reflexions carlamusairas: de la pipasso tà la museta deu centre

Que'm soi interessat a la pipasso e l'amic Sam Corwynn, qui'n fabrica en Picardia, que m'a ajudat a i véder un pòc mei clar. Los instruments que son, en realitat, de dus tipes diferents: l'ancian e lo modèrn(e). Las pipassos de tipe ancian - o muchosas com se disen en Belgica -  que son còpias d'instruments conservats au Musèu deus Instruments de Musica a Brussèlas . Que cau díser aqueth instrument picard qu'avèva completament desapareishut deu païsatge musicau durant la prumèra mieitat deu sègle 20. Dens lo musèu, n'i a tres exemplars pro semblants enter si, que provienen tots deu Hainaut bèlga qui hè partida de la Picardia lingüistica, e un quatau un pòc diferent, originari deu Nòrd-Pas de Calais. La traucada qu'ei de tipe anciana, dab un diamètre qui càmbia lo long de la traucada, çò qui hè ua gama qui n'ei pas guaire temperada e ua digitacion un pòc complicada. L'instrument n'ei pas octaviaire, e Sam qu'explica l'arrason que n'ei lo pabalhon mavedís au cap de l'auboès, causa hèra rara per ua carlamusa. L'excellent factor Rémy Dubois (Verviers, Belgica) que fabrica muchosas en copiar los instruments deu musèu de Brussèlas, e los instruments que soan plan, com ac demòstra aquera video deu grop bèlga Les Buissonneurs:



Tà simplificar o normalizar lo jòc, Rémy Dubois que n'a inventat ua auta version dita modèrna, dab ua traucada de diamètre constant qui confèra a l'instrument ua digitacion "mes normau" de tipe cornamusa deu centre. Dens la video qui segueish, que vedem lo factor Rémy Dubois a jogar d'aqueth instrument en duo dab la cornamusaira picarda Ghislaine Desmaris qui ensenha la pipasso au conservatòri d'Amiens. La màger part de las cornamusas picardas hèitas en França qu'ac son segon aqueth tipe dit modèrn(e), sòrta d'adaptacion picarda d'ua carlamusa deu centre 13 poç. Sam Corwynn, eth, que hè excepcion en tot har pipassos de traucadura anciana.



La carlamusa deu centre, fin finala, aquò qu'ei plan temptant. Tè,  lo joen e excellent cornamusaire brusselés Benoit Kensier qu'ei a ns'interpretar ua borrèia de la soa composicion a la carlamusa deu centre 16 poç (Rémy Dubois):



E plan segur, que i a la Frat'! Tròp bon! Ua rason mes que sufisenta tà hicar-s'i, a la cornamusa deu centre!




Lo musicaire assietat sus la video passada qu'ei lo mèste lemosin de la chabreta Philippe "Rando" Randoneix, aquí a la carlamusa deu centre.



A la Frat', n'i a de monde, e pas sonque deu centre ni mes sonque de França !

François Lazarevitch que boha e los Magyars qu'an vist lo lop e la vop a dançar

Lo parisenc François Lazarevitch qu'ei un especialista de musica anciana e de musica tradicionau. Que's considera, dab tota l'arrason, au còp com un musician classic e un musician folk. Que fondè en 2005 les Musiciens de Saint-Julien qui son a enregistrar ua seria de CDs de musica anciana dens l'encastre d'un projècte titolat 1000 ans de cornamusa en França (labèl alpha), devath la soa direccion.






Mila ans de cornamusa? E òc, lo François qu'ei tanben bohaire. La pròva:



E la musica deus de Saint-Julien n'ei pas sonque sabenta, que saben animar los bals tradicionaus com cau, dab lo vriulon, la sansonha, la cornamusa e lo diatonic. Au François que'u agrada de jogar los rondèus de nòste a la boha e las borrèias a la cabreta, a la chabreta, a la cornamusa deu centre...o quitament a la cornamusa picarda o muchosa com se ditz en Belgica. Muchosa qu'ei un mot picard, pr'amor aqueth instrument qu'ei tradicionau de Picardia on ei jogat tant en la partida francesa com en la partida belga (Hainaut). Muchosa en picard o muzosak en valon, que vòu díser literaument musa dab (au) sac. Aquesta cornamusa picarda que pòt préner ua tièra de noms diferents segon los lòcs, qu'ei meslèu coneguda en Picardia costat francés com pipasso, deformacion de pipossa sia "pipa dab (au) sac" en picard. E òc, be m'agrada  la cornamusa picarda)!



O anatz véder aquiu.


E tà acabar, deisham François Lazarevitch e los sons musicaires tà hèr ua passejadeta deu costat de (H)ongria, que i an vist lo lop e la vop a dançar, segon çò qui cantan los magyars (en ongués, que non en (h)ongrés ;-D) :
.