divendres, 26 de novembre del 2010

Qu'aueita estranh

Per un catalan e un gascon, lo mot occitan non-gascon agachar qu'ei totaument incomprensible. En realitat, lo mot existeish en aquestas duas lenguas mès devath formas plan mes conservadas, qui s'apressan fòrça mes de l'etimon germanic. En catalan, qu'ei aguaitar, guaitar, dialectaument agoitar, goitar. En gascon, qu'ei generaument guaitar o güeitar. Qu'ei aueitar en gascon deu sud-èst. Qu'ei gaitar en parlars de la Gasconha centrau, pro influenciats per la lengua de Tolosa qui ditz efectivament gaitar e non pas agachar.


Agachar qu'a com sens prumèr lo de l'iberoroman mirar, mentre lo catalan aguaitar qu'a lo sens deu francés guetter. En catalan, guaitar (var. dial. goitar) qu'a ua dobla significacion: la prumèra qu'ei la deu catalan aguaitar, la segona - mens correnta- qu'ei la de mirar (dab atencion). En gascon, qu'ei parièr per guaitar o güeitar, com en catalan. Totun, en gascon deu sud-èst, aueitar qu'ei emplegat com agachar en lengadocian (cat. mirar), mentre, en parlars sud-occidentaus, qu'emplegan meslèu lo vèrbe espiar.

En gascon, dus sinonimes de guaitar / güeitar que son espiar e gardar (var. guardar). G(u)ardar que pòt aver los dus sens de protegir / vigilar e de mirar. Espiar dab lo sens de mirar qu'ei correntament emplegat en mantuns parlars gascons, lengadocians e en varietats septentrionaus deu catalan. Totun, espiar dab aqueth sens qu'ei desconegut en gascon sud-orientau, qu'emplegan meslèu aueitar o g(u)ardar.

En la varietat oficiau de l'occitan, qui ei deu gascon sudorientau, en lòc d'emplegar agachar, qu'auretz de causir enter aueitar o guardar. Seratz comprés s'emplegatz guaitar o güeitar -e dilhèu espiar, mès pas briga s'emplegatz agachar, varianta dialectau pòc arreconeishedera d'aueitar. Agachar en espanhòu que vòu díser baishar, inclinar.

8 comentaris:

Maime ha dit...

En Lemosin, avem mai d'un sinonime per revirar lo catalan "mirar" : espiar, 'visar e gaitar (qu'es mai oest-lemosin o charantes). Lo mai utilizat me sembla 'visar tot-parier.

Salvador ha dit...

I a Chile diuen 'estar al aguaite'

Joan de Peiroton ha dit...

E què vol dir això de "estar al aguaite"?

Joan de Peiroton ha dit...

Maime: ja seré temps que'm hiquèssi a apréner lo lemosin. Durant longtemps pensavi qu'avèvi pas nat ligam de sang dab Occitània mès adara sèi que n'ei pas vertat. La familha deu costat de la mair qu'avè arraditz dens un lòc de la Cruesa occitana dont la mair portava lo nom. Los mens aujòus emigrèn prumèr tà Clarmont puish tà Paris. As pas un metòde de'm conselhar?

Mela ha dit...

Ara, as decidit qu'èras lemosin?!?
Aquò te geina se soi petada de rire?

Salvador ha dit...

Vol dir estar atent, aguaitar, vigilar

Joan de Peiroton ha dit...

Mela: ai pas decidit que soi lemosin, ai decidit d'aprene lo lemosin, compausant essencial de l'occitan, es pas çò parièr. Aprene un occitan, es plan, n'aprene dos, es miélher. N'aprene 157 845 es çò ideal mas gaire practic. Totun, se volèm aprene l'occitan, que non un, dos o tres occitans, es obligatòri de se familiarizar amb las 157 845 varietats que compta la lenga, ja que nòstres lingüistas - los mai nuls del mond- son estats incapables de crear l'occitan (ni lo gascon unificat, açò dit en passant).

Salvador= Gràcies!

Maime ha dit...

N'i a nonmas lo metòde Oc-Ben per lo lemosin. De segur, qu'es un lemosin referenciau que correspond a p'un dialecte parlat.
Te pòde conselhat maitot lo site dau Jan-Peire Reidi que bota en linha sos cors (qu'es pusleu un lemosin dau perigòrd mas dau parlar en "è").
Bon, utiliza dau texte lemosin de pertot, eh ! Lo pòdes veire (mai auvir) maitot sus Punt de vista, avia un reportatge sus se.
La differéncia de las gròssas emb lo lengadocian es la prononciacion.

http://jpreydy.canalblog.com/