Qu'è lejut aquerò en blòg d' Eric Gonzalès, escrivan bearnés d'expression gascona e occitanista:
"Elements bàsis de llengua occitana" : qu'ei lo nom d'ua minigramatica elaborada per Aitor Carrera, professor d'occitan a l'universitat de Lhèida, e aprovada peu Grop de Lingüistica Occitana deu Secretariat de Politica Lingüistica de la Generalitat de Catalonha.
Que's pòt telecargar a l'adreça :
http://www20.gencat.cat/docs/Llengcat/Documents/Publicacions/Altres/ElementsBasicsLlOccitana.pdf
Que s'ageish en fèit d'elements d'occitan lengadocian, mes ne serà pas dit en nat endret deu document : la lenga qui i figura que i ei presentada com ua "mena d'occitan estandard" (?). Que legem en efèit : "Les formes que s’exposen a continuació pertanyen a una mena d’occità estàndard que, d’entrada, ha de resultar comprensible –sense cap aprenentatge previ– a tots els que coneixen i usen la llengua d’oc, ja siguin provençals, llenguadocians, alvernesos, gascons (aranesos inclosos) o llemosins."
Que son tot simplament formas lengadocianas, mes que'us auré hèit mau aus dits d'ac escríver. L'omission deu mot "lengadocian" n'ei pas innocenta : enter los noms citats que figuran professors d'universitat coneguts peu lor desir de véder los dialèctes desparéisher a tèrmi.
Que comença de n'i aver pro d'aqueras actituds, encoratjadas peus aranés e seguidas per la Generalitat (ne i a pas qu'a véder lo traductor : "occità", "occità aranés"). Que hè Jèp de Montoya, un felibre, dens aquera hadèrna de normalizators qui parlan occitan dab la boca en cuu de pora ? Que cau denonciar aquera enterpresa limashorda qui davanteja bessè d'autas iniciativas de mei de consequéncia.
Qu'a completament rason, Eric, lheuat un punt: non son seguidi pes Aranesi e er aranés demora oficiau per tot Catalonha.
Aqueri saberuts deth GLO (damb era ajuda militanta deth CAOC) s'an het complices d'un genocidi culturau programat, ei clar. Pr'amor qu'un Aranés qui conversarà damb un Catalan lengadocianoparlant incapable de parlar aranés ac harà en cap arren d'aute que catalan o castelhan per arrasons de comoditat. Ei clar qu'eth trabalh deth GLO contribuís activament ara desaparicion preocupanta der occitan en Espanha, sense ajudar de cap de manèra ara conservacion dera lengua en França.
16 comentaris:
Afar polemic amb çò que cal anar fòrça en compte e en çò qu'ieu ( catalan que fa un an qu'estúdii la lenga e qu'amb astre acabarai en parlant e en escrivent un occitan de laboratòri) li caldriá benlèu calar, pel perilh qu'ai de que las miás opinions sián una estupiditat.
Compreni la molestia non solament de gascons, mas de provençales e de quin autre parlant que siá que siá pas lengadocian per çò qu'es de coma se poiràn portar aquestes afars. Per astre o per desgràcia, una sòrta de lenga standard es un besonh per tota lenga que pretenga aver una reconeissença internacionala, aital coma es fondamentala tanben de pas jerarquizar los desparièrs parlars e manténer e conservar lo maximal possible tota la riquesa dialectala que contenen. En principi son dos besonhs antagònics que per far avançar exigisson un fum de discussions e fòrça bona volontat de la part de totes per aténher lo maximal succès e respècte. La situacion que se tròba l'occitan ajuda pas brica a qu'aquel entendement siá facil, aital coma lo perilh de lingüicidi ( ni que siá sens marrida fe ) se tròba a cada cantoada. La feblesa oficiala e lo sotmetement politic que se tròba fa que qualque error que siá pòsca èsser fatal tant per l'union de fòrças, coma per la conservacion e avaloracion d'importància parièra de totes los dialèctes, de tota la riquesa de vocabulari que compòrtan. A tot aquò caldriá somar lo fach que i aja de tantes enemics interessats o de personas que simplament los s'enfot que l'occitan ( o quina autra lenga que siá pas "granda", "oficiala" ) desaparesca. Mas dintram pas mai en aquel tipe de personal, que mantenon una actitud en militant de destruccion, e que son enemics comuns de tots nosautres. Es pas lo tèma.
Desconeissi coma fonciona lo GLO. Me cal de tot biais dire que dins aquel grop trobam pas nomès al provençal Jèp de Montoya. Benlèu me confondi, mas cresi que Claudi Balaguer es tanben provençal, Dario Anghilante es aupin, Alain Viaut es gascon e, aquò lo sabi plan, Manel Zabala catalan. Disi ja, ieu pòdi pas metre la man al fuòc per cap d'eles a l'excepcion de per Manel Zabala, lo mieu professor d'occitan. Vos pòdi dire d'el qu'es un defensor fòrça seriós tant de la recèrca d'un standard respectuós, coma de la defensa e estudi dels divèrses parlars. Al larg del cors avèm agut la visita de divèrses escrivans e especialistas provençales e gascons e de contunh avián constants referenças a coma se disiá açó e ailà en los diferents parlars. Aguèrem concrètament doas classas de gascon, una d'elas facha a la carga del senhor Nicolau Rei Bèthvedér. Vòli dire que de qualque biais, las classas que nos faguèt lo senhor Zabala son estadas fòrça dobèrtas, pas totjorn plan digerides per totes ( lo comentari, de còps ironic, de que estudiàvem set lengües se poguèt a l'encòp sentir mai d'un còp dempuèi la part dels escolans... Causa qu'a ieu, per fòrça que me costès sovent de seguir, m'agradava : cada realitat es cossí es, pas coma voldriás que foguèsse).
En definitiva, pòdi pas opinar sus se lo resultat final de tot es estat la consumació oficiala d'un lingüicidi. Desirariá sincièrament que foguèsse pas aital e s'o es gardarai ja de m'informar perque se cometa pas çò que seriá un error cultural nefast. Mas me vesi moralament obligat a defendre lo mieu professor, una persona d'una valor, dubertura d'agach excepcional. Una autra causa es l'anecdòta tristíssima de l'opinion d'aquel senhor sul provençal. Francament lamentable.
Se me pòt totjorn dire "catalan, fica lo tieu nas en los tieus afars, que pro problèmas avètz vosautres" e auriatz tota la rason del mond. Mas calar dessús en Manel seriá estat una actitud covarda. Esperi qu'o comprengatz. Esperi que i aja entendement entre totas las parts, de vertat : a degun qu'aima las lengas vol l'extermini de deguna d'elas, de degun pichon parlar. Totas son importantas. Fòrça gràcias e excussatz.
L'estrategia deu GLO qu'ei logica se's cred en ua nacion occitana qui la diversitat lingüistica e seré un trasto inoperant. Puish qui la màger part deus militants gascons n'i vedèn pas sonqu'un club esloish tà promàver la lor lenga (gascona), b'ei temps entaus Gascons de tirà'n la leçon en har scission deu moviment occitanista com ac hasón los Catalans eths medishs 100 ans a. Deishem los Lengadocians normalizar lo lor patuès : ne's serviràn pas mei deu noste dinamisme gascon tà denegar la nosta originalitat irredusibla. Occitania au cagader de l'Istòria !
Los catalans non poden pas comprener que l'occitan non èi pas ua sola lenga.
Gasconha Libra!
Benvolut Assier :
Se s'a informacion e se parla amb gents qu'a de desparièrs punts d'enguarda, tant un catalan coma un chinés pòt arribar a comprene o pas, arribar a se formar una opinion confonduda o pas de quina situacion mondial que siá. Ai jamai pensat que degun que siá pas catalan pòsca pas comprene çò que passa a Catalonha. Ara, se pel cas que me comentas croses que cal passar un tèst d'ADN te donarai alavetz la rason. Entri pas en la discussion de s'es una meteissa lenga o pas, debat que daissi pels lingüistas e ieu soi pas mai que un pichon escolan. Çò qu'es es segur qu'a Paris e a Madrid son eroses e rison mantun amb aquestes debats. Lor fem lo trabalh gratuitament. Es çò de "dividís e ganharàs" de Juli Cesar, mas sens que lor calga bolegar un dit.
Vos desiri fòrça astre. Per cèrt, fòrça bon lo Roger Lapassada e lo Peire Bèc. M'agradi plan los "Contes esquiçats".
En Joan, se vòles crear de polemicas estèrlas, as capitat (gaita un pauc los comentaris dels legeires gascons).
Mai seriosament es pas lo GLO nimai lo CAOC (un còp èra èra lo CLO...) que son a far un "genocidi cultural". Es la politica dels estats francés, espanhòl e italian e -- fin finala -- son los quitis electors (occitans) d'aquelis estats.
@Florenci :
Lo concèpte d'Occitania que hè arríder París qui sap hòrt plan qui la Gasconha, lo Lemosin, los Aups rodanencs ... n'an pas arren de comun lhevada ua linha isoglossica neo-latina -tr- > yod ... Occitania qu'ei ua invencion romantica de poètas provençaus deu sègle 19au qui avèn tròp lejut au Michelet e la soa istòria romantica hèita de batalhas enter la França meridionau deu trobadors e la França septentrionau deus trouvères. Ua invencion qui los Catalans e huejón dab luciditat. Ua invencion qui profieita deu dinamisme gascon en tot denegar Gasconha com ua realitat distinta. La salhida qui'ns demòra a nosautes hilhs de Gasconha qu'ei arrenodar dab los cosins deu Bascoat entà desbarrassà'ns de las pretensions lengadocianas.
Un comparèr implacable :
"Occitan" deu Lemosin marchés :
http://crdo.risc.cnrs.fr/data/quint/SaintPriest.wav
"Occitan" de la Gasconha pirenenca :
http://crdo.risc.cnrs.fr/data/thesoc/65-ARAGNOUET.wav
Ieu, voldria far coma lo Florenci : defendre mon professor: lo Joan-Claudi Forêt ! Ai desjà laissat un messatge sus lo blogue d'Eric Gonzalès e te mete lo mesme aqui (a pu pres).
Alaidonc sei un daus escolans lemosins de Joan-Claudi Forêt e l'ai jamai auvit dire quò. Mas iò pòde compréner çò que vòu dire (si la citacion es exacta) e l'interpretacion de Gonzalès me sembla meschanta. La licéncia d'occitan es pas una licéncia de patois perque demanda d'en prumier un niveu de lenga universitari : qu'es pas la lenga de Marius au merchat de Marana mas pusleu la de Mistral. Qu'es pas tanpauc 'na licéncia d'una lenga fòrça localizada mas la d'una lenga multidialectala. Los estudiants deven saubre legir tots los dialectes de l'occitan. Qu'es pas un cors dau ser que permet de parlar au merchat de son vilatge, qu'es un cors universitari que permet de legir e compréner totas las òbras literàrias en occitan, dins tots los dialectes. Lo Joan-Claudi Forêt balha, en prumiera annada de la licéncia per correspondéncia, daus cors de traduccion mai daus cors de grammatica. Veiquí çò qu'espera de sos estudiants : « Pour le thème, il faut essayer non seulement
de traduire littéralement, mais aussi d'écrire un
occitan le plus idiomatique possible.
» De segur, chascun escriu dins son dialecte.
Veiquí los autors occitans revirats en prumiera annada : Alem Surre-Garcia, Francés Deseuse, Joan Bodon, Franc Bardòu, Joan Escafit, Max Roqueta, Maria Roanet, Joan-Claudi Forêt, Robèrt Lafont, Ives Roqueta, Joan-Baptista Fabre, Manuel de Pedrolo (texte revirat del catalan per Pèire Lagarda), Joan Ganhaire, Francés Blader, Joan-Frederic Brun, Robèrt Martí, Florian Vernet, Marie Mourier.
E veiquí los autors francés que deven revirats en occitan (en lemosin per me) : Albert Camus, Chateaubriand, Henri Pourrat, Alphonse Daudet, Michel Tournier, Emile Ajar, Marcel Aymé, Henri Michaux, Robert Antelme, Voltaire, Charles Baudelaire, Francis Ponge, Atiq Rahimi, Jean Giono, Marguerite Yourcenar, Yves Paccalet, Blaise Pascal, William Cliff, Michel Lafon, Victor Hugo, Jean-Pierre Chabrol, Eugène Ionesco.
Per la segonda annada, veiquí çò que ditz lo programa (qu'es pas enqueras fach, ne'n pòde pas parlar) : « Version: textes littéraires de différents dialectes, époques et graphies »
Qu'es verai que los exercicis de gramatica son en lengadocian. Alaidonc, qu'es l'estudiant que los deu adaptar a son dialecte. Sabe pas coma quò se passa per los estudiants que son pas per correspondéncia. Me, a la debuta, ai cregut que me faudriá far los exercicis en lengadocian. Veiquí la responsa que me faguet Joan-Claudi Forêt : « Me cal vos dire una causa importanta : fasètz una licéncia d'occitan, non pas una licéncia de lengadocian. Podètz donc gardar vòstre parlar lemosin e far totes los trabalhs dins aqueste parlar, se lo coneissètz pro per aquò. Sètz donc pas obligat d'aprene lo lengadocian. »
Entau, per far mos devers per Joan-Claudi Forêt, ai pas mestier dau libreton d'Aitor Carrera mas pusleu de la Grammaire limousine de Michel Tintou.
Florenci: L'aranés es lenga oficiala dempuèi 30 ans, ensenhada e emplegada dens totas las escòlas d'Aran de manièra estandardizada e es la emplegada coma lenga de comunicacion entre lo conselh generau d'aran e lo govèrn de la generalitat. Se vei pas perqué la caldria substituïr per de lengadocian disfressat jos l'apellacion occitan, coma si l'aranés foguèsse una modalitat occitana imperfiècha o de segonda categoria o pas pro estandardizada. I a pas de diferéncia de natura ni de qualitat entre lo lengadocian e l'aranés o lo francés (parlar de lenga d'oil) o lo castelhan o mon gascoinés. Los araneses vòlon parlar aranés, és un drech fondamental. L'aranés es la lenga nacionala d'Aran (cal comprene aquò) e d'aqueste fach, l'aranés es oficial a Catalonha car Aran fa partida del Principat. L'occitanitat de l'aranés es pas mesa en question, l'aranés es estat e es declarat occitan de manièra oficiala, donques se pot pas parlar de secessionisme. Lo problèma es pas aquò, lo problèma ven puslèu de la non aranesitat del lengadocian e del fach que se parla d'una mena d'occitan estandard coma si l'aranés aguèsse une defècte congenital que l'auria empachat d'estre estandardizat. Estandard, l'aranés o es tant com lo lengadocian. Vosautres Catalans, se voletz ajudar a la subrevivéncia de l'occitan al principat de catalonha, vos cal aprene l'aranés e l'emplegar cada còp que l'escasença se presenta.
Heraus, que hès progrès en gascon, animal! Òsca! Per quan lo blòg en la lenga?
Asier G; cada parlar qu'ei ua lenga. Après, que's cau enténer sus un parlar comun. N'i èm pas enqüèra. Ni quitament en gascon.
Digó Jànos:sès pas un independentista gascon, tu lol La tasca serà regda, alavetz. :))
Joan,
lo CAOC se pòt enganar, per segur, mas cossí pòts dire que son complices d’un genocidi cultural ?
Se uèi òm coneis ( mai o mens marridament) Occitania dins Catalonha nos cal mercejar lo CAOC, o qui ?
Son complices d'un genocidi culturau per'mor que refusen encara de parlar aranés, ath cap de 30 ans d'oficialitat.
Fòrça gràcias per la leiçon del qu'ieu me caldriá far Joan, enlòc d'aver escuelhut d'estudiar una lenga confonduda. Poiriá en fach aver-me enamorat del breton tanben, una lenga qu'a patís tanben los sieus problèmas (o lo maorí, a Naua Zelanda, tanben en serioses problèmas). Benlèu s'aguès estudiat aquelas lengas e las siás problematicas parièra me trobariá de gents mercejadas per l'esfòrç que fau, un pauc coma ieue fach a totes aqueles que estudian lo catalan, sunque siá valencian ça que la. Passa pas res, La tròbi (uèi meteis, justament un gascon fantastic, un òme de 62 ans qu'es vengut a Barcelona e amb qui ai begut doas botelhas de vin, sens que me gardèsse pel sus l' espatla perque me sentiguèssi colpabla de res).
Tanben la responsa que me fas per çò qu'es l'aranés me còsta la veire concernent a res del qu'aja dich, mas mai lèu contra a una sòrta de comentari imaginari fach per quauquarrés tanben imaginari, en qui me reconeissi pas en absolut ( benlèu qualque Florenci anti-aranés qu'as conegut abans? ). Cresi pas aver defendut ni atacat lo CAOC en aquel sens tanpauc, causa que m'impòrta pas brica, a l'excepcion de se coma dises son estats de compliças de genocidi lingüistic : prometi metre en examen lo tèma, perque m'agradan pas los linguicidis de cap de sòrta, en absolut. En fach, ignòri de que me parlas, se te me cal dire la vertat. Cresi pas que degun li calga besar las mans a degun per res, mas tròbi que i a de gents qu'a una manièra coriosa de mercejar lo fach que faças l'esforç de comprene una realitat que lo 99% de la societat que nos environa li impòrta pas brica.
Fòrça astre per trobar fòrça aliats amb aquel tipe d'estrategia basada en descoratjar los possibles amics, qu'amb ieu ( devi benlèu d'èsser estranh ) puslèu pas me fonciona.
Florenci: Anem, Florenci! Mila excusas! Te cal pas prene çò qu'ai escrich per un atac contra tu. Ai pas dich que los Catalans aviàn pas rason d'aprene lo lengadocian. Las rasons per aprene lo lengadocian son mutiplas e bonas, a començar per la literatura mas pas sonque. E mai, es besson del catalan, de bon aprene. Ai sonque dich que los Catalans que vòlen defendre l'occitan devián aprene a parlar la modalitat oficiala, l'aranés, çò qu'es pas incompatible amb practicar lo lengadocian. Ma colèra va contra los del GLO e, segondariament contra lo CAOC e particularament son president. Pensi realament que son dangeroses pel futur de la lenga. M'explicarai dins lo pòst que ven
Rapòrt a l'acusacion gratuita contra mon collèga Joan Claudi Foret (e la formacion en occitan a l'universitat), espèri que lo comentari de Maime sul blòg citat dins aqueste pòst farà soscar los acusaires.
Tanben, podètz anar far un torn sul sit del departament d'occitan de l'universitat de Montpelhièr, a la rubrica testimoniatges, veiretz d'estudiants que parlan la varietat que vòlon. Lo ligam direct: http://www.univ-montp3.fr/occitan/index.php?option=com_content&task=view&id=53&Itemid=31 , picatz sus "etudiants à distance", e mai particularament suls noms "Monica" o "Maxime", e ausiretz plan.
Passa pas res, Joan. Perdona-me tu a ieu. Ai pas agut una bona setmana e n'as pas la fauta. Una abraçada.
Florenci: igual aquí :), una abraçada!
Maime: mila excusas per aver fach paréisser ton comentari amb retard, s'èra perdut dins los "spams" del blòg per de rasons que compreni pas. En tot cas, mercés per ton testimoniatge.
Publica un comentari a l'entrada