dimecres, 4 de març del 2015

Renada-Laura Portet o ua votz catalana e femenina de la Fenolheda.

Qu'ei largament admetut que lo catalan rosselhonés confronta l'occitan de Fenolhet. Totun, largament non significa pas universaument. Com ac èi dejà  escriut, lo resultat de la classificacion lingüistica n'a pas nada valor universau, los critèris estant arbitraris. Qu'ei un pòc com lo nombre de colors qui presentaré l'arcolan de Sent Martin. Lo nombre que'n pòt variar segon las culturas, segon los pòbles. En França com en Anglatèrra,  qu'ei admetut que n'i son sèt, chifra establida arbitràriament per l'anglés Isaac Newton (1643-1727) , mentre  per d'autas culturas que n'i son sonque tres e per d'autas  que n'i son nau. Los fisicians que'n distingueishen fòrça mei.


 En tot cas, per la hemna de letra na Renada-Laura Portet, lingüista e escrivana, hilha de Sant Pau de Fenolhet, totun de mair rosselhonesa, n' i a pas nat doble que la lenga que los pairs parlàvan a l'ostau qu'èra la catalana e non pas l'occitana. Segon son vejaire de fenolhedesa, la lenga parlada a Sant Pau, lo capdulh de la Fenolheda,  qu'ei autant catalana com occitana. La frontèra enter los comtats catalans deu nòrd e La Fenolheda que remonta au tractat de Corbeil (1258) qui'n fixè un traçat  shens nada consideracion deu tipe lingüistic ni etnic (la frontèra gessida deu tractat deu sègle 13 n'èra pas mei legitima que la nava deu tractat deus Pirenèus au sègle 17) e  qui non corresponèva e non correspon pas a nada isoglòssa capabla de discriminar lengadocian e catalan.  La Fenolheda qu'èra perfèitament catalana dinc au moment de la signatura deu Tractat de Corbeil (com ac èra lo comtat de Foish) e la lenga administrativa que i continuè d'estar lo catalan longtemps après l'annexion a França. Lo tèrmi despreciatiu de gavatx qui los  rosselhonés emplegan tà designar lors vesins de la Fenolheda   que provien d'ua confrontacion nacionalista enter dus Estats,  Espanha e França, qu'ei ua conseqüéncia d'aquèra antiga  frontèra estatau aragoneso-francesa dessenhada peu tractat de Corbeil, totun que non repausa sus nada isoglòssa quina que sia. E lo catalan de Perpinhan que demora fòrça pròishe - lingüisticament com geograficament, deu parlar  occitan deu fenolhedés (o vice-versa) mentre l'occitan (lengadocian) estandard que n'ei mei estremat de l'ensemble. 

Donc, la fenolhedesa Renada-Laura Portet (Sant Pau de F. , 1927)  que's considera com a bona catalana. E tant de bon per la lenga catalana! Aquesta letrada qu'ei l'autora de tres recuelhs poetics: Jocs de convit (1990), Una ombra anomenada oblit (1992) i el cant de la Sibil.la (1994) e un gran nombre  de novèlas e d'assais, dont Castell negre (Prèmi Victor Català, 1981), L'escletxa ( finalista deu prèmi Sant Jordi, 1982) , Rigau e Rigaud (finalista deu prèmi Josep Pla, 2002) e Una dona t'escriu (prèmi Ramon Juncosa 2004). L'òbra de na Renada-Laura Portet que hè aunor a las culturas catalana e universau. Qu'ei publicada a Barcelona com a Canet e lo son nom que figura en bona plaça en las antologias de la literatura catalana pareishudas en Catalonha, autanplan com en las pareishudas aus Estats-Units, en Itàlia, França e Alemanha.

Lo 14 de mars, que i averà lo tradicionau "dictat" (dictada) en catalan a Perpinhan, e lo tèxte causit qu'ei precisament tirat de l'òbra literària de na Renada-Laura Portet. 

Non sèi pas perqué la wikipèdia occitana ignora complètament Renada-Laura Portet, si serà lo tropisme catalan d'aquesta hilha de Sant Pau o simplament lo fèit qu'ei ua hemna. En tot cas, qu'ei ua vergonha qu'ua escrivana de gran talent com era i sia completament ignorada, quan i calculam lo nombre impressionant de mediòcres  (tots mascles, de segur) qui i an cadun un article consacrat a la soa petita persona en aquesta wikipèdia.


Aquiu que podetz véder e escotar  a na Renada-Laura (qui s'i exprima en catalan principatin):
PS Lo nom de l'autora,  Portet, qu'ei en realitat lo nom deu praube marit. Que podem supausar lo prumèr deu nom, un ajòu deu marit, qu'èra gascon, hilh de Portèth, sia la vila au ras de Tolosa, sia lo vilatge biarnés o ua de las duas comunas comengesas d'aqueste nom.