Oiva Johannes Tuulio (1878-1941) e lo manuscrit gascon de Finlàndia.

Uei que voi dedicar un article en aumiatge a un filològue finlandés pòc coneishut en dehòra deu son país o deu cerconet deus romanistas :  Oiva Johannes Tuulio (1878-1941).  Qu'estó la descobèrta, en 1922, d'un manuscrit medievau esconut laguens la cobertura d'un libe hens ua bibliotèca de Helsinki qui miè aqueste lingüista finlandés, professor a l'Universitat de Helsinki,  tà l'estudi deu gascon. Lo manuscrit qu'èra un acte notariau, redigit en gascon girondin a Sent Joan de Blanhac en 1465 per un Jehan de Rato, notari a Santas -fr.  Saintes (Santonge). Tuulio qu'identifiè corrèctament la lenga e que transcrivó lo tèxte corrèctament, cada còp qu'èra possible. Que consacrè un article ad aqueste manuscrit, qui publiquè hens Neuphilologische Mitteilungen vol 1/4 (1923), pp 18-43. Que i comença per relatar las circonstàncias d'aquesta descobèrta, pro inesperada per aquestas latituds tan septentrionaus, e per descríver l'estat (dolent) de la pèça dab fòrça detalhs. Puish l'autor qu'explica on se situa Sent Joan de Blanhac e saja de precisar, en de balas, l'identitat deu notari.  Entà illustrar lo son prepaus, que i ajusta un fac-simile d'ua partida deu manuscrit.  Que'n hasó unha analisi lingüistica hòrt plan escaduda, a la lutz deus tribalhs de Georges Millardet, sabent gasconista dab loquau l'autor entertienèva ua correspondéncia amistosa e profitosa, e de las publicacions deu quite Achille Luchaire,  lo mèste de G. Millardet, en tot har referéncia  aus  atlas lingüistics de França de l'epòca. Lo resultat qui'n sortí qu'èra lo d'un tribalh seriós digne d'un saberut gasconista. Tuulio que'n sabèva hòrt, shens nat dobte.

 Mès qui èra Oiva Johannes Tuulio? Que vadó lo 17 de julhet de 1878 a Pyhäjärvi (Finlàndia). Lo pair, lo Reverend Ivar Markus Tallgren, qu'èra encargat de la parròpia de Maaria, un barri de la vila de Turku. La mair,  Jenny Maria Montin, qu'èra apassionada per l'arqueologia e l'istòria locaus. Oiva Johannes qu'èra l'ainat d'ua frairia de cinc, dont Aarne Michael, professor d'Arqueologia prumèr a l'Universitat de Tartu (Estonia) puish a la de Helsinki; ua de las sors qu'èra Anna-Maria Tallgren, ua critica literària de gran fama. L'estudiant O.J. Tallgren que comencé per interessà's a las lengas classicas (latin-grèc), qu'èra vadut un latinista distinguit, puish que 's hiquè a estudiar las lengas romanicas devath la direccion de Werner Söderhjelm e d'Axel Gabriel Wallensköld. En 1907, que dehenó a Turku ua tèsi doctorau redigida completament en espanhòu: La gaya ó consonantes de Pero Guillén de Segovia, manuscrito inédito del siglo  XV. Aquesta tèsi qu'estò la prumèra de filologia iberormanica jamei sostienuda en Finlàndia,  la prumèra redigida en espanhòu tanben, que'u calè demandar ua derogacion especiau entà'c poder har. Que's perfeccionè en francés, espanhòu e italian  au parat de nombrós viatges d'estudis per l'Euròpa deu sud. Que començè la soa carrèra com a professor de francés e d'espanhòu en licèus dinc en 1910, quan estó nomentat en un emplec d'ensenhaire a l'Universitat de Helsinki on i hasó tota la carrèra, dinc a la retrèita com a professor emerit. Que maridè l'escritora finlandesa Tyyni Maria Haapanen (sor deu famós director d'orquestra Toivo Haapanen) en 1917, l'an de la declaracion d'independéncia de Finlàndia  (Finlàndia n'èra pas sonque qu'un territòri de Russia e qu'aprofieitè la Revolucion d'Octobre entà liberar-se'n).  Que vadó membre de divèrsas institucions e acadèmias prestigiosas de Finlàndia,  que contribuí en particular a l'esfòrç de normativizacion deu finés. Qu'ei l'autor de mei d'un article de filologia sud-romanica, redigits en espanhòu o en francés e publicats en revistas de reputacion internacionau. Que hasó partida deu comitat editoriau de divèrsas revistas internacionaus de filologia e lingüistica, en particular deu butletin de la Societat de Neofilologia de Helsinki Neuphilologische  Mitteilungen. En 1933, que decidí de "finesizar" lo son nom de familha en ajustant la version finesa a la version originau (suedesa) deu son nom, Tuulio-Tallgren per Tallgren. Que's morí en 1941. De totas las versions de la Wikipèdia, pas sonque la finesa que'u consacra ua paja. Alavetz, que m'a agradat de recordar aquiu lo son nom com a romanista e, de segur, com a saberut qui s'interessè au gascon.

Tà'n saber mei sus Oiva Johannes Tuulio-Tallgren, ved.

Oiva Johannes Tuulio (Tallgren) : In memoriam.

 Arthur Langfors

Neuphilogogische Mittelungen

Vol42 N)3 (1941),pp.97-103

Un postillato di Oiva Johannes Tuulio-Tallgren (1878-1941)

Enrico Caravelli

http://www.academia.edu/10203907/Un_postillato_di_Oiva_Johannes_Tuulio-Tallgren_1878-1941_