ac pòden hèr. Las Hautas Autoritats de Santat deus Becuts (H.A.S.B.) arrecomandan de hèr espòrt e de's minjar cinc caçadors per dia pr'amor qu'aquestes e son neurits en plen aire e son generaument ben avinats. Un crestian au vin, aquò qu'ei plan gostós. Los Becuts, quan e's gahan un caçaire, que'u hèn códer tot viu sus la grasilha e se l'avalan d'un sol bocin, crac, glop. Los Becuts de la montanha gascona que presentan ua auta especificitat per arrapòrt aus deu Bascoat e de Cantàbria, en dehòra de's minjar de carn batiada quan e n'an lo parat, los sons motons que son d'ua raça especiau, que son motons de còrnas d'òr. Qu'ei un avantatge en temps de crisi financièra.
Perquè los Becuts e's disen Becuts? Ah, per fin ua question de las bonas ! E ben, la responsa n'ei pas tròp clara. N'i a qui disen que pòrtan un casc integrau alongat en fòrma de bèc tà poder anar a moto per la Montanha en tota seguretat. Lo casc que cobreish completament lo cap deu Becut, mès, urosament, qu'ei equipat d'un horadet unic au bèth miei, çò qui permet au Becut de véder lo camin e atau d'evitar d'estripar lo Pè-Descauç, soent pintat a l'alcoòl d'aranhon, quan ei a travessar la sendera. D'autes disen que lo becut a la boca deformada per un bèc, non pas un peruc com los ausèths, nani, nani, mès un bèc de lèbe. Qu'ei mauaisit d'ac verificar. Lo qu'a avut la sòrta de contemplar de près la boca d'un becut, generaument non viu pas pro longtemps entà poder vantar-se'n, praubin. En tot cas, un becut, aquò qu'ei lèd-lèd, òc-ben, lèd ...com lo becut. Totun, lo més lèd de tots non seré pas lo becut mès... la becuda.
Los Becuts que viven en Bigòrra, en Biarn, en lo Bascoat e en Cantàbria. Que son coneguts en las Lanas e en Armanhac tanben, mès que viven sonqu'en la Montanha. Au Bascoat, que l'aperan tartaro, tartalo o torto, qu'ei antropofage coma lo becut gascon, mentre qu'en Gasconha, lo tartari qu'ei un aute nom deu cohet, lo diable, qué. E en Cantàbria, los Becuts que i son aperats Ojáncanos. N'i a enqüèra ua bona populacion d'Ojáncanos. Qu'ei la pròva que la convivéncia deu Becut e de l'Òme ei possibla, malgrat tot. Los Ojáncanos que son tan peluts coma l'ors e qu'an plen de dits en tròp (detz dits a cada extremitat). Non son pas antropofages mès que son de maishants broishs qui't foten lo bordel en la montanha tà emmerdar lo monde. Ua manièra de tuar un Ojáncano qu'ei de'u crebar l'uelh e de l'arrancar lo peu blanc que ten esconut dens la soa forradura marrona-roja, mès n'ei pas tant aisit d'ac hèr, pr'amor qu'a l'Ojáncano no'u agrada pas de se deishar tocar los peus e n'ei pas tròp aimable, lo bogre. N'ei pas becut per arren.
Ojalá te quedes ciegu,
Ojáncano malnacíu,
pa arrancarte el pelo blancu
y te mueras maldecíu
Las Ojáncanas non son pas barbudas e que's ditz qu'aurén dus uelhs, pas com los Ojáncanos qu'an sonque un.
Finaument, la reintroduccion deus Becuts / Tartaros / Ojáncanos en los Pirinèus gascons coma mejan biologic tà i controlar los caçaires, que i caleré pensar, non?
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada