Lo diccionari occitan de Na J. Ubaud que'nse presenta duas variantas deu medish mot : 'garantir' e 'garentir', la prumèra estant marcada com a incorrècta ('francisme', qu'ei a díser gallicisme). De fèit, nosaus qui èm acostumats a léger la pròsa d'En Domergue Sumien, que podem testimoniar l'ensenhaire provençau n'emplega pas sonque 'garentir' e pas jamei 'garantir'.
De qué n'ei exactament? 'Garentir' qu'ei un arcaísme atestat en occitan e en catalan medievaus. Que'u trobam tanben a còps en gascon medievau, on i èra emplegat en concurréncia dab la fòrma pròpiament gascona "guarentir" (cf. lo lexic de gascon ancian de Luchaire).
Adara, lo mot 'garentir' qu'ei desconegut de tot los diccionaris d'occitan modèrne lhevat lo, dejà mentavut, de na Josiana Ubaud. Lo diccionari francés-gascon de Per Noste qu'admet au còp 'garantir' e 'guarantir'. Aquestas duas fòrmas que s'arretròban hens lo "Diccounari Francés-Parlàs Biarnés e Gascoûns" de Braun-Darrigrand jos la grafia 'g(o)arantì'; que son autanplan presentas hens lo diccionari Tot en Gascon de Pèir Morà. Los diccionaris occitans non-gascons qu'admeten tots 'garantir', que non 'garentir'. Lo diccionari referenciau deu Congrès Permanent de la Lenga Occitana n'admet pas tanpòc 'garentir', sonque 'garantir', dab la soa varianta 'guarantir' ajustada e notada com a pròpiament gascona. Enqüèra un còp, en aqueste ahar, lo Tot en Gascon e lo Congrès Permanent de la Lenga Occitan que son d'acòrd enter si. Que'nse podem arregaudir d'aqueste consensus ecumenic.
Aqueste mot 'garantir' que s'arretròba en catalan, en espanhòu e en portugués, escriut atau, parièr. L'italian qu'a 'garantire'. L'anglés qu'a to 'guarantee', l'allemand 'garantieren', lo neerlandés 'garanderen'', lo suedés, 'garantera'; lo polonés 'gwarantować', lo rus 'гаранти́ровать', etc, etc. O sia que las fòrmas dab las duas a deu mot francés 'garantir' que son estadas acceptadas de manèira plan generau en las lengas indo-europèas, la nosta inclusa.
Segon la causida normativa deu Congrès Permanent, la fòrma 'garantir' qu'ei plan la corrècta en occitan com en catalan, a maudespieit de la fòrma mei anciana dab "e" e deus predics d'En Domergue Sumien. En gascon, qu'ei 'garantir' o 'guarantir', coneguda causa sia. Que cau remarcar qu'en gascon, lo grop 'gua' derivat d'un /wa/ germanic que's pòt prononciar /wa/, /gwa/ o /ga/ segon los parlars o los mots, ex. guarir que's pòt prononciar /warí/, qui ei la prononciacion mei conservadora, la mei pròishe de l'etimologica , /gwarí/, qui ei la mei pròishe de la gràfia o /garí/ qui ei le prononciacion occitana, segon los parlars. Per via de consequéncia, que'm sembla 'guarantir' que saberé representar 'garantir', mentre que lo revèrse non ei vertat.
EDIT (11 de noveme de 2018): L'Acadèmia 0ccitana que recomanda garentir en occitan. Alavetz, la question n'ei pas acabada, lo problèma demora.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada