Sent Fermin, Sent Sernin, Pampalona e Tolosa

Com ja sabetz, aquesta setmana que's debanan las hèstas de Sent Fermin a Pampalona de Navarra (deu 7 au 14 de julhet) dab l’alagarda deus taurs per las arruas, "l'encierro " qui totòm coneish. I a avut, despuish bèth temps, ua confusion dens la tradicion populara enter Sent Fermin (nascut appr. en 272-mòrt en 303) e Sent Sernin qui son tots dus los Sents Patrons de Pampalona. Lo Sernin (Saturninus, en latin, Saturnino o Cernín en castelhan), com lo Fermin, que viscó a Pampalona au sègle III. Qu’estè eth qui convertí la familha deu Fermin au cristianisme e que batiè lo petit Fermin dab l’aiga d’un potz anomenat desempuish "el pocico de San Cernín". Aqueth potzet, situat au drèit de la glèisa San Saturnino a Pampalona, qu'ei tampat au dia de uei, mes que i a ua placa de bronze qui vs'ac senhala. Segon nos condan las actas de Suri (Passio Saturnini), lo Sernin que deishè Pampalona tà Tolosa (la nòsta) deu temps deus cònsols Gratius e Decius, en 250, e que i fondè la prumèra comunautat cristiana, de la quau ne vadó l’avesque. Un bèth dia (de l'an 257?), Sernin qu’arrefusè de juntà’s a la ceremonia deu sacrifici d’un taur qui’s debanava sus la terraça deu Temple Capitòli de Tolosa (situat acerà on ei la plaça Esquiròl de uei) en aunor de Jupiter. Furiós, los pagans estaquèn l’avesque au taur per ua còrda, hoetèn lo taur tà que devarèsse tots los escalèrs, ço qui non manquè pas de tuar l’avesque e de despatracar lo son còs. Lo taur corró per las arruas de Tolosa cap tau nòrd e la bèstia qu’estè tuada, segon la tradicion, deu costat deu barri que prenguerà mes tard lo nom de matabuóu (matabiau en version franchimanda), en sovier d'aquera istòria. Duas hemnas de la comunautat cristiana s’aucupèn d’amassar las rèstas de l’avesque dispersadas durant la corruda e las enterrèn, plan d'amagat, de nuèit, au lòc exacte, segon la tradicion, on serà bastida la glèisa de Nostra Dauna deu Taur, carrèra deu Taur, enter la "plaça del Capitòli" e la "plaça Sant Sernin".



Tà véder las fotos en mes gran, que cau clicar dessús!







Lo culte tà Sent Sernin que vadó mes e mes popular, e Tolosa que vedó arribar romius de pertot. De tant popular qu'èra vadut lo Sent qu'a la fin deu sègle IV, l’avesque de Tolosa Sent Silvi decidó de bastir ua glèisa mes grana a quauques 200 metres de la capereta primitiva (aquesta darrèra qu'ei vaduda la glèisa "Nòstra Dauna del Taur") tà i poder caber tots los pelegrins. Qu'èra atau qui's comencè la construccion de la basilica Sent/Sant Sernin, la basilica romana mes grana d'Europa (tà non pas díser deu mond o de l'univers, que haré grandós:-D).





Quant au Fermin, eth tanben que quitè Pampalona entà anar tà Tolosa, on estè ordenat caperan peu Sernin, puish se n'anè tà Picardia. Que vadó avesque d’Amians, on morí martirisat per decapitacion en 303 e on i ei estat enterrat. Lo culte de Sent Fermin, qui ei tanben lo Sent Patron d'Amians, que sembla estar manlhevat peus Navarrés deus Picards, segon la Wikipedia espanhòla. Quant au culte de Sent Sernin, qu'ei estat probablament introdusit a Pamplona peus abitants deu barri pampalonés dit "Burgo San Cernín", poblat a l'edat miejancèra per "Francos" (Occitans). La tradicion que comencè de hè's quauques confusions enter San Saturnino, vadut San Cernín, e San Fermín. Las corsas deus taurs per las arruas de Pamplona, qui començan quan las campanas de la glèisa San Cernín e'n hèn senhau, que commemoran la corruda deu taur a Tolosa. Lo prumèr dia d'aqueras "Sanfermines" que correspon dab lo dia de Sent Fermin, enqüera que la victima n’estè lo Sernin e non pas lo Fermin. Que cau totun arremarcar lo dia de Sent Sernin qu'ei lo 29 de noveme, n'ei pas precisament la data ideau tà hèstas d'aqueth tipe! Atau qu'ei!

P.S. La hèsta de Sent Fermin a la TV, qu'ei ací!