Independéncia

N'ei pas completament impossible que lo Principat de Catalonha arribe a vàder un Estat independent deguens l'Union Europèa au cap d'un processus democratic. La question de l'unitat catalana se plantejarà de manèra problematica se veguerias se pronóncian majoritariament en favor de l'independéncia e d'autras majoritariament en contra, puishque serà lo dògme de l'indivisibilitat de Catalonha qui calerà aver lo coratge de revisitar per un aute referéndum.
Se per cas lo Principat arribèsse a se separar d'Espanha, la question aranesa se plantejaré de manèra forçada. Aran non ei catalana, e çò que Catalonha aurà obtienut tad era medisha auré d'èster autrejat ad Aran: la possibilitat de decidir deu son destin pròpi: demorar en Espanha, demorar en Catalonha o vàder un micro-Estat independent. La darrèra solucion que'm semblaré la mielhor tà sauvaguardar la lengua aranesa qui ei a se dissólver lentament mès segurament laguens las duas autas lenguas oficiaus de la Vath. Lo problèma n'ei pas sonque l'espanhòu: lo gascon que presenta afinitats considerablas dab lo catalan e s'ibridiza de bon grat e sens dolor dab la lengua vesia. Autes còps, la separacion lingüistica entre gascon e catalan qu'èra assegurada per la geografia fisica. La frontèra enter aquestas duas modalitats occitanoromanicas qu'èra marcada per la cadea deu Pirenèu centrau, pro hauta e de mau passar per aquests parçans. Ara, lo tunèu de Vielha, l'introduccion deu catalan a l'escòla aranesa, a las administracions e a las carrèras ac cambian tot: l'ibridizacion dab lo catalan, inevitabla, que progressa a hum de calhau. Se tot continua atau, l'aranés que's convertirà en dialècte catalan a penas mei diferenciat que lo capcinés, au cap d'ua generacion o de duas.