Caverat, navèra ipotèsi etimologica: deu galés 'cauaros' qui significava gigant.

Caverac - Caishalòt (Physeter macrocephalus)

Dongas lo mot gascon mei ancian tà designar la baléia caishaluda qu'ei cauerac (1258), puish cauerat (1336), uei lo dia caverat (=cauerat), caurat. L'etimologia deu mot qu'ei interessanta. Lo DAG (vol 12 p. 878) que'nse suggereish lo mot que derivaré deu latin caput (cap, tèsta) shens anar mei luenh en l'explic etimologic, en particular shens explicar la dusau partida deu mot. Lo FEW que l'ignora. Personaument, non soi pas briga convençut de que l'etimon sia lo de caput, la pèrda de la labiau occlusiva que pausa dificultat. Que vse prepausi aquiu ua ipotèsi etimologica qui n'a pas arren a véder dab 'caput' . Que hèi remontar lo mot tà ua constuccion galesa en basant-me per analogia dab dus cas de mots deu gascon maritime e garonés, qui designan d'espècias de peish.

En efèit, lo mot 'cauerac' o 'cauerat' que'm hè pensar a dus noms de peishs gascons: de l'un costat, lo creac o creat e de l'aute,  lo colac. Que s'ageish de dus peishs migrators marins presents a l'estuari de Gironda. Lo colac que's gaha Garona cap amont dinc a Tolosa, lo mot creac qu'ei d'alhors compartit dab l'ancian lengadocian. N'ei pas lo cas de creac (tant lo peish com lo mot), lo mot qu'ei desconeishut de l'ancian occitan (non-gascon), lo manlhèu gascon en occitan qu'ei d'epòca mei tardiva (segon lo DAG, vol12, adrèça creac).  Los dus mots que son gascons d'origina, d'etimon celtic e de construccion similara.

Breguin - creac (Acipenser sturio)

Lo mot creac de l'ancian gascon (restaurat peu diccionari P.N),  que designava lo breguin Acipenser sturio (fr. esturgeon). Lo mot, atestat autanplan en gascon com 'creax' (1209) e 'creat' (1255)  que vien deu galés latinizat 'cragacus' (segon FEW ved. cragacus), format dab crag(os) + afixe acus. Sauv error mia, *cragos  n'ei pas atestat en galés (en tot cas, absent du dic. galés de X. Delamarre), totun lo mot qu'ei representat en guallés, devath la fòrma derivada 'crag' qui significa 'hard crust, coating' qu'ei a díser clòsca (segon lo FEW, ved. 'cragacus'). Cragacus= qui ei de la clòsca, qui a la fòrma de clòsca.

Colac, alòsa, gata (Alosa alosa)

Lo mot colac que designa las duas espècias gasconas d' Alosa. Segon lo FEW, aqueste mot atestat ja au sègle 11 en gascon (colag, colac), qu'ei d'origina celtica tanben, d'un mot galés latinizat  *colacus, format de col + sufixe acus. Col en guallés que significa punta (En al. Spitze, cf. FEW, adr. 'colacus'). Dongas: colacus = qui ei de la punta, qui a la fòrma de punta.







Alavetz 'cauerac', un mot d'origina celtica tanben? Qu'ei hòrt probable, segon jo. Format a partir deu mot  'cauaros' qui significava quauquarren com  "eròi, "campion""' en l'onomastica guerrèra galesa (segon X. Delamarre, Dic. de la langue gauloise, DelamarreGaul, ved. cauaru-) e mei precisament , au sens prumèr, "colòs, gigant" cf. los diccionaris de proto-celtic: celtic lexicon de l'University of Wales e lo dic. de proto-celtic de Matasovic. Lo sens "colòs" "gigant" qu''ei enqüèra conservat  en britonic insular contemporanèu. De fèit, en guallés, cawr (derivat de cauaros) que significa 'gigant'. En cornic vielh, lo mot compausat 'caur-march' (lit. gigant-shivau) que designava lo camèu  (DelamarreGaul).   Dongas l'etimologia deu nòste mot gascon qu'ei celtic e clarissime: de cauaracus: gigantesc, colossau. Cauar(us) + acus -> *cauaracus -> cauerac ->cauerat -> caverat, var. caurat (ved. P. Morà, Dic. TeG).

Notatz lo doblon "cauerac", "cauerat". Lo passatge de la fòrma mei anciana afixada dab '-ac' tà  la dab '-at' que's deu explicar per ua confusion fonetica hòrt espandida per mantuns dialèctes (c finau prononciat t) e per confusion dab lo sufixe masculinizaire -at  (probablament de -ettu en contacte de a: aettu-> at)  cf. auca - aucat, baleia - baleiat, goja- gojat etc.

N.B. Que podem mercar tots aqueths mots gascons que son explicats per de mots deu britonic insular, çò qui'm hè brembar lo concèpte de continuitat atlantica soslinhat peu lingüista breton Daniel Le Bris en son article hòrt interessant titolat Concordances lingüistiques celtico-ibériques : les noms de "requin peau bleue' Prionace glauca en péninsule armoricaine et de requin-taupe Lamna nasus, en péninsule ibérique (Estudis Romànics, Hemeroteca Científica Catalana, 2013, 35, pp.283-30) . Lo gascon, concernit tanben, n'ei pas doblidat en aqueste estudi. Totun, lo noste mot cauerat n'a pas guaire d'equivalent au còp etimologic e semantic en las lengas celticas modèrnas. Los cèltas contemporanèus n'an pas de mot hòrt especific entà designar las baléias. Los bretons e guallés qu'emplegan de manèira generica respectivament lo sintagma 'morvil' e 'morfil' qu'ei a diser literaument 'bèstia de mar' (de mor= mar e mil = bèstia, animau, creatura). Qu'arretrobam un sintagma semblant en irlandés: míol mór, totun la significacion que i ei distinta: que i significa gran bèstia (mór en irlandés que significa gran), lo mot gascon cauerac qu'ei conceptuaument semblant au mot irlandés. En gaelic escocés, qu'an  l'expression muc mhara, qu'ei a díser literaument pòrc de mar, un sintagma gaelic aparentament calcat suu norués 'marsvin' (lit. pòrc de mar) a l'origina deu noste mot marsoin. Tà diser caverat, las lengas gaelicas (tant l'irlandés com l'escocés) qu'emplegan lo gasconisme caisealód (de caishalòt via l'anglés). Lo breton que ditz c'hwezher e lo guallés morfil sberm, calc de l'anglés 'sperm whale'.