dissabte, 12 de novembre del 2011

De l'akonting au banjo de cinc còrdas.

L'akonting (o ekonting) qu'ei un instrument de l'Africa occidentau (Casamança - Sud Senegau, Gambia) hèit d'ua calabassa curada recobèrta d'ua pèth tenuda de craba e hicada au cap d'un margue de husta. Qu'a  tres còrdas, duas  que serveishen tà la melodia mentre la tresau, mes aguda,  qu'ei ua cantarèla, ua sòrta de bordon agut tocat peu dit poç. La tecnica de jòc de la man dreta de l'akontingaire que s'arretròba dens lo jòc tradicionau deu banjo de cinc còrdas, aqueth jòc qu'ei dit peus americans "old-time", "frailing" o "clawhammer". Lo banjo qu'ei hòrt probablament ua evolucion americana de l'akonting, o un instrument semblant, aportat peus esclaus africans. Se comparatz lo jòc de l'akonting dab lo jòc tradicionau deu banjo de 5 còrdas (dens la segonda video, que i poderatz véder Adam Hurt a tocar lo banjo-calabassa - en anglés gourd banjo- qui ei un instrument intermediari enter l'akonting e lo banjo modèrne), que poderatz notar duas caracteristicas en comun. Prumèr, la cantarèla, tocada dab lo poç, que't balha ua nòta aguda constanta, drin com lo bordon d'ua cornamusa, totun aguda. E a despart deu poç, las còrdas que son tustadas dab lo dessús d'un solet (o a còps dus) dit(s). Lo dessús deu dit, que non lo devath com tà la guitarra, que serveish tà tustar la còrda dab l'ungla com a martèth. Aquesta tecnica africana de tocar l'instrument que s'ei conservada dab lo banjo american de cinc còrdas.

.

A l'origina, segon las illustracions deu sègle XIX,  los banjos que podèvan presentar un nombre variable de còrdas, cinc, sièis, sèt, o mei,  dab tostemps la cantarela (la còrda qui non va pas dinc au cap deu margue) que trobam dejà sus l'akonting.

 L'evolucion de l'akonting, o un instrument pròche, de cap tau banjo de 5 còrdas d'uei que's debanè dens las montanhas deus Apalaches. Lo banjo que serviva tà jogà'i aires de dançar en duo dab lo vriulon. L'instrument african que degó adaptà's au repertòri american d'origina britanica. Totun, la tecnica africana de tocar las còrdas que s'i ei conservada, a despieit de las diferéncias ritmicas e modaus enter las duas culturas.



Lo banjohaire qu'èra plan soent eth medish vriulonaire e vice-versa. Lo vriulonaire qui vedem a jogar dens la video qui segueish qu'ei Brad Leftwich, autor d'un metòde de banjo d'estile clawhammer tradicionau deu son  comtat de Round Peak, dens los Apalaches de la Carolina deu Nòrd, mentre lo banjohaire qu'ei Ken Perlman, tanben hèra conegut.


 Dinc a la fin de las annadas 1860, lo margue deu banjo n'avèva pas nat "fret" (los "frets" que son las barretas qui separan las nòtas suu margue) e las còrdas èran de budèth. Enqüèra uei lo dia la version shens fret e dab còrdas de nilon, afinadas en acòrd de la en lòc de sòl, qu'ei plan populara tà acompanhar lo vriulon en mes d'un lòc deus Apalaches, e particularament en comtat de Round Peak,  NC, dejà mentavut). L'abséncia de "fret" que facilita los "slides" (glissandos) comuns au jòc deu banjo e au deu vriulon. La version modèrna deu banjo n'a urosament pas completament acaçada la version anciana, shens fret, deu banjo. E las graulhas be se'n tròban plan urosas!

 


Uei lo dia, los fabricants de banjo de 5 còrdas que't tornan prepausar modèles deus "fretless" a mes deus banjos "normaus", dens los catalògs.