Ibride - Ibrida

Lo Domergue qu'a hèit ua descobèrta de mei: que ns'assegura la fòrma corrècta de l'adjectiu "ibride" en occitan n'ei pas "ibride" - "ibrida" mès  "ibrida" (m. / f.). Praubets d'eth e d'eths! L'explicacion que n'ei simpla, lo mot gascon ibride n'ei pas sonque ua adaptacion deu mot francés hybride (com en las autas lengas romanicas, esp. hibrido e cat.  híbrid) ) e Domergue que vorré artificiaument cort-circuitar la derivacion en imaginar ua derivacion latina dirècta qui n'a pas jamei existit  (hybrida -> ibrida).  Totun, l'adjectiu gascon ibride, ibrida (cf. diccionari PN, Tot en Gascon etc) qu'ei estat plan validat en occitan per l'Academia Occitana, atau de parièr: ibride- ibrida. Que'u trobam autanplan validat au diccionari basic deu Congrès devath la fòrma ibrid(e), ibrida. Bèra unanimitat!  E serà capable l'ensenhaire provençau de convéncer aus sons collègas deu congrès (deu quau hè partida eth medish, se non m'engani pas)) e los Academicians Occitans de cambiar la lor causida per la soa? Que'n dobti mès l'ahar qu'ei a seguir. Tant qu'aquesta tasca de convertir los sons collègas a la soa pròpia mòda ne sia pas acabada - dab succès-  lo Domergue que pisharà enqüèra un còp en dehòra deu vriulon en hent l'apologia d'un beròi anti-normisme. Que n'i èm acostumats. En tot cas, en gascon, nat dobte per jo, qu'ei plan ibride (m.) - ibrida (f.) (grafiat ibríde en grafia EGF), jo que m'i estau en emplegar lo lexic documentat deu gascon. N'avem pas hrèita de cambiar, puish unanimitat que i a. L'avís deu Domergue, hent-se en dehòra de tot encastre de decision quin que sia, n'a pas nada importància aquíu. Totun, lo brave Joan Gerard Barceló, fidèu aplicaire deus capricis domerguencs, shens demorar nada conciliacion de cap sòrta dab las entitats de normativizacion de l'occitan qui an ja acceptat lo mot com a "ibride-a,, qu'escrigó  qu'aplicarà d'ara endavant la "causida" deu Domergue en Jornalet. Magnific! Atau l'occitan qu'aurà duas "nòrmas" en plaça de sonque ua, la deu Jornalet vs la generau. O l'art de destrusir la nòrma e d'introdusir lo bordèl acerà on n'i ei pas. Que vau mei arríder que non pas plorar. Hahaha!!!

Equipa o esquipa?

Aquestas linhas, que soi a escríver-las a Clarmont, on soi pr'amor que s'i tien lo  Campeonat de Cana de Combat. Qu'aprofièiti de las pausas entà redigir un shinhalon. La Cana de Combat qu'ei au còp un espòrt e un art marciau francés. Qu'ei un espòrt individuau, n'ei pas un espòrt d'equipa...Equipa... o esquipa? Segon absoludament tots los diccionaris, lo mot qu'ei equipa en gascon (o sia equipe en gràfia EGF, IBG) cf. los diccionaris PN, tot en gascon, l'aranés de l' IEA, etc. E shens qu'en gascon, en occitan (lengadocian) tanben,  segon Laus, Ubaud, Cantalausa...Beròia unanimitat, arreconeguda peu Diccionari deu Congrès Permanent de la Lenga Occitana qui a retiengut lo mot equipa shens problèma. Per tant, l'Academia Occitana qu'a volut demostrar que son saberuts e que saben l'etimologia deu mot (de "skipian", eretatge normand deu norués e/o deu saxon) e qu'a cambiat lo mot en "esquipa" (sic). Atau en lenga occitana, que seré "esquipa" e non pas "equipa". Praubes!!!  Que seràn desillusionats pr'amor n'èi pas nat dobte los gascons ne seguiràn pas l'Academia aquiu. Non pas a causa de l'etimologia - qui non pausa pas cap de problèma- mès pr'amor, com totòm ac sap, ua proporcion hòrt grana deus locutors de gascons ne considèran pas la lor lenga com a part de la lenga occitana e aqueste monde n'an pas nada rason tà substituir lo lor mot "equipa" peu mot "occitan" "esquipa" puishque "esquipa" n'ei pas jamei estat atestat en gascon (equipa, equip que vienen deu normand via lo francés per difusion, cf. espanhòu equipo, cat. equip). Los de l'Acadèmia, avuglats que son per l'obsession a la caça aus francismes, qu'an comès aquiu ua beròia benalèja, ça'm par. "Equipa" au lòc d' "esquipa", o l'arrevèrs, n'a pas briga d'importància, la vertat. Totun, çò qui ns'espèra n'ei pas lo remplaçament de "equipa" per "esquipa" mès plan un doblon. Equipa o esquipa? Lo dus, mon generau! E l'Academia Occitana que pòt arrecéber un satisfecit deus gasconistas qui ne mancaràn pas d'adoptar "esquipa" com a mot purament occitan de virar en equipa o equip en lenga gascona en un futur lexic bilingüe occitan-gascon /gascon-occitan. L'Academia qu'auré d'i pensar un pòc mei abans d' introdusir refòrmas inutilas, honts de division.

Triomfe o trionf(e)? En gascon, triomfe e trimfe.

Aquiu qu'avetz un objècte de debat enqüèra vigent: e cau emplegar triomfe o trionf(e) en occitan?
Trionf qu'èra la fòrma retienguda peu CLO, de manèira pro susprenenta. En efèit, aquesta causida que va en contra de la fòrma classica deu mot. En occitan trobadorenc, sonque triomfe qu'ei atestat (cf. lo diccionari de Raynouard qui'nse balha pas sonque triomfe (sic) dab aquesta citacion extrèita de la canso dels Albigeses "venia en tal triomfe". Totun, en gascon, lo mot classic "triomfe" que pausa un problèma de prononciacion devut a l'iat. La solucion plan atestada qu'ei la pèrda de la dusau vocau o sia ua resolucion deu problèma  en "trimfe"(cf. lou trimfe de la lengouo gascouo..., G. d'Astròs). A la lutz d'aquestas dadas,  la proposicion deu CLO n'ei pas acceptabla, en tot cas ne n'ei pas per çò qui tanh au gascon puish "trionf" ne pòt pas briga representar "trimfe". De faiçon avisada, au son diccionari generau, l'Academia Occitana que retiengó la fòrma "triomfe" (grafiada atau) en citar ua frasa de Joan Bodon e ua auta de Joan Larzac com a exemples.  Lo Diccionari Basic deu Congrès que retiengó trionf(e) (sic), totun shens nat supòrt lexicografic en gascon. Que son estats enganats per las preconizacions malavisadas deu CLO. Jo que'm pensi la fòrma triomfe qu'auré d'estar retienguda com a fòrma generau en occitan, dab trionf com a fòrma locau, dialectau.

En gascon, tant lo diccionari de Per Noste com lo Tot en Gascon que retienen la fòrma triomfe, totun lo Tot en Gascon que balança enter la gràfia dab m e la dab n (triomfe versus trionfe) pr'amor de la fòrma"trionf" preconizada peu CLO com a fòrma generau.  Lo Tot en Gascon que rapèra tanben qu'existeish lo mot literari gasconissime "trimfe" (grafiat erronèament trinfe per P. Morà au Tot en Gascon). Per jo,  lo debat que seré enter la fòrma mei o mensh sabenta triomfe e la fòrma populara e literària trimfe qui correspon a la faiçon genuiament gascona de prononciar lo mot. De la medisha manèira que lo catalan normat accèpta indiferentament la fòrma "triumf "(derivada deu valencian medievau triumfo, enqüèra en vigor uei lo dia, e deu catalan ancian triumfe) en concurréncia dab la fòrma triomf (qui derivaré deu mot francés triomphe segon Alcover-Moll), jo que'm pensi lo gascon qu'auré d'acceptar las duas fòrmas: triomfe e trimfe acompanhats deus vèrbes triomfar e trimfar. Espudir trimfe e trimfar que'm sembla contra-natura e derasonabla. Tà díse'c brac, la mia preferéncia absoluda qu'aniré entà trimfe e trimfar, qui son las fòrmas naturaus en gascon. Ne son pas trimfe e trimfar las fòrmas estranhas o arcaïcas en gascon, mès plan triomfe e triomfar.