Llagasta: un gasconisme en catalan (de "lagast"). O quin passar deu criquet tau lagast.

Lagast de l'aulha

Llagasta gasc. lagast  (o lagasta en Coserans, cf. J.P Laurent, le dialecte de Massat), id. (etimol.:   basco lakasta: criquet, deu latin locusta, id.). Lo mot catalan que i a la significacion deu mot gascon "lagast",  que non la deu mot basco "lakasta" qui significa plan "criquet" (cat. llagosta, cf  gasc. "lagosta"), com lo quiti mot latin "locusta" . D'aqueste darrèr mot latin que derivan lo mot basco lakasta, los gascons "lagast / lagasta", "lagosta",  e los catalans llagasta, llagast (en la Catalunya deu Nòrd)  e llagosta. Atestat pas sonque recentament en catalan (sègle 19 enlà),  lo mot llagasta que i ei hòrt probablament un gasconisme d'origina pastorau.  La deriva semantica qu'observam dab lo mot gascon "lagast" (var. "lagasta") per rapòrt au mot latin que i degó estar provocat  per confusion deu mot romanic dab l'etimon aquitan e/o basco "laka" qui evoca quauquarren (planta o animau) qui s'arrapa.

Gabar 

En basco,  lo mot  "kapar" que designa lo lagast de l'aulha (Ixodes ricinus). Lo mot que designa autanplan ua planta de tipe sega, arromèc, ua planta espinosa.  Qu'arretrobam ua dobla significacion semblanta entau mot gascon "gabar" (prononciat dab la r finau sensibla: gabarr) (de l'aquitan kapar) qui i sap designar au còp l'arromèc e  un ectoparasit ovin assimilat au pedolh (Melophagus ovinus). En catalan, la "gavarra" var. "gavarrera " e "gavarna" (de l'aquitan kapar) que sap designar plantas espinosas, en particular l'arrosèr sauvatge Rosa canina. Que designa tanben un lòc on i creishen aquestas plantas, d'aquiu lo nom catalan Gavarra, au còp nom de lòc e de persona. Autanplan en gasc.: lo gavardèr o gabardèr o galarbada que designa l'arrosèr sauvatge com lo lòc on i creishen aquestes arrosèrs, mentre lo mot "gavarra" que i designa meilèu un aute arromèc absent de la flora indigèna deus país catalans e qui trobam en Gasconha, Aran inclús: Ulex europaeus. Tostemps en catalan, la "paparra" (ua varianta probabla de  kapar, caparra que i ei tanben coneishut, totun dialectau ved aquiu ),  que designa  lo lagast en generau.

Lagast de mar

Arapa

 En basco, "laka" qu'ei un sinonime de "kapar" (la planta espinosa, l'arromèc). Qu'ei probable aqueste mot "laka" (possiblament "qui s'arrapa": sega, arromèc) qu'ei a l'origina deu cambi semantic qu'observam dab lo mot gascon "lagast" per rapòrt au mot basco lacasta.  Per la còsta gascona, lo lagar (/lagà/) o lagast (de mar) que designa un octopòde (cat. polp, pop). Que i tornam trobar aqueste etimon aquitan:  "laka" en basco o "laga" en gascon. Qu'evoca quauquarren (planta o animau) qui's gaha, qui s'arrapa com l'arromèc dab las espinas, lo lagast dab lo ròstre, lo lagast de mar dab los arrapaders (tentacules). Que'm pensi lo mot basco lapa, qui designa l'arapa, mollusca gasteropòde marin qui s'arrapa a l'arròca (cat. barretet ), que deu representar ua varianta de laka. En tot cas, lo mot generau entà diser lagast (l'ectoparasit) en basco qu'ei lapazorri, qu'ei a díser literaument  "arapa pedolh" (lapa : arapa; zorri: pedolh, que compreni: pedolh qui s'arrapa).  En gascon, tot parièr:  lo mot "labàs" qu'ei un sinonime deu mot "lagast" (l'ectoparasit), dont e poiré representar de fèit ua simpla varianta, com en basco lapa versus laka.

En resumir, lo mot catalan  llagasta (var. llagast) que deriva deu mot gascon "lagast" (var. lagasta). Los mots gascons lagast e lagasta que remontan tau mot lakasta qui significa criquet en basco, deu latin locusta (id.). Lo cambi de significat en gascon que vieneré d'ua confusion de "lakasta" dab  l'etimon aquitan o vascon deu mot "laka" (arromèc) qui significaré "qui s'arrapa".

N.B. Los diccionaris catalans que refusan de har remontar lo mot llagasta tau mot latin locusta pr'amor deu problèma de deriva semantica (lagast versus lagosta o criquet). Totun que hèn remontar llagasta  tau mot lakasta deu basco. Que s'oblidan sonque de precisar qu'en basco, lakasta que i significa plan "criquet", que non "lagast", o sia lo mot basco lakasta que deriva plan deu mot latin locusta. Lo mot pròpiament indigèn en basco qu'ei kilkir, sinonime de lakasta (gasc. : criquet).

Totas las fòtos que son de la wikipedia.