De las banas d'ací, d'aquiu e d'aulhors.

L'Andriu de Gavaudan que sòu dedicar quauques-uns deus messatges deu son blòg a  expressions e locucions occitanas (compréner: occitanas non-gasconas, o sia onguesas en men nhirgo). Aqueras locucions e expressions que son tiradas d'un diccionari venider qui l'Andriu  coescrigó dab Maurici Romieu.  Lo diccionari, qui deveré èster publicat lèu, comptarà haut o baish 20 000 d'aqueths idiomatismes ongués. Dens un messatge recent, lo mot clau que i èra bana.

Com ja ac sabetz, lo gascon e l'ongués que's diferéncian enter si sonque peu lexic e per la gramatica. Lhevats los mots e la gramatica, qu'ei tot parièr com lengua. Doncas, non seratz pas susprés d'apréner que lo mot bana, en gascon, n'i a pas briga la medisha significacion qu'en occitan non-gascon.

En occitan non-gascon com en catalan, lo mot bana (banya en catalan orientau, bana en catalan occidentau) qu'ei sinonime de còrn, com los qu'aquesta magnifica vaca watusi e pòrta, de tant ufanosa que n'ei.

Las expressions e ditas autorn de la bana que son pro semblantas en occitan non-gascon e en catalan (véder l'Alcover-Moll a banya o bana) . La continuitat enter occitan e catalan qu'ei evidenta.






N'ei pas lo cas en gascon. L'arrason que n'ei simpla: en gascon,  ua bana n'ei pas briga un còrn.

En gascon, la  bana que i designa un recipient  tà i transportar o guardar un liquide.

Aqueth recipient que pòt èster un pegar, un terràs...

Ua dita gascona que ditz atau (dic. Lespy-Raymond):
Tan sovent va la bana tà la hont
Qu'a la perfin lo tutèth l'i demora.




O sia en catalan (literalment):
Tan sovint va el càntir a la font,
Que a la fi el galet l'hi espera. 


Totun, lo mot en gascon contemporanèu que designa principaument lo bidon de metau qui serveish tà transportar la lèit.

Lo mot qu'a aqueth sens parièr en aragonés de Panticosa (cf. Francho Nagorre Laín: los occitanismos en aragonés).

Autes còps, la bana qu'èra ua unitat de mesura volumetrica. A Sàlias de Bearn, ua bana que corresponèva a 20 litres.


Qu'ei possible que l'etimologia deu mot en gascon, a despieit de la diferéncia de significacion, e sia la medisha que dens las autas duas lenguas sòrs, a saber deu mot gau bannon qui volèva díser còrn. Lo cambi  de sens que pogó venir de la costuma hòrt anciana, en çò deus pastors pirenencs, d'utilizar  còrns de bovids com a veires e com a recipents tà i transportar liquides (òli, mei que mei).