Tantugo 1

Parlar d'Aulús (Coserans)

Tantugo qu'é un vielhard que s'amaga eneths bòsques. Que guarda eths camps, eths prats enà que no's panen ren. Quan eths blats son segaths o er'erba dalhada, dentiá que tot sia rentrath peth mèstre, Tantugo no dròm cap cap, que vella tostemp. Era paur de'u véser parésher que retien eths lairons. Qu'é brave, cresetz-ac, mès qu'é sauvatge. Un lauraire que sabiá un flòc causas, que disiá soen aths sievis gojats que Tantugo qu'èra ath segur eth mes bon guardaire deths enfruts dera tèrra. Ua vrespada deth mes de julhet, un tropeu de goelhas que peshiá eishus ua montanha, eth pastor que s'endormic, en revelhant-se que vic Tantugo que fugiá enà bòsc. Que fuc tanplan reconeshuth peths pastors en ua bèra (polida) valea cocath aishús un caròu. Aué encara, en quauqu'uns vilatges deras Pireneas, eras mainadas an paur d'esh. Quan un gojatòt o ua petita filha non vòu obeïr (créser) enà sa mair, que'u ditz: "Pren-te garda! Que cridi
Tantugo e, tot de seguit, que va sortir deth bòsc!

(Tirat de "Le dialecte gascon d'Aulus, grammaire et dictionnaire suivi de Histoire chronologique des vallées du Garbet e d'Ustou. Jean-Pierre Laurent, publicat a compte d'autor en 2002).

Notaratz: la conservacion de la f latina, la transformacion de la u/v  /w/ intervocalica en   /ß/ com en catalan e en lengadocian vesins. Totun, soen(t) qu'ei conservat- que non soven(t) com en Biarn-, aué qu'ei conservat tanben,  mentre lo mot taula qu'ei iper-corregit en tavòla:
...
Ta mair que t'a noirida
Abandonada t'a
T'a dada en un òme
No'n sé se t'aimarà
T'a dada en un òme,
Un òme joador
Non dei'dera tavòla
Non vòu fèr ren de bon
 ( Cançon d'Aulús)


Notatz tanben en Aulús l'article eth  qu'ei distinguit deu pronom esh, en lengadocian lo/el; en catalan el/ell, en occitan oficiau eth/eth.
Tropeu qu'ei un francesime per arramat(h) o tropèth.
Enà: a Ercé que disen endà (endà > enà) mentre a Uston qu'emplegan entà (forma aragonesa e pan-gascona)
Cocath = coucat (en men gascon). Notatz lo mot caròu = forma iper-gascona derivada deu gallo-roman *callavo, mes comunament calhau en gascon.
aué= uei, auei (catalan avui), variants en autes parlars gascons: ué, güé
Abans lo tractat de Corbeil (1258), la vath de Garbet que mantièva contactes umans e economics fòrça importants dab lo vessant palharés vesin. La lengua que se'n hè arresentir enqüèra uei lo dia. En particular la pronóncia de la l qu'ei velara com en catalan.
A Aulús, com en Aran, adiu e adishatz qu'an guardat estrictament lo sens d'adéu e d'adéu-siau en catalan deu sud e d'adios en castelhan, non s'emplegan pas jamés tà díser bon dia.