divendres, 19 d’abril del 2019

Etimologia d'Erriap(p)us.

Suu penent deu Mont d'Arrie, au darrèr de Sent Beat, que i trobam ua gran marmèra e un santuari galloroman dab ua vintenat d'inscripcions votivas adreçadas au diu Erriap(p)us (en latin: Er(r)iap(p)o deo). Aquesta divinitat que sembla estrictament locau, que  non la trobam mentavuda en nat aute lòc. La question de l'etimologia deu teonim Erriap(p)us  que demora debatuda. Xavier Delamarre que'u supausa celtic e que l'arrevira literaument en "Uelh d'Agla" o, eventuaument, en "Semblant a l'agla" (Dic. Langue Gauloise) (cf. lo mot locau tà díser vutre: arrian, etim. erri-anu= qui ei de l'agla, aquilin).  Joaquín Gorrochategui qu'ei d'acòrd lo teonim Erriappus non pòt estar considerat estrictament com a aquitan, totun qu'emet l'ipotèsi que poiré arrepresentar ua version aquitanizada deu nom grecolatin Priapus. Ne volem pas créder Gorrochategui ací per duas rasons. Prumèr, las inscripcions votivas de Sent Beat que son totas en pro bon latin, çò qui hè l'ipotèsi de Gorrochategui pro complicada. A mei, la representacion d'Erriapus, trobada sus un deus autèls deu santurari, n'amuisha pas nat atribut priapic. Totun, la relacion dab l'agla n'ei pas mei evidenta, qu'ac cau plan arreconéisher.  Lo diu qu'ei arrepresentat com a personatge mascle desnudat tienent un barròt dab l'extremitat hicat au sòu. Jo que serí temptat d'arreligar lo teonim au nom de la montanha, Arrie,  qui acessa lo quite santuari. Erriapus que seré l'uelh (compréner: lo guardian) deu mont Arrie (Erri-opos -> Erriapus), dehificacion de la Montanha e protector deus marmaires. Aquò qu'explicaré per qué lo teonim e demora estrictament locau. Los qui s'interèssan a la mitologia celtica qu'an imaginat Erriapus com a "gigant"  (ua invencion shens basa, ce'm sembla)  e lo nom deu diu gascon qu'estó balhat a un satellit de Saturne  (ved. Erriapus a la wikipedia).

3 comentaris:

pepsi ha dit...

Arren a véder : harcussar o harcussar a donat (ar)regussar, arreüssar en catalan.

Joan de Peiroton ha dit...

Interessant! arregussar qu'ei tanben gascon. Probablament ua varianta de arrebossar cf. esp. rebozar. Harcussar, hargussar possiblament per confusion dab har (cat. fer) cussar (caçar)? ne penszi pas que arregussar venga de harcussar mès me pòdi enganar.

pep ha dit...


(a)trossar(-se), retrossar(-se) / (ar)remangar-(ar)romangar(-se) / arrebossar(-se) / (ar)regussar(-se) DIEC, R / aüssar(-se) Val. / arremissar-arramissar(-se) (plana de Vic) / (ar)replegar(-se) o (a)pujar-se les mànigues (Els verbs atrossar, retrossar i trossar comparteixen el significat de ‘arromangar’ o ‘arre-gussar’. La sinonímia, però, és parcial perquè atrossar i trossar tenen altres significats que retrossar no comparteix. De fet, retrossar té un ús força limitat i, segons Joan Coromines, aquest verb és «una imitació poc recomanable i supèrflua del francès retrousser». Tanmateix, Pompeu Fabra el va incloure en el seu diccionari −i el DIEC l’hi manté. (a)regussar vindria de >arrebossar>revessar, revolsar, o rebursar? llatí *re-vŏltiāre, ‘regirar-se’)

Oc. arregussar (s') / se regussar : se rebussar (rebossar en lemosin) (relevar sa rauba, sas margas, son cotilhon...).