dimecres, 23 de desembre del 2015

Perqué "lenga gascona" e non "occitan gascon" ni tanpòc "gascon"?

N’i a enqüera avut un qui m’a hèit ua crisi pr’amor de çò de « lenga gascona » qui i èi botat en frontispi deu blòg.  Lo gascon n’ei pas jamei estat ua lenga, que m’escriu lo brave pire, en occitan. Diu me dau ! E perqué e’m ditz aquò, a jo ? Quan òm escriu « lenga gascona », aquò non presupausa pas que lo gascon e sia-  o non - ua lenga distinta.  Qu'ac èi dejà escriut, que me’n contrafoti de la classificacion deu gascon com de la deu francés, de l'anglés ou deu panda gigant. Las classificacions no'm son pas pas briga utilas ni en la vita vitanta ni tà la mia vision deu món. No'n soi pas d'ahur classificaire, jo. Pas arren de dialècte, pas arren de patués en la mia tireta, jo que pensi que son nocions imaginadas per lingüistas tà  simplificà's los estudis quan n'ei pas un desir de substitucion lingüistica. Totun, la ierarquizacion deus parlars,  los uns que serén lengas mentre los autes que no'n serén, que pausa clarament un problèma filosofic e etic, a mei de l'inconsisténcia logica e e scientifica. La lenga mairau n'ei pas un diasistèma, qu'ei lo parlar de la mair, lo parlar qu'ei lenga.

En tot cas,  imaginatz qu’en plaça de hicar "lenga gascona", que i boti : "lenga romanica ": « Lo plaser de perpensar e d’escriver en lenga romanica». La frasa, per mensh precisa qu'estosse vaduda,  que'n seré totun autant corrècta, vertat ? A véder si un aute gus (o lo quite pire d’aqueste còp) e gausarà agredí'm en voler explicà’m que n’èi pas lo dret d’emplegar l’expression "lenga romanica", lo romanç n’ estant pas ua lenga…" Sénher, avètz emplegat l’expression lenga romanica, aquò es tras qu’escandalós,  avètz pas lo drèit d’escriure « lenga romanica» per çò qu’es provat scientificament que lo romanç es pas jamai estat una lenga. "
S’aquò non n'ei pas ua, de las asoadas…E quan "gascona" e "gascon" i remplaçarén "romanica" e "romanç",  enquèra mei, que tròbi jo. 

Dilhèu que’m cau precisar perqué emplegui l’expression « lenga gascona » aquiu. Com ac èi dejà escriut, n’i cau pas véder nada profession de fe classificaira quina que sia.  En realitat, n’èi pas trobada nada expression mei clara e mei neutrau.

« Occitan gascon »  qu’ei ua expression qui non m’agrada pas, pr’amor n’ei pas briga neutrau. Qu'a ua connotacion ideologicament partidària, e per conseqüéncia, que soa dogmatica e intoleranta. Qu’auloreja a dictatura de la pensada en voler impausar ua doctrina o un vejaire classificaire com s'estosse ua vertat scientifica o ua valor universau. Per respècte envèrs los qui son d'avís que l’occitan non pòt estar gascon e pr’amor deu men escepticisme en aqueste ahar, non l’emplegui pas jamei. 

E « gascon » en plaça de « lenga gascona » mei simplament ? En aqueste cas precís,  tanpòc, simplament  pr’amor la significacion deu mot "gascon" qu’ei ambigüa e emplegà’u ací que haré la mia frasa autanplan ambigüa. Ueratz la locucion « lo plaser de perpensar e d’escriver en gascon », que’s poderé enténer com « lo plaser de perpensar e d’escríver com a gascon », çò qui n’ei pas briga çò qui voi díser.

No'm demora pas sonque l’expression « lenga gascona », clara, neta e ideologicament neutrau.

Qu’espèri que’m deisharàn ua bèra pausa en patz arron aquestes explics.


7 comentaris:

Anònim ha dit...

Adixatz moussu de Peiroton,

E lenga gascona e pot sinhifia tabé lenga de gasconha ? E pot esta doungues lou plasé de perpensa en francés ou en bàscou ?
Vam, mey serious, l'aute die que y avè linguistes sus France Culture. Qu'esplicaven ne parlaven pas sounque de dialèctes, e tout parla qu'ey û dialècte. Qu'esvitaven lou mout lengue permou qu'ey trop ideologic. Que precisaven qu'ue lengue n'ey qu'û dialècte causit per û poudé poulitic ta-n ha la "lengue ouficiau" d'aqueth poudé.
Lavetz l'occitan n'ey pas ue lengue permou n'ey pas lengue ouficiau en France. Lou gascoû, lou biarnés tapoc. Que n'estén deu tems de la Gascona anglese e deu Biarn endependent.
Lous pixe-hrets ouccitanistes que se-n deberé bremba.

En tout cas mercés peu voste blog e lou plasé de lége en lenga gascona !
YC

Vicent Llémena i Jambet ha dit...

En el cas del català-valencià o el català de València, jo solc anomnearlo llengua catalano-valenciana, com una mesura per a fer veure que tots els parlars catalans, valencians, balears i d'altres contrades tenen un tronc en comú, tot i que no m'agrada la definició o el concepte de "català" a soles, excloent amb València i la meua terra, que té aquesta llengua com a seua, en un atavisme i una entranyabilitat que mor si l'anomenem catalana.

Vicent

Joan de Peiroton ha dit...

Anònim: Plâ mercés peu boste messadye, moussu YC! Hort apreciat. Que-p desiri de bounes hèstes de cap d'an!

Vicent Llémana i jambet: La denominació llengua valenciana em sembla raonablement ben acceptada, fins i tot en Catalunya on hi és sinònim de "català de València", diria jo. Bones festes!!!

Javier ha dit...

Plan volut Joan:
Seguisqui eth tòn blog habituaument, me semblen plan acertades es tues apreciacions sus era nosta lengua.
Creigui, coma tu,que cau parlar dera lengua gascona, a on eth aranés ei un dialecte més, encara que força catalanizat peth domini politic -catalan prumer e espanhol dempús- de 800 ans.
Creigui tanben que et terme "occità" referit ara lengua ei ua contaminacion politica, encara que ei evident que tant eth gascon, coma eth provençau, lemosin, auvernés, etc, son lengües d'oc.
Contrariament a çò que succedís damb eth catalan,a on es termes "valencià" o "balear" amaguen rasons politiques e bric filologiques.
En çò que se referís ara normalizacion gramaticau, me semble bon que aué existissen ues regles d'escritura comunes entre es diuerses lengües occitanes; facilite era lectura entà toti, encara que cadun parle era sua lengua.
T'encoratji a seguir escriuent e opinant sus era nòsta lengua.
Un abraç,

Javier

Joan de Peiroton ha dit...

Adiu Xavier,
Mercés pes tons comentari e encoratjment, fòrça apreciats!
Sabes s'ès arreligat ar ostau Santamaria de Heleta d'ua manèra o auta? (ved. :
http://loblogdeujoan.blogspot.fr/2014/01/enter-dus-estats-puish-dus-continents.html

e:

http://loblogdeujoan.blogspot.fr/2015/02/a-prepaus-o-pas-de-pedro-de-santamaria.htm

Se òc, alavetz èm aparentats, tu e jo.

Ua abraçada

Unknown ha dit...

Se poderetz desvolopar ce quina ideologia pòrta era expression "occitan gascon" ? Tà saber solament. Promor jo que me'n serveishi tostemps, e ne volerí pas hè'm passador de cap dictatura dera pensada shens sabe'c

Joan de Peiroton ha dit...

Puta de mòrt: l'ideologia en question qu'ei la doctrina occitanista. Ideologia totafèt respectabla, totun ideologia quan meme. La doctrina occitanista que vòu har deu gascon la medisha lenga que l'occitan. Aquesta doctrina non repausa pas sus nat estudi scientific quin que sia, n'ei pas sonque ua doctrina. Com a doctrina, l'occitanisme n'a pas a estar impausat aus qui son d'ua capèra diferenta. Soi estat pro clar, adara?