Òsca entath Ostau Comengés e entara comuna de Shenh.

Qu'èi recebut la letra d'informacion de l'associacion eth Ostau Comengés, redigida en aquera lengüa meslèu coseranesa qui ei la deu son president, Joan Pau Ferré. N'aprofieiti tà exprimir acitau lo men contentèr e la mea admiracion pregona peu tribalh -en particular lo de collectatge- realizat per aquesta associacion, mercés au Joan Pau. E çò que i liejói, en aquesta letra d'informacion, que'm hasó hèra gòi. Non poish resistir de v'ac hèr conéisher en vse'n balhar un extrèit.

Shenh, petiua comuna comengesa situada ena vath deth Arbàs, que ven d'inaugurar dus panèus d'informacion sus eth patrimòni naturau e culturau. A priori: arren d'originau: que i a d'autas comunas qu'an pres iniciativas atau. Solament, a Shenh, aqueris panèus que son en francés e tanben en occitan. Que son estats realizats en cadre d'ua convencion signada entram eth Estat, era comuna, eras comunas vesiàs, eth O.N.F. e era L.P.O Pyrénées vivantes. Eth objectiu principau d'aquera convencion qu'é era preservacion deth arrian blanc - aqueth butre qu'a elijut domicili sus eth territòri de Shenh, de cap ath malhs de Pena Nera- mès era mesa en valor deth patrimòni culturau n'é cap estada debrembada.

Qu'é atau que, ath cap deth panèu qu'arrepren eth plan dera comuna, qu'òm pot líger "Planvenguda a Shenh, Bienvenue à Chein". Eth plan qu'é illustrat per fotografias d'audèths e de lòcs emblematics dera comuna e totas eras legendas que son en occitan e en francés. Que cau tanben sinhalar que totis eths microtoponimes que figuran sus eth plan - Batalha, Eths Pojaus, Arraigon, Shenh d'Amont - son notats en occitan.

Aqueth trebalh de normalizacion deths noms de lòcs que partic deths entretens realizats per Joan Pau Ferré, membre deth Ostau Comengés- auprès d'informators occitanofònes de Shenh. Aquèras enquèstas, essencialament en occitan, que permeteren d'establir ua lista precisa deths noms de lòcs de Shenh, de conéguer era sua prononciacion exacta en occitan gascon, de localizar-les en ame precision e d'amassar informacions sus eras activitats umanas, eth relhèu, era vegetacion, era natura deth sòu...En un segond temps, ua comission municipala qu'estèc creada, composada d'elijuts e d'abitants dera comuna. Eths sòns membres que validèren era prononciacion e era ortogràfia deths noms de lòcs. Enfin, aquera lista qu'estèc adoptada peth conselh municipau que la transmetec aths servicis deth cadastre e deth I.G.N.

En tot demorar qu'aqueras correccions siàn presas en compde peths servicis deth Estat, era comuna de Shenh, en ame aqueth supòrt de qualitat, qu'a sabut botar en valor eth sòn patrimòni culturau, bastit e tanben lingüistic. Bilhèu que balharà idèas a d'autas comunas? .

Liéger aquò que m'a metut de bona umor. Los de Senh que hasón çò qui calèva hèr. Òsca! E jo qu'èi decidit de hè'm membre d'eth Ostau Comengés en los enviar ua cotiza. Que serà ua auta manèra d'exprimir lo men contentèr e de'us encoratjar.

PS. Eth arran blanc (Neophron pernopterus) qu'ei tanben coneishut com caparroi en d'autas varietats gasconas. Lo mot gasconissim arran qu'èi parent deu mot basco arrano qui vòu díser agla.

Garriga Trullols e l'occitan estandard

La gramatica e lo vocabulari de çò qui lo sénher Garriga Trullols apèra - a tòrt- occitan estandard qu'estón concebuts non pas segon los parlars occitans, mès segon los parlars lengadocians. Qu'ei doncas un estandard dialectau. Aperar occitan estandard l'estandard lengadocian qu'ei har deu lengadocian ua lengua per se e non un dialècte de l'occitan. A jo, qui non hèi nada distincion ni de natura ni de valor enter parlar e lengua, aquerò no'm pausaré nat problèma. Per jo, lo lengadocian qu'ei ua lengua tan valedera com ac ei lo francés o lo catalan o lo gascon.

Totun, lo lengadocian qu'ei classificat com dialècte de l'occitan, com ac son las autas modalitats de l'occitan. De cara a l'occitan, l'estandard lengadocian qu'ei doncas sonque un estandard dialectau, com ac son -pausats per cas- l'estandard literari guipuscoan (aperat centrau) e l'estandard literari navarro-labordan en basco. Los bascos qu'an resolgut aqueste copacap lingüistic en hargant un estandard "segon los parlars bascos": atau qu'estó inventat un parlar navèth, artificiau, composicionau, a partir de mei d'un dialècte. Atau que vadó lo basco unificat, hèit lengua oficiau en Euskadi e arreconegut e emplegat en tot Euskal Herria com estandard de la lengua basca. Los occitans qu'an tostemps refusat de seguir aqueth camin, per arrasons qui non son pas jamés estadas analizadas de manèra pregona, ce'm sembla. En occitan, la proposicion d'un estandard basat sus un dialècte solet qu'obrí via tà l'esclatament de la lengua occitana en estandards dialectaus multiples.

En Aran, a on coexisteishen 8 varietats occitanas (un brigalhon) diferentas enter si, l'estandard oficiau de l'occitan qu'ei aranés. Qu'ei basat suu parlar de Vielha. Aran que hè partida deu Principat de Catalonha e los Aranés que son ciutadans de plen dret d'aqueth principat. Qu'ei donc normau que l'occitan oficiau en Principat de Catalonha sia la varietat pròpia deu Principat, qu'ei a díser la qui ei oficiau en la Val D'Aran. E de totas manèras, los parlars aranés non son pas lengadocians, que hèn partida deu grop sud-orientau deu gascon. Non son pas - o en tot cas pas directament - concernits per la normativizacion lengadociana, contràriament a çò qui sembla pensar lo sénher Garriga Trullols. Que lo lengadocian sia estudiat e practicat en Catalonha qu'ei evidentament ua bona causa. Totun, n'ei pas normau que l'aranés, aumens la sua varietat oficiau, non sia pas jamèi estat objècte de promocion e d'ensenhament au CAOC. Deféner l'occitan, en Principat de Catalonha com enlòc mes, que passa prumèr per deféner la varietat locau. Qu'un catalan emplegue l'occitan lengadocian tà parlar a un aranés n'ei pas ua manèra de deféner l'occitan, qu'ei evident. Que sabem tots quin aquò s'acaba: en catalan o en castelhan. D'aulhors, quan lo Sénher E. Garriga escriu ua letra au futur sindic d'Aran, lo sénher C. Barrèra, tà'u felicitar, en quina lengua ac hè?
En catalan, plan segur.

Ensenhar l'aranés qu'ei vadut ua urgéncia, e pas sonque en Principat de Catalonha.

De jo, occitan, En Garriga Trullols non se pòt díder er amic.

Pogues ores dempús dera derrota electorau deth Partit Socialista enes darrères votacions espanhòles, aguérem era suspresa de liéger un comunicat verinós emetut peth president deth CAOC, En Garriga i Trullos. En aguest comunicat, redigit en sòn lengadocian e adreçat taus "cars amics occitans", En Garriga i arrègle un compde personau damb eth sindic d'Aran Francés Boya. Liegetz un pòc:

Cars amics occitans,

Ièr i aguèt un càmbiament fòrça important a la Val d'Aran en l'escasença de las eleccions municipalas e del Conselh Generau. Ara lo novèl Sindic es Carles Barrera.

Amb Paco Boya s'acaba la demagogia, la megalomania e lo secessionisme e las malas relacions entre lo Conselh Generau e la Generalitat e las pus marridas relacions entre lo Conselh Generau e lo CAOC.

L'obstruccionisme e la tergiversacion de la Lei de l'Occitan s'es acabat.

Ara comença una novèla etapa de relacions occitano-catalanas de la Generalitat, del CAOC e del Conselh Generau d'Aran amb una tòca mai clara de trabalhar per l'unitat de la lenga e la cultura occitana, que pels catalans fa partida fòrça importanta del nòstre patrimòni cultural e lingüistic.

Tot çò qu'èra arrestat, ara se metrà en marcha, e sonque pòt s'alentir per la crisi o per la manca de sòus, mas lo procès a començat e degun l'arrestarà.

Lo CAOC es fòrça content perqué lo trabalh da 40 ans a estat pas en de badas e ara trabalharà amb mai de mejans oficials.

Coralament,
Enric Garriga Trullols
President CAOC

Alavetz, jo qu'ac harè brac e clar:

Paco Boya qu'ei de nòste. Qu'ei aranés, qu'ei gascon, qu'ei occitan. Que trabalhèc tara defensa dera sua lengua, dera nòsta lengua, e damb un succès que hè gòi. Sense interferir damb era politica aranesa o catalana, que non coneishi pro, jo voi raperar aquiu que Paco Boya contribuic fòrça ara recuperacion dera nòsta lengua e dera cultura nòsta en Aran, e non sonque pera sua accion politica, senon tanben pera sua òbra literària e artistica. Paco Boya qu'ei un actor màger en maine dera cultura nòsta.

Eth CAOC, pera votz deth sòn president, veïcule idèes romantiques que remonten ath sègle darrèr e que non son cap en fase damb era realitat occitana d'ué eth dia, ne tanpòc en fase damb era volontat dera majoritat des occitanofòns. Que son d'ua auta epòca. Eth comunicat deth president deth CAOC qu'ei ua vergonha. Li perdonaram pr'amor deth sòn gran atge.

Urosament, qu'auem Paco.

EDIT. Non, non mos auem entenudi, Mela e jo, tà "postejar" sus aguest ahèr ath madeish moment. Que sap redigir, Mela! Anatz véder.

Pass'aire: lo grop musicau gascon qui puja, qui puja...

Quin ei lo men grop musicau gascon preferit per aquesta passa? Pass'aires, clar e plan segur!



Vam! E perqué sonque gascon? Pass'aire qu'ei lo men grop OCCITAN preferit. E més, que cantan en occitan lo mes beròi, qu'ei a díser en gascon, e non pas en un occitan qui soa ja a mieitat picard com ac hèn d'autes grops.



Pass'aires qu'estó fondat peu bohaire lanusquet Jan Cozian. Que'u podón véder a cantar  a L'Orient, en duet dab la soa boha tecnò (puta d'instrument! Vorrí lo medish, dab lo bordonet de camembert suu costat e tot ;-)


E sabetz la notícia? Pass'aire que vien per fin de sortir un CD (mercés a la Mela per la notícia)!



PASS'AIRES / extrèits e entervista from piget on Vimeo.

Roqueta? Qu'ei enqüèra melhor en version catalana

Uei qu'ei lo dia de Roqueta a casa mea. Roqueta, aquò's saboreja! Liegetz un extrèit, tà vse'n balhar lo gost un brigalhon:

Color vermell intens. Aroma de fruita madura amb notes balsàmiques en harmonia amb elegants notes de vainilla i coco adquirides en 12 mesos de barrica de roure francès i americà.

Cap de dobte, que m'agrada Roqueta.

Susumu Kudo, professor de francés e de gascon, autor d'un metòde japonés de gascon modèrn.

E coneishetz lo professor Susumu Kudo? Aqueth lingüista japonés qu'ensenha lo francés e lo gascon a l'Universitat Meiji-Gakuin de Tòquio. Qu'ei l'autor d'un metòde de gascon modèrn en japonés.

Que m'a interessat de constatar la nòrma gascona emplegada per Susumu Kudo dens lo son metòde n'ei pas la de Miquèu Grosclaude, represa e adaptada de manèras divergentas per Romieu-Bianchi e per Domergue Sumien, senon plan la de Pèir Bèc. Per fin, qu'èi trobat quauqu'un qui sec las causidas normativas de Bèc!!!! Dens lo gascon de S. Kudo, que s'i arretròban totas las signaturas linguisticas qui caracterizan lo gascon composicionau inventat per Pèir Bèc. L'explicacion que n'ei simpla: Susumu Kudo que seguí, perdon, que seguiscoc los cors, perdon, corses de gascon de l'Universitat de Peitius, dab Pèir Bèc com a professor. Que cadó amorós de la lengua gascona...e deus Pirenèus. Lo parèr de Susumu Kudo qu'ei lo gascon ei ua lengua vertadèra e non pas un dialècte. Susumo Kudo qu'ei tanben un gran admirador de l'òbra de Loís Alibèrt (véd. aquiu).


Que mantién un blòg de linguistica en lengua francesa, a on e parla plan soent deu gascon e lo legedor que i trobarà bèras frasas en gascon.

Qu'èm e que seram

Deu 18 dincau 28 de mai qu'ei a debanà's l'edicion tolosana deu hestenau transfronterèr sèm e serem (en occitan clar: qu'èm e que seram ;-). La prumèra que's tienó en mars a Barcelona.
Malurosament, obligacions professionaus que'm tienen esluenhat de Tolosa e que m'èi dejà perduda la majoritat deus espectacles. Be hè dòu!

DSK

DSK que s'ei fotut dens la mèrda. Se se'n sortirà o pas, aquò ei lo son problèma. Personaument, n'èi pas nada opinion s'ei copable d'un crimi o non. E me'n foti, tà díser vertat. Urosament, no'u coneishi pas. Quina importància e pòden aver las opinions deus uns e deus autes en un ahèr semblant? Que cau deishar la justícia de Nava Yòrk hèr lo tribalh, que justícia sia hèita e pro.

Quant aus vociferacions deu Pair Debré sus l'imatge deus francés a l'estangèr, e patatim, e patatam, que'm hèn petar d'arríder. Dilhèu que l'ahèr DSK haràn carar aus qui disen los francès se dochan pas jamès. Qu'ei dejà quauquarren.

Une chance pour la France

Dens ua entervista a la television, la Bernadette Chirac declarè la grossessa de la Carla Bruni-Sarkozy qu'èra "une chance pour la France". Non ns'a pas enqüèra explicat en qué. Se lo hilh s'assembla au pair, serà meslèu ua catastròfa nacionau, ça'm par. Urosament, çò de sordeish n'ei pas jamès segur.

L'occitan dens lo metro tolosan

Que i agón personas, occitanistas o non, tà declarar que trobavan inutile e ridicule que i agossen anoncis en occitan dens lo metro tolosan. Ne'n soi pas bric. Jo que pensi completament lo contrari: l'occitan qu'a publicitat de besonh. Qu'ei utile en particular los neo-tolosans que sàpian a qué s'assembla la lengua pròpia deu lòc. Dilhèu qu'aquò los miarà tà s'i interessar. Qu'ei un patrimòni de la vila e de la region, n'i a nada bona arrason tà escóner l'occitan tolosan a Tolosa. E pas sonque la lengua escriuta, dab la soa grafia drin confidenciau. La lengua qu'a de hè's audibla. Hèr-la sentir qu'ei ua bona causa. Qu'ei contribuir a hèr-la víver. Tolosa n'a pas d'aver vergonha de la soa lengua mondina.

Prumèr miracle deu beat Joan Pau II

Lo polemic cardenau Agustín García Gasco, bisbe (avèsque) emerit de Valéncia, que's morí d'un infart de còr a Roma on assistiva a la beatificacion deu Joan Pau. L'Agustin que's hasó celèbre per las soas declaracions en contra de la contracepcion e en favor deu "dret" maritau de trucar a las esposas.