Mots gascons: galihòrça, agalòrça, galòrça; mot catalan: gallorsa, galorza.

Un mot corrent en gascon e gasconissime qu'ei galihòrça (precipici). Palay que'u con.hon dab agalòrça, a tòrt segon Coromines (en El parlar de la Vall d'Aran). Segon lo regretat lingüista catalan, lo prumèr que seré ua fòrma gascona deu latin quadrifurcus (cairehorc) mentre que lo segond e seré un derivat d'aqualis dab un qualificatiu qui demora a precisar. Pas clar ni tròp convencent quant a quadrifurcus , que tròbi jo.

Que i a un tresau mot qui poderém hornir ad aquera lista, e aqueth qu'ei galòrça. Que's ditz d'ua persona de gran talha, voluminosa, maufotuda (Palay). Que'm soi interessat au fèit qu'aqueth mot e s'arretròba en catalan : gallorsa, antigament galorza (vediatz l'Alcover-Moll) -en supausar que s'agesca plan deu medish mot que lo mot gascon, que non d'un omonime. En catalan, lo mot gallorsa que designa un arramat d'aulhas qui ei miat tà pèisher en pradas d'altitud, en estivas, e, tostemps en catalan, lo dret de gallorsa qu'ei- en tèrmis juridics, lo dret de har pasturar las bèstias en ua prada, en generau comunau o, en tot cas, qui n'apartien pas au proprietari deu tropèth. Coromines qu'arreliga lo mot catalan aus mots bascos gail, gailor, galdur qui significan extremitat, proheminéncia, bèc, som, cima, e qu'explica semanticament lo mot gallorsa com "lòc de cimas", o sia lòc d'altitud. Se lo basco a efectivament balhat aqueth mot tau romanç deus catalans, que seré estonant que n'ac hascosse pas tot parièr en romanç pròpi deus vascons, o sia en gascon. Dit autament, lo mot gascon galòrça que'n deuré aver la medisha origina etimologica que lo mot catalan, dab la significacion prumèra de "lòc de cimas" e la significacion de precipici qu' a (a)galòrça que s'explicaré simplament peu cambi deu punt de vista: deu còth estant cap avath, en lòc d'avath de cap a las cimas com peu mot catalan. N'ei pas impossible que lo mot agalòrça e sia en fèit ua fòrma deu mot galòrça, per diaferèsi de l'article (la/era/sa galòrça > l'/er'/s'agalòrça) e atraccion de aqualis, dejà vist dab gau (de canalis) e agau.

Que i agó possibilitat de confusion semantica enter galòrça o agalòrça d'ua part e galihòrça de l'auta. Totun, aqueth darrèr mot que'm sembla d'etimologia distinta e d'arreligar a la seria deus mots quasi sinonimes enter si: galihonha, galihèrna, galigòrça,  baricomba,  baticomba  etc. Jo que crei qu'aqueth "gali" deu mot galihòrça (com  bari, bati d' autes membres d'aquera seria), que deu arrepresentar lo mot  gau qui ei la fòrma populara pirenèogascona de canal(is) (cf. lo galet de la vath etc). Canau en país tòi que designa ua garganta pregona, ua gòrja. Atau que poderém prepausar com a ipotèsis etimologicas: galihèrna, de  canal(is) inferna (o sia canau pregona); galihòrça de canal fortia o ortia (canau impetuosa o canau-precipici ved. galigòrça); galihòssa, de canal  fossa , o sia canau cavada, de fossa, en latin, participi de fŏdĕre qui significa cavar;  galihonha de canalis funda: canau hurgada, remudada, segotida  (funda, participi deu latin fundiĕre, cf. en gascon honhar qui deriva d'aqueth vèrbe latin).  E fin finala que i hornirèi galigòrça : canalis + cortia - deu mot d'origina pre-romana, celtica, cortia , gascon gòrça, qu'arretrobam hens lo toponime gascon gòrça  (= precipici en país tòi) e en aragonés Ribagòrça, com ac soslinhava Palay e a maudespieit de l'opinion pòc credibla de Coromines qui i vedèva l'adjectiu curtia deu latin curtare. L'opinion de Coromines qu'èra basada sus ua interpretacion latina medievau deu nom Ribagòrça, totun que pausa un problèma semantic (per aqueths parçans, cortar non significava pas talhar, copar, en contra de çò qu'avançava Coromines). Meilèu, ribagòrça com galigòrça (de, respectivament, ripa + cortia e canal + cortia) que serén  formats com baricomba e  baticomba (valle + cumba). Qu'ei de notar lo mot benasqués galiberna - probablament deu gascon galihèrna, que designa ua persona de gran talha, exactament com lo gascon galòrça. L'expression benasquesa  gran coma un galiberna que s'arrevira en espanhòu en: alto como un monte. Precipici o mont, qu'ei tostemps un ahar de punt de vista, fin finala.

EDIT: Un legedor plan aimable que'm hè saber qu'en parlar aussalés, lo mot balihòrça qu'a la significacion qui Coromines e prèsta au mot catalan gallorsa, c'ei a díser quauquarren com "peisheder d'altitud, estiva", que non la de "precipici". Aquerò que pleiteja per ua etimologia comuna entà los mots  catalan e gascon gallorsa , galòrça, agalòrça e galihòrça, en contra de l'ipotèsi prepausada amont. Que vs'enviti a léger los comentaris.
Alavetz, que vse'n prepausi unha auta ipotèsi etimologica, diferenta de la de Coromines e qui pòt conciliar lo mot catalan gallorsa e los mots gascons galòrça e agalòrça. En lòc d'un mot "basco-iberic" (tà emplegar la terminologia dobtosa de Coromines),  hòrt ipotetic e fin finala absoludament shens nat supòrt documentari, que vse'n prepausi unha auta origina, ben gascona aquesta: lo mot catalan gallorsa  (un gasconisme) e los mots gascons galòrça, agalòrça  que derivarén de canal fortia  : canau impetuós.  Com e'n testimònia l'istuèra aussalesa, lo mot que pòt tanben servir tà designar un lòc d'altitud, ua estiva, on e's situa la partida mei amont deu precipici,  "près des cols" com ac indica Palay en la definicion deu mot galigòrça.  Que cau raperar la significacion de lòc d'altitud aplicada a un mot concebut a l'origina tà designar ua depression geologica n'ei pas quauquarren d'unic en catalan e en gascon: que'n coneishem aumensh un aute exemple dab lo mot coma (deu celto-romanic cumba) qui s'a prengut la significacion de tuc, de cima en gascon e de peisheder d'altitud en catalan  mentre que lo mot, a l'origina, non designava sonque ua depression geologica, ua traca de vath. En gascon, lo mot cumba associat a vall- (baricomba, baticomba) qu'ei precisament sinonime de galihòrça, agalòrça (precicipi).
La preséncia de gasconismes hens lo vocabulari catalan tanhent au pastoralisme que's deu explicar per lo fèit que los pastors "catalans" èran d'autescòps tots gascons, fèit istoric ignorat peu praube Coromines.

N.B. L'imatge qu'ei tirat de la wikipedia.