Gairin (camalong ), etimon proto-celtic "garano-" (gruia, bernat-pescaire) , influx deu gasc. garia (lat. gallina) per confusion.

Lo mot protoceltic pour gruia qu'ei garano-,  cognat deu grèc gerenos, germanic krano-, latin grus etc. L'etimon celtic que poiré explicar lo mot gascon gairin emplegat tà designar genericament camalongs de talha  miejana a grana, en particular lo bernat-pescaire. Per metafòra, que pòt designar ua persona prima, espalancada. 

*Garano - > * garan  - > gairin dab cambiament d'afixa, probablament per crotzament un chic desordenat dab lo mot "garia". Gairin que seré cognat deu breton e deu gualés garan = gruia,  (en breton miejan, lo mot garan qu'èra utilizat tà designar lo bernat-pescaire tanben). La confusion de l'etimon "garano-" dab garia (lat. gallina) que s'arretròba dab los mots "gariòu" e "gariòla" "petits échassiers" (< garia, afixat). L'etimon proto-IE deu mot garano que significava "qui crida" (en celtic tanben) e que designava la gruia. 

Com, comet (abeurader; tòs; cuba deu batanar) : un mot celtic en gascon.

 Lo mot gascon  "coma" (s.f. 1- sòrta de vath; depression geologica propícia au peisheder  2- estiva d'altitud pròishe deus cims, shens perider)  que vien deu mot latin "cumba" (sòrta de vath). Aqueste mot latin qu’ei un empront au gallés *cumba (idem), deu proto-celtic *cumb -os/-a qui significava a l’origina cau-cava, concau-concava, cavat-cavada (cf. Celtic Lexikon, Univ. of Wales). Lo mot que serviva en celtic tà designar ua traca de vath,  totun shens qu'ua vath.  De manèira notadera, a mei de « coma », lo  gascon qu’a manlhevada la forma masculina deu mot celtic : "com" (s.m. < *cumbos). Que designa locaument un abeurader (fr. abreuvoir), d'autescòps obtienut en cavant lo tronc d’un arbo.  "Com" o "comet" que sap designar un tòs tanben, en generau de pèira (fr. auge de pierre) (cf. dic. aranés, I.E.A). Lo mot "comet" qu'ei sabut en biarnés tanben, que i designa la cuba deu batanar (cuve à foulon).   Qu’arretrobam lo noste mot en breton : "komm", dab las medishas significacions qu’en gascon : « auge , abreuvoir, cuve à foulon...» (ved. aquiu e acerà). Lo mot n’existeish pas en occitan (non-gascon) sauv a las termièras deu maine gascon ; en francés, tanpòc. Lo mot "cóm" qu'ei emplegat locaument en catalan de Catalonha tà díser "tòs" (fr. auge), qu'ei probablament un legat lingüistic deus paisans gascons de la Catalonha d'autescòps.   Aquiu qu’avem un aute beròi exemple d’un mot celtic en gascon, absent deus lexics deu francés e deu provençau.  

"Bana" (recipient, bidon, unitat de volume) : un celtisme e un gasconisme, a non pas con·hóner dab lo mot non-gascon "bana" de significacion distinta.

En gascon, lo mot "bana" (s.f.) que designa ua sòrta de recipient, un bidon et qu'ei lo nom d' ua unitat tradicionau de volume (equivalent a 20 l haut o baish). La significacion qu'a lo mot en occitan non-gascon com en catalan occidentau (banya en catalan orientau) qu'ei diferenta, qu'ei sinonime de còrn, çò qui n'ei pas lo cas en gascon contemporanèu. L'etimologia deu mot occitan qu'ei clara, qu'ei lo mot gallés *banna (proto-celtic *benna) qui significava punta, còrn (cf. los vòstes diccionaris de proto-celtic favorits). 

Lo mot francés "benne" e la soa varianta dialectau "banne" que remontan tà un mot proto-celtic omonime *benna, qui designava ua sòrta de vagonet triscat.  B'ei possible lo noste mot gascon "bana" que remonta tàd aqueste dusau etimon, qu'ei a díser que seré un cognat deu mot fr. "benne" (adoptat en gascon com a "bèna") e non pas lo deu mot occitan "bana".

Lo mot "bana" qu'ei desconegut en castelhan e en portugués. Totun, de manèira interessanta, qu'ei present devath la fòrma "bama" en la lenga deus "Pasiegos" (Vath de Pas, Cantàbria). Que i a la significacion deu mot occitan: còrn. D'on los "Pasiegos" e tiran aqueste mot? Qu'ei ua bona question.  Que'nse podem demandar tanben per qué l'arriu Pas deu quau los Pasiegos tiran lo lor gentilice e's ditz atau, Pas e non pas Paso. E d'autas questions semblantas. Mès n'ei pas lo bon jorn entà interessar-ns'i. 

La conclusion qui cau retiéner qu'ei lo mot gascon "bana" e lo mot occitan "bana" que son plan distints semanticament, probablament non aparentats enter si etimologicament, enqüèra que tots dus eretats deu celtic. En gascon, "bana" que designa ua sòrta de bidon e pas briga un còrn mentre qu'en occitan, "bana" que significa "còrn" e n'a pas las significacions deu son faus-amic gascon. 

Bascar (chepiquejar), basca (chepic): un celtisme ipotetic en biarnés; etimon wa(x)-ske (premuda, pechic), a comparar dab lo mot basco "kezka" (en gasc. "chepic").

 Hens los pòsts passats, que vedom dus navèths etimons celtics. Que vedom l'etimon *bono-  (gasc. tustar, fr. frapper, donner un coup ).  Puish que vedom l'etimon *bunno- (gasc . butòr) representat en gascon per "bom" (idem). Uei que voi discutir lo cas d'un aute mot gascon ipoteticament d'etimon celtic: basca (en grafia IBG: basque). Aqueste mot "basca" qu'ei sinonime de "chepic".  En gascon, que i va acompanhat d'un vèrbe "bascar" qui significa inquietar, chepiquejar; a la fòrma pronominau, bascà's significa inquietà's, chepicà's, soptà's, qu'ei a díser... dar-se'n basca (ua expression a apréner e a utilizar! Ne t'en fais pas = Non te'n des basca ! ).

En breton, qu'existeish lo mot gwask qui significa premuda,  pression, pinça. Lo mot qu'existeish tanben en gualés: gwasg. Lo mot breton gwaskad que significa "estrenta", "sofriment". L'etimon qu'ei lo protoceltic *wa(x)-ske/o   qui significa prémer, premuda (cf. lo Celtic Lexicon aquiu).  Lo mot romanic basca que seré un cognat d'aquestes mots breton e gualés gwask e gwasg, segon los diccionaris d'espanhòu (DRAE) et de catalan (GDLC).

Notablament, lo mot gascon "basca" n'ei pas sabut en occitan, lo TdF qu'ignòra lo mot. 

Per contra, lo substantiu "basca" e lo vèrbe "bascar" qui l'acompanha que son sabuts en catalan e en espanhòu, totun non en galaïco-portugués, en astur-leonés ni en aragonés. En espanhòu normatiu, la significacion que sembla derivar de manèira especializaira de la deu mot gascon. La significacion prumèra de "premuda" (pression), "pessic, pechic" (pincement) qui ei plan la de l'etimon *wa(x)-ske/o- en celtic, conservada dab "gwask" en breton, n'ei pas presenta en espanhòu, pas mei qu'en gascon. Per contra que demora lo concèpte semantic de chepic (< pechic) , d'inquietud qui ei plan la significacion qu'a lo mot en gascon. Totun, l'espanhòu que'n restrenh la semantica.

En espanhòu:

Basca (segon lo DRAE):

1. f. Ansia, desazón e inquietud que se experimenta en el estómago cuando se quiere vomitar. U. m. en pl.

2. f. Agitación nerviosa que siente el animal rabioso.

En catalan (segon lo GDLC), la definicion qu'ei mei larga. 

	[s. XIII; probablement del cèlt. waska]
	f  1 Ànsia, angúnia, inquietud.
	2 1 Esvaniment, desmai. Caure en basca.
		2 basca de la mort Agonia.
	3 pl Nàusees. Tenir basques.
	4 Xafogor.

La definicion 1 deu mot catalan qu'ei plan la medisha que la deu mot gascon, mentre las definicions deu mot en lenga espanhòla que presentan restriccions per rapòrt a las en las autas duas lengas. B'ei possible lo mot espanhòu que sia un eretatge gascon,  dab definicions metaforicas o especializadas similaras a las deu mot en gascon e distintas de las deu mot en celtic . Deu gascon lo mot que degó passar au catalan (ja au sègle 13) e a l'espanhòu (sègle 13). D'on vien lo mot en gascon? Du gallés, deu breton? L'abséncia deu mot en peitavin-sentonjés e en galò ne pleiteja pas en favor de l'ipotèsi d'un mot breton viatjaire.  L'abséncia deu mot en galaico-portugués, en astur-leonés e en aragonés ne pleiteja pas tanpòc en favor d'ua origina iberoromanica deu mot "gasca". Que deu proviéner deu gascon qui l'eretè sia deu basco sia deu celtic directament. 

Que cau notar qu'en basco, "chepic" que's ditz "kezka". Aqueste mot basco que'm sembla poder arreligà's a l'etimon celtic *waske tanben, sia per un ligam pròpi sia via ua fòrma gascona anciana "*gasca" a l'origina de "basca". A la fèita fin, que demora l'ipotèsi lo mot basco kezka n'aja pas arren a véder filogeneticament dab lo celtic *waske, la semblança de fòrmas que seré ua mèra coincidencia. En aqueste cas, que'm semblaré mei logic har derivar lo mot biarnés "basca" deu mot basco "kezka" via ua fòrma intermediària gascona "*gasca", que non deu proto-celtic "*was(x)-ke". 

Bom ( = butòr), un celtisme en gascon septentrionau, proto-celtic bunno- (id.).

 Au pòst passat, que vedom lo mot  "bòme", var. "bome", qui significa carrat, arrelha (fr. soc de la charrue). Qu'emitèi l'ipotèsi de tribalh de qué lo mot gascon "bòme" èra cognat deu mot breton "bomm, boem", la significacion deu mot breton estant  un chic diferent, totun aparentat:  "sillon relevé provoqué par le soc de la charrue". En breton, lo bòme que's ditz souc'h, cognat deu noste mot soc (arrega, celtic succo, reca).  La rason d'aquesta recèrca entau mot bòme:  que m'avisèi d'un problèma pausat per l'etimon generaument acceptat "vōmer" de cara au derivat vomet, problèma lèu confirmat per l'existéncia deu mot trobadorenc vomier (vomièr) e per las fòrmas biarnesas vòmen e vómen.  Aquestas fòrmas que' m mièn tà espudir vōmer e prepausar sia bomĭnem (deu celtic *bomis, latinizat) sia vomĭnem (deu latin vōmis, declinason non classica). L'examen de las fòrmas aragonesas que m'incitè a la fèita fin a preferir vominem (pista latina), compatibla dab totas las formas atestadas, gasconas com aragonesas. Un problèma resolvut e un mot tirat de la lista deus celtismes en gascon. 

Uei que m'interèssi a un aute etimon celtic "*bunno-" qui significa "butòr" (l'ausèth : Butaurus stellaris). Lo gascon qu'a conservat aqueste etimon celtic dab lo mot bom deu gascon septentrionau (= butòr), cf. lexique du gascon  de la Teste de Buch, P. Moureau,  aquiu ). Lo mot gascon qu'ei cognat deu mot gualés  bwm  (id.), tots dus derivats de *bunno-. L'etimon qu'a subervivut en breton contemporanèu com a compausant d'un mot-sintagma qui designa lo quiti butòr: bongorz, qu'ei a díser lit. en gasc. "butòr (d') arrau"; lit. en fr. "butor (du) roseau. L'irlandés qu'a eretat aqueste etimon *bunno devath ua fòrma afixada dab -āno-, protocelt. *bunnāno ->  irl. bonnán (gasc. butòr). 

En celtic, lo doblon *bunno- vs  *bunnāno- que rapèra d'autes doblons celtics de formacion similara com *cauo - vs *cauān(n)o (gasc. caús, guè(h)us, ga(h)ús vs  fr. chat-huant, gasc. cavan)  e *casso- vs cassāno- (cf. gasc. casse, casso < *casso- vs fr. chêne < cassāno ). 

L'etimologia deu mot *bunno n'ei pas clara e que seré shens correspondéncia indoeuropèa segon R. Matasović qui postula un manlhèu non-indoeuropèu en proto-celtic (cf. Etym Dic of Proto-Celtic). Jo ne soi pas d'acòrd dab lo mèste. Que'm pensi *bunno- que representa ua fòrma de  *budno qui significa "(lo) qui alèrta, qui avisa, qui desvelha" (R. Matasović, op. cit.), lo mot entà designar l'ausèth que'n deriva morfologicament per assimilacion expressiva. *Budno qu'ei indoeuropéu shens nada sòrta de dobte. Lo mot "*bunno" que hè alusion au crit grave e pregon de l'ausèth qui evòca lo son deu còrn qui soa l'alèrta.