diumenge, 18 d’agost del 2019
Impostura lingüistica e Bernat Manciet.
En tornar léger la trilogia mancietina, non poish pas deishar de pensar qu'avem ahar aquiu dab ua impostura linguistica. Que'm refereishi a la fòrma grafica o mei precisament a l'ortografia deu tèxte. Totun ne sèi pas si serà sonque ua transcripcion impausada fautiva o shens qu'aquerò, ua volentat deliberada de l'autor. Que seré plan de poder léger los manuscrits de l'autor, de s'avisar quin ac arreglava tot. Que supausi lo son tèxte qu'estó corregit, "transpausat"o "transcrit", o m'engani? Que seré plan qu'aquesta trilogia estosse reeditada en ua version dab ua ortografia mei respectuosa de la lenga maritima, particularament (totun shens que) per çò qui tanh a l'accentuacion de las fòrmas verbaus. La grafia emplegada aquiu qu'escarraunha au còp la lenga de l'autor e las aurelhas deu lector, ce dic jo. Vertat la mòda de l'epòca qu'èra de voler "occitanizà'c" tot a tot hòrt au despens de l'autenticitat de la lenga. Qu'èra com hòrt vergonhós d'escríver, pausats per cas, "vòlem", "entínem" o "dídem" o quitament càntitz transformat a còps en un "cantitz" impossible o extraterrèstre, pr'amor aqueras fòrmas ne cabèn pas pro au motle supausat de l'occitan. Que no'm vengatz pas a díser aquestas correccions impausadas b'èran entà facilitar l'intercompreneson! Que non, dídem n'ei pas mensh comprensible que didem, ja vedetz plan que non. Las correccions aquestas n'i èran pas sonque entà sajar de har lo tèxte mei "occitan" o sia, mei presentable d'un punt de vista occitanista. E aquiu que i ei plan, l'impostura lingüistica, shens nat dobte l'illustracion d'ua vergonha lamentablament tipica d'ua epòca urosament acabada.
Subscriure's a:
Comentaris del missatge (Atom)
7 comentaris:
Adiu Joan,
n’ei pas ua epòca acabada non pas.
Quauques ans a que voloi publicar a Per Noste un liberòt. Qu’ac aví escriut dab las conjugasons de noste (lanusquetas/shalòssas), donc càntam, vòlem, càntitz, cantèssim…
Que m’ac volón tot corregir en bèth explicà’m:
- Qu’èra de tota faiçon ua conjugason “iperminoritària” (FAUS);
- Que los qui conjúgam atau, en léger “cantava”, ac prononciarem per instint “cantèva” (FAUS)…
La normalizadèra pernostenca que seveish enqüèra e qu’a exactament l’efèit qui los estandardistas e juran ne cèrcan pas: qu’esvaneish los parlars, purmèr en e’us tirar tota visibilitat, e dusaument en encitar los locutors a “corregí’s” e “normalizà’s” com si lo lor parlar èra fautiu.
Estossi ua causida proclamada e assumida, lhèu ne seré pas l’embarràs. Lo problèma qu’ei de mantiéner lo problèma n‘existeish pas…
Jig
Adiu Jan Ives,
En tot cas, que podem notar las causas que son a cambiar deu costat deus emplegaires deu gascon lanusquet o de Shalòssa. Los qui emplegan la grafia alibertina non balançan pas mei en generau e qu'accentuan los vèrbes en adequacion dab la gramatica de lors parlars.
N'èi pas arren contra l'estandard Per Noste personaument. Totun l'estandard Per Noste non pòt preténer representar tots los parlars e lo parlar causit per un autor qui que sia entà exprimir-s'i qu'a d'estar respectat quan lo dit parlar ei legitim e non un caprici. Cambiar l'accentuacion deus vèrbes d'un tèxte escriut en un parlar distint de l'estandard PN qu'ei ua absurditat precisament pr'amor lo tèxte n'ei pas escriut en aqueste parlar estandard PN. Los autors com las comunautats qu'an lo dret absolut d'emplegar lo lor parlar e quitament devath ua fòrma estandardizada corresponenta a lor. L'interés d'un gascon unificat en dehòra de tot besonh geopolitic o administratiu qu'ei dobtós. De tota faiçon, n'ei pas l'interés d'un autor d'emplegar ua lenga tròp escura, se vòu estar lejut (legit ;-). Totun, que cau acostumar los lectors a la variabilitat deu gascon, lenga relativament anciana e dialectaument complèxa.
Exactament. En escríver en parlar de Shalòssa n’èi pas l’impression de m’aluenhar de l’estandard de tant qui sii de maishant compréner…
Vertat qu’ei, tanben, la morfologia deux parlars lanusquets e nòrd-gascons qu’ei a tornar lhevar lo cap, gràcias per exemple a las conjugasons documentadas en detalh per G. Balloux
(https://gasconha.com/IMG/pdf/oooooconjugaisons_bazadaises.pdf)
o Ph. Dubedout
(http://dzt-isto.chez-alice.fr/37_langu.htm#conjug)
e mantrun aute (R. Lassalle, P. Moureau… que’m perdonin los qui oblidi).
Jig
"Las correccions aquestas n'i èran pas sonque entà sajar de har lo tèxte mei "occitan" " ... mei occitan o mei biarnés? Que'm sembla mei que volon biarnisar Manciet : "nueit", "vien" e non pas "neit", "vèn", etc.
Bruno
Òc Bruno, qu'a rason, qu'ei lo cas. Nueit que poiré a la rigor estar considerat com a representant neit, net e nuit per ua grafia englobanta. A la rigor. En tot cas, la fòrma nueit (prononciada atau, noeit) qu'ei hòrt minoritàrita au paisatge linguistic gascon, per contra que s'assembla pro plan au mot occitan (lengadocian) nuèit, nuèch. Per contra, viéner qu'ei un localisme qui ne trobam pas sonque a la zòna d'influéncia biarnesa. La fòrma mei generau en gascon qu'ei vier, var. vir. Viéner que deriva probablament de vier per "correccion" de fèit incorrècta possiblament devath la pression deu mot venir en romanç navarrés o espanhòu. Viéner qu'ei de prumèra atestacion mei tardiva non pas vier (viéner: sègle 15 en ua còpia d'un doc. deu sègle 14, vs sègle 12 (1110) entà vier. (DAG fascicule 12 par. 1615). Vier qu'ei atestat en tèxtes biarnés ancians. Per un occitan, viéner qu'ei mei comprensible que non pas vier. Venguer(tanben derivat de vier via vengut ?) que n'ei enqüèra mei, totun.
Per info, Per Noste qu'arrefusèt de publicar le mia gramatica shètz tròp me balhar resons valedeiras...
Jo, ne'm pensi pas que sii ua error, un desbromb quèn ne merquèren pas l'accent rizotonic suu repertòri. N'ac podèn pas ignorar ! Be son normalizators ! "espurgat deus gallicismes". Moi, au pire, c'est les chiottes que je purge... Faut ôser quand-même...
E que hadot çò de medish dab Daugé.
Renaud, mercés peu ton comentari. E mila excusas peu retard de la publicacion, ne l'aví pas vista !!!
Publica un comentari a l'entrada