Ja sabetz que m'agradan los mots.
Ajustar,segon Palai, que significa ajuster, joindre, réunir, rapprocher. Ajustà's: se réunir à un rendez-vous, se joindre , se faire beau/belle, rectifier sa toilette.
Ajustar en gascon de Palai non vòu pas díser ajouter. Que sembla ajustar dab aqueth sens d"'ajouter" que sia un lengadocianisme recent, dilhèu influençat peu francés. Que i ei plan dens lo diccionari gascon de Per Noste (occitanista) dab aquera acceptacion e Chaplain l'a représ dens lo son diccionari. Segon Palai, lo mot gascon tà díser ajouter qu'ei hornir.
Segon Palai:
Hornir : Fournir, pourvoir, munir, ajouter.
hornida: fourniture, ajoutage (sic)
hornidèr: chose à laquelle on doit fournir, ajouter
hornidor: fournisseur, fournisseuse, celle qui ajoute
hornidora: ce qu'on ajoute, fourniture
Avisatz-vos! Fornir en lengadocian non vòu pas díser "ajouter" mès sonque "fournir". Fornidora: fourniture.
Ajustar qu'a un sinonime tipicament gascon: ahíger (miélher que ahijar*, deu latin affigere). Segon Palai, ahijar* o ahíger: ajuster, joindre deux morceaux, deux pièces. Ahíger ua còrda: allonger une corde au moyen d'une autre.
En gascon deu sud-èst, segon lo lexic de Dupleich (Sent-Gaudens, 1843) ajustar que vòu díser ajuster, viser mentre ahíger que's vira per ajuster, avuster (sic), joindre, ralonger (sic), raboutir.
En aranés, ahíger o híger qu'a tots los sens deu catalan afegir, dont lo d'" ajouter".
L'aranés emplega ahíger meslèu que non pas hornir ni ajustar. En realitat l'afegir catalan e l'ahíger gascon que son duas fòrmas deu medish mot, devarat deu latin affigere. La forma antiga deu mot afegir qu'èra afiger en catalan, que'u trobam dens la pròsa de Ramon Llull:
"E molt home nesci... no sapia egualar ni afiger segons que's cové tanta de quantitat entellectual sobre la sensual", Llull Cont. 294, 27.
Afíger com afegir semblan desconeguts en lengadocian, non son pas mencionats dens lo diccionari occitan (lengadocian)-francés d"Alibert.
Doncas, tà virar en gascon lo vèrbe francés ajouter , qu'avem aumens aqueras tres possibilitats: hornir, ahíger e ajustar.
3 comentaris:
Òsca a Joan qu'a lo web mai polit de la blogosfèra mondiala.
Tornant a un punt del teu article en què parles que Palai opina que "hornir" és la forma gascona de dir "ajouter". Si no m'erro, la paraula "furniture" anglesa (variants hornir, fornir, fournir, etc.), que s'usa per anomenar els mobles, deu tenir el seu origen en alguna llengua de l'hexagon. I deu ser que els mobles estan fets a partir de l'ajuntament o l'acoblament de peces disperses. No et sembla?
David, non n' i avèvi pas pensat a "furniture". As rason! Que sembla l'exacte equivalent formau deu mot occitan (non-gascon) fornidora, en gascon hornidora, sia forniment en catalan e fourniture en francés.
Publica un comentari a l'entrada