dissabte, 15 de gener del 2011

Occitan oficiau

Un lector irascible que me pregunte demane perqué i foti boti er article gascon pirenenc occitan, eth/era, e non lo/la e perqué er enonciatiu que qu'emmèrde totlemonde?
Bon, è dues responses, pr'amor que cau saber preparar es sòns arguments.




Er article eth/era qu'ei era forma emplegada en occitan oficiau. Convendratz damb jo que non i a mès occitan qu'agueste article. Citatz-me ua auta lengua qu'a coma article eth/era. Non n'i a cap. Mentre que de lenguas qu'an lo/la ne coneishi aumens dues autes: catalan e franco-provençau. En catalan lo/la non ei un article dera lengua oficiau, e ben en occitan, qu'ei parièr. Dilhèu qu'aquerò cambiarià un bèth dia, mès tant qu'es occitans non se demèrden cap tà obtier era oficialitat des sues varietats en tot tórcer es colhons des sóns diputats, que serà atau. Sò cap a díder que non cau emplegar lo/la en occitan, segur que non, senon cap ena varietat oficiau dera lengua. Que cau notar qu'er occitan oficiau coneish tanben er article tolosenc le mès de manèra fossilizada en bères expressions. Qu'ei possiblaments un arcaïsme, coma er article salat so/sa.
Ara tà çò que tòca ar enonciatiu. Qu'ei vertat agueste enonciatiu qu'a desapareishut quasi completaments dera lengua d'ue. Mès eth mèstre Aitor Carrera, ara seguida der aute mèstre en Joan Coromines, considere normau d'emplegar er enonciatiu en aranés. Donques, jo que lo hèsqui servir, sustot que l'è ben installat en cap. Que me sort sense que i poga hèr arren.

E puish, ath lector occitan irascible, bon catolic, que li harè remarcar que la Santa Mair de Diu prononcièc aquera frasa frase en Lorda: Que sòi era immaculada concepcion. S'ac aguesse volut díser diferentament, ac aurie pogut hèr en tot aparéisher en Albi o en Rodés. Mès non. Que siguec ua visita oficiau en occitan oficiau.

12 comentaris:

Mela ha dit...

Lo lector irascible: qu'ane encuolar eras moscas.

Ta responsa, sabes qué ne pensi (en resumit: que pòdes acompanhar lo lector irascible, aital fasètz una partoza dipteriana)

Mas ton argument virginal es excellent!!!!!! :DDDDDD

Salvador ha dit...

Haureu de demanar a era Santa Mair de Diu que faci un altre miracle i escrigui era gramàtica i eth diccionari occità.

Joan de Peiroton ha dit...

Mela: Paures diptèrs! Ne deven aver "ras lo cuol".
Salvador: La gramàtica, ja la tenim, gràcies a Aitor Carrera, professor a la Universitat de Lleida. El diccionari és altra cosa, i clar, el necessitem. Ara bé, al principi contava amb quatre mots: concepcion, èster, immaculada i que. És una mica limitat per a una conversa ordinària, això. Potser la Bernadeta en va listar més i el Vaticà no els van voler difondre? Doncs és una hipotèsi que mereix consideració: el secret de Lorda seria el diccionari de l'occitan oficial que el Vaticà no va voler difondre per por de no sé qué, potser la mala reacció del govern francès.

Maime ha dit...

Pff quau colhon queu tipe ! Qu'es un lengadocian ? Per me, qu'es quitament pas lo problema de saubre si l'aranés es oficiau en Espanha o pas. Es un parlar occitan e n'i a pas de rason de pas l'utilizar.

Ai 'na precision d'aportar sus l'article "le". Qu'es pas un article tolosan. Qu'es un article panoccitan : s'utiliza dins tots los parlars nords-occitans (a costat de lo e lu en lemosin), en tolosan, en aranés de ço que tu dises... E sabias que "deu" es pas un gasconisme mas un charantisme ?

優次 (Yuji) ha dit...

Peth enonciatiu que ! :D
Personauments que pensi qu'eths aranesis qu'aurián de sajar d'arrecuperar sòn usatge. Ena premsa escrita aranesa que i campa de tant en tant en ua frase o auta, mès cap de faiçon sistematica. Qu'aurián tanben de depurar un shinhau eth lexic. Guardar eth aute costat dera termièra que cau ! Mèles, Luishon...

優次 (Yuji) ha dit...

"Eth coche pròpi QU'ei imprescindible entà mòir-se per Aran. Toti es joeni damb es qu'auem parlat auien carnet de condusir o se lo trègen ena autoescóla." (Anna Geli, Es joeni, Aran ath dia nò. 20 deseme/2007, p12)

Joan de Peiroton ha dit...

Maime: Ua causa qu'ei segura: l'article le en occitan meridionau n'ei pas un francesime. La forma le mei au nòrd, soi pas tan segur. Deu e seré un manlhèu deu parlar de las Charentas? Es sustot la fòrma gascona corresponent a del, me sembla, com cèu/cèl, mau/mal, etc. Deu en gascon que's pronóncia do /du/ o /déw/ segon los parlars. En nòrd-gascon qu'ei dau.

Joan de Peiroton ha dit...

Yuji: Que cau díder manejar er enonciatiu "que" en aranés non ei tostemp facil pr'amor de l'us generau de que coma pronom, contrariàment a d'autes varietats de gascon qu'empleguen "que" quasi exclusivaments coma enonciatiu e qu'an d'auti moti taus pronoms: qui, dont.... Per exemple: Qu'ei vist ua gojata qui tròbi beròia o qu'èi vist ua gojata dont tròbi beròia. En aranés qu'auem sonque: qu'è vist ua gojata que tròbi (o trapi) beròia
Donques, en aranés, que cau trobar un equilibri entre er us ben gascon de "que" e un dolent "quequejar". Cap tostemp aisit. :)

優次 (Yuji) ha dit...

Mès enlà dera termièra, sens anar tròp luenh, qu'an eth madeish problèma, totun, que "quequejan" autant coma eths autis gascons, non?

Joan de Peiroton ha dit...

Yuji: As cap tòrt, gojat! B'ei vertat, segur!

Maime ha dit...

Un manleu ? A qui ? Non qu'es un fenomene plan comun en occitan (gascon, nòrd-oc, provençau,...) e qu'es normau que mai d'un parlar balhen de las fòrmas similarias : deu (que se ditz /du/ maitot), ceu /cœw/, mau /maw/ son de las fòrmas lemosinas charentesas (a Limòtges quò siria pusleu dau, ciau e mau). En provençau qu'es dau, cèu e mau me sembla. De tot biais, n'i a quasiment pas de particularitat d'un parlar que sia pas dins un autre maitot. Benleu l'article gascon pirenenc.

Joan de Peiroton ha dit...

Maime: ah, ok! Sèm completament d'acòrdi, alara.