Doncas aquerò continuarà d'èster un blòg (que non un blòc)

Causa coneguda sia!!!! Rai per l'unitat de l'occitan(o-roman).

Remarcatz: soi enqüèra joen e pòdi enqüèra cambiar d'idea plan mes qu'un par de còps.

Tè, esperarèi qu'en Gabriel Bibiloni escriga bloc en lòc de blog per arrevisar la mea causida grafica.

Blogaires deu mon sancer, podetz dromir tranquilles!

Voi matar lo men blòg (e tornar tau blòc)

En tot tornar visitar lo blòg deu mèste Gabriel Bibiloni, com sòli hè'c regularament, que'm soi avisat, o eth que ns'avisa, meslèu, que lo mot bloc e non pas blog ei estat incorporat oficiaument a la lista de mots deu Gran Diccionari de la Llengua Catalana. Doncas, en catalan, qu'ei la gràfia bloc qui ei fin finau corrècta e non pas blog. Aquera causida que va au delà de las questions de grafias, puishque, en catalan, l'autor d'un bloc qu'ei plan un blocaire e non pas un blogaire. Atau qu'ei.

Me diratz: que nse'n fotem, qu'ei en catalan, doncas aquera decision no'ns concerneish pas.

Non soi pas briga d'acòrd, plan segur. La division catalan-occitan non m'impressiona pas a jo. Aquera division qu'ei tant arbitrària com la causida de bloc. Lo catalan n'ei pas ni lengadocian ni gascon, b'ei clar! Mès que lo catalan, lengua bessoa d'ua varietat occitana, lo lengadocian, non sia pas occitan eth medish no'm pòt pas vertaderament convéncer. Qu'ei un ahèr de logica pura.

Alavetz, que soi partidari de cambiar blòg per blòc. E blogaire per blocaire. N'ei pas que tròbi aquera causida particularament urosa, en realitat los arguments en contra desvolopats per En Gabriel Bibiloni m'an semblat clars e convencents, mès, fin finau, n'an pas podut empachar que bloc e blocaire e sian vaduts los mots oficiaus en catalan. Dont acte, coma disem en francés.

Doncas soi partidari d'adoptar blòc e blocaire en occitan tanben, pr'amor entre un (neo)-anglicisme e un (neo)-catalanisme, enqüèra que sia sonque de grafia, que m'estimi mes adoptar lo catalanisme e ne hèr un occitanisme generau.

Ac sabèvas?

En mé, un êto est un rotchi, pus p'tit qu'un êta, en forme dé chouque ou trou. Un êtotchet est un p'tit êto.

Estrèit deu portau de la wikipédia en normand..


N'i a de causas interessantas suu men blòg, vertat?

Egalitat

Perqué escrives en occitan, tu?
Qu'èi tot plen de rasons:
Tà progressar en occitan,
Tà demostrar, se hosse necessari, qu'ei possible de parlar de tot en occitan,
Tà amuishar la lengua au mon sancèr,
Tà hèr víver la lengua.

E perqué lo gascon?
Pr'amor lo gascon qu'ei la soleta lengua occitana qu'aja lo gost e la sabor deu gascon.

N'ei pas un dialècte, lo gascon?
Lo gascon qu'ei un dialècte de l'occitan com lo francés ei un dialècte de la lengua d'òil. Qu'ei la teoria, aquò. N'empacha pas que gascon e francés sian lenguas de las vertadèras. Aquò ei la realitat. Non m'agrada pas lo mot dialècte, l'èi horabandit deu men vocabulari. N'apòrta pas arren de bon dens la vita vitanta. Lo mot dialècte qu'ei un mot deu jargon tecnic de sistematicians lingüistics, qu'a prengut ua connotacion negativa dens la realitat. Que'u tròbi plan pejor que patués. Lo gascon qu'ei ua lengua com lo catalan. Enfin pas completament, pr'amor que n'a pas atenhut lo grad de normativizacion deu catalan. Lo gascon qu'ei occitan per definicion, cèrtas, mes qu'ei abans tot ua lengua. Parli plan de lengua gascona e non d'occitan gascon o d'occitan segon los parlars gascons. Non pas qu'aquò non seré pas corrècte, mès notaratz qu'ac hèm pas peu francés: parlam plan de lengua francesa e non pas de lengua d'òil segon los parlars d'Isla de França. Alavetz, perqué tractar diferentament lo gascon? Soi per l'egalitat enter gascon e francés. A tots los nivèus.

Manciet en occitan

Ua consequéncia malastruga de considerar lo gascon coma ua varietat de l'occitan qu'ei l'abséncia de virada en occitan (non-gascon) de l'òbra de Bernat Manciet. Qu'ei de dòu hèr. Que'm sembla Manciet que demora un autor essenciaument desconegut, o en tot cas non lejut, peus Occitans, simplament pr'amor de la lengua tròp tipada gascona e de comprenença guaireben impossibla taus qui non son pas Gascons. Que seré utile de poder dispausar d'edicions bilingüas gascona-occitana de l'òbra de Manciet. D'acòrd, qu'anaré en contra deu dògme de "l'unicitat" occitana, mès lo hèit qui los Occitans non-gascons non pòden pas léger Manciet que i va dejà plan en contra, non? Alavetz, perqué privar los Occitans non-gascons de la lectura deu mes gran deus escrivans gascons contemporanèus?

In memoriam : Rafael Calixto Escalona Martínez

Ua setmana a, lo 14 de mai, que’s morí en ua clinica bogotana lo musician colombian Rafael Escalona, ua figura legendària deu valhenato. Qu’anava hèr 82 ans. Rafael Escalona que ho l’autor d’un arramat de cançons famosas com “La casa en el aire” (La maison en l’aire) , e “”El testamento”(lo testament). Aqueras duas cançons, aquiu que las avetz interpretadas per l'icòna internacionau Carlos Vives qui contribuí un còp mes a popularizar-las en dehòra de Colómbia.





Rafael Escalona qu’estó vertaderament lo “juglar mayor” (joglar màger) deu valhenato, aqueth genre musicau de la còsta caribenha colombiana.

Rafael Calixto Escalona Martínez que vadó en la localitat de Patillal, en departament de Cesar, au nòrd-oèst de Colómbia, lo 26 de mai 1927 e qu’estó lo setau d’ua hrairia de nau.
Lo mèste Escalona, atau com èra coneishut, que’s considerè coma lo "cronista deu valhenato", desempuish lo temps ancian on lo son pair, Clemente Escalona, e’u legèva istoèras tiradas deus jornaus locaus e lo joen Rafael, lavetz, que pensava que "podèva hèr çò de parièr mès cantadas enlòc d’escriutas."

La soa prumèra cançon que data de heurèr 1943, e qu’estó seguida per detzenas, inspiradas per istoèras de tot dia de la soa region. La soa òbra creishó atau com la soa reputacion de "musician, hestaire e hemnassèr".

Hemnassèr, eth ac èra, solide, e que vadó lo pair d’un nombre impressionant de nens, entre 23 e 36 segon las honts.



Escalona qu’èra un musician pintoresc e plen de gràcia qui condava istoèras, costumas e hèits de la soa tèrra, dens cançons taus coma 'La patillalera', 'La custodia de Badillo', 'El villanuevero', 'El general Dangond' (...) E que i deisha tanben testimoniatges de las soas amors e a còps dolors, dens cançons coma 'La historia', 'Honda herida', 'La brasilera', 'Dina Luz' etc...

Qu’estó un versificador precís e un compositor susprenent. Las soas cantas mes bonas presentan ua combinason magistraument dosada d’umor e de poesia.

Las istoèras cantadas de Escalona que gessin de Valledupar, caplòc de Cesar, en las annadas 50. Puish qu'estón hornidas au repertòri internacionau e jogadas a la televisión en las annadas 80 particularament gràcias a Carlos Vives.

Lo nom de Escalona qu'estó inclús dens lo roman "Cien años de soledad" entre los personatges de Macondo, e l'autor Gabriel García Márquez medeish lo considerè tostemp com un deus sons mes bons amics.

Èra agricultor de profession e compositor per passion.

Que recebó los aunors deu president Uribe e de mantuas personalitats deu mon de la cultura colombiana e latino-americana.

Aquiu que podetz véder lo mèste en 2007 :



E tà acabar, duas videos. En prumèr, ua auta version de la casa en el aire :


E la qui segueish qu'ei lo "trailer" de la telenovèla colombiana (1.991) consacrada a Escalona. Carlos Vives que i jòga lo ròtle deu mèste.

Edouard Bourciez e l'amna de Gasconha

Qu'èi acabat de léger un article pareishut dens "la Revue méridonale" tome III n°6 datat deu 1 de deceme 1922 e signat peu mèste Edouard Bourciez (1854-1946), a l'epòca professor a la facultat de lètras de Bordèu. Coneishedor pregon deu gascon, enqüèra que non gascon eth medeish, qu'èra peitavin, que ho l'autor d'ua nòrma ortografica deu gascon adoptada per l'Escole Gascou Febus (Escòla Gaston Febus) e publicada dens ua gessida deus Reclams de 1900. Que publiquè mantuns articles consacrats a la literatura gascona dens los Reclams. Romanista e medievista - e gasconista abans l'òra-, que'u devem l'enquèsta qui pòrta lo son nom e qui consistiva a demandar a cada institutor d'Aquitània la version, en parlar locau, d'un tèxte tirat o adaptat de la Parabòla deu Hilh Prodigue. Aquera enqüèsta que permitó de delimitar l'airau gascon. De notar los regents de Biàrritz, Anglet e Baiona que balhèn tots las soas versions en gascon, mentre que los deu Bascoat ac hasón en basco.
L'article que'vs parli qu'ei precisament consacrat au gascon e qu'ei titolat simplament La Langue Gasconne. Qu'ei estat tornat publicar per las edicions Princi Néguer Editor, dab los comentaris de l'excellent - enqüèra que hèra controversat - Jean Lafitte.
Que'vs liuri un extrèit de la conclusion qu'Edouard Bourciez e hiquè en aqueth article:

(...) La vérité, c'est qu'en ce début du XXe siècle, les poètes béarnais et gascons ont pris hautement conscience de la tâche qui leur incombe; d'une vue plus nette encore que leurs prédécesseurs, ils regardent vers le passé tout en songeant à l'avenir. Depuis qu'ils se sont senti les coudes, et groupés sous la bannière de Gaston Fébus, jeunes ou vieux, grands ou petits, n'ont plus qu'un but, mais qui est d'une portée singulière et d'une noble envergure : ils veulent sauver l'âme de la Gascogne en lui conservant ses traditions et sa langue. Souhaitons qu'ils y réussissent ! Ils mènent le bon combat.
.

Guaireben un sègle es passat, e la tasca que demora d'actualitat e enqüèra mei urgenta.

Bouha prou bouha, a remuda lous dits qu'em (Miquèu de Montaigne)

La boha landesa qu’ei d'un tipe unic en tota l’Euròpa occidentau.
La caracteristica d’aquera sòrta de boha que vien de çò qui lo canèth melodic e lo canèth d'acompanhar son embarrats dens ua medeisha pèça de husta (aperada pihet). Lo canèth d’acompanhar que presenta au dessús un horat qui permet de cambiar la nòta e aqueth canèth que s'acaba (o non, se lo mòde de la melodia ei minor) per un trocet de hust mobil aperat brunider e estacat per ua cadea a la rèsta de l'instrument. Lo canèth melodic que presenta tipicament cinc horats en dessús, un en devath e un laterau. L'imatge qu'amuisha ua boha modèrna fabricada au conservatòri occitan de Tolosa (B. Desblancs / P. Petitprez)
Lo canèth d’acompanhar que presenta un horat, doncas segon que lo horat ei tapat o non, e lo brunider metut o non, aquerò que hè 3 nòtas possiblas entà hèr servir d'acompanhament. L'illustracion qui segueish qu'ei tirada deu libe "Autour d'une cornemuse Landaise" de G. Dardey /Y. Cozian, atau com ensenhada suu site de l'associacion deus bohaires de Gasconha.



La similaritat dab la boha hongresa (aperada duda) qu’ei evidenta: i tornam trobar un "pihet" comparable au de la boha deus Lanusquets, dab los medeish 5 traucs en dessús. Sus la boha hongresa, lo brunider que pòrta generaument ua còrna. La duda qu'a un bordon mentre que la boha landesa non n'a pas nat. Aqueth tipe de boha qu'ei tipic deus país carpatics. B’ei possible la boha landesa qu’aja una origina carpatica, dilhèu ua boha importada de l'impèri austro-hongrés per un sordat lanusquet coma sovier de las guèrras napoleonicas e puish copiada e adaptada peus musicians lanusquets.

Lo bohaire Balazs Istvanfi que hasó ua demonstracion deu jòc de duda durant lo hestenau "Bordon" de Budapest. Notaratz la preséncia sus la boha hongresa d'un bordon, absent de la boha landesa, e lo ròtle ritmic deu canèth d'acompanhament, comun a las bohas hongresa e landesa. Segon las tres videos d'uei, lo jòc de la duda qu'ei de digitacion barrada, qu'ei a díser que tots los horats son tapats lhevat lo qui hè soar la nòta. La digitacion que pòt estar barrada o oberta dab la boha landesa.


E aquiu qu'avetz un reportatge de la tv hongresa consacrada au bohaire Ernő Kukucska e au son instrument. Notaratz enqüèra lo ròtle ritmic deu canèth d'acompanhament.


La duda qu'èra a punt de desaparéisher deu paisatge de la musica tradicionau hongresa, mès urosament la tendéncia que s'ei inversada!

Roll In My Sweet Baby's Arms

E per uei , un bluegrass deus vielhs dab the Foggy Mountain Boys (Earl Scruggs au banjo e Lester Flatt a la guitarra). Un classic, qué!

Roll in My Sweet Babys Arms - Earl Scruggs, Lester Flatt & The Foggy Mountain Boys

Guizmo

Aquera dimenjada, qu'avem recebut la visita de l'amic Texas de vacanças. Lo Texas n'avèva pas tròp de plaça per viatjar, praubòt, mes no's planhèva pas. Aumens, que's passa las vacanças dab la rèsta de la familha.

E desempuish un mes, lo Texas qu'a un companhet: Guizmo.

Lo Guizmo qu'estó trobat solet sus la rota, portava nat tatoatge ni nat signe d'identificacion, pas arren. Qu'èra perdut, probablament abandonat. La familha deu Texas que l'arrecuelhó e fin finau que l'adoptè.



Sembla sortit d'un film de sciéncia-ficcion.



Qu'a avut sòrta, lo Guizmo, ...


...que s'a trobat ua familha.

Hvala qu'a dus petits e las mesuras de seguretat que's deishan esperar

Suu site deu Conselh Generau d'Aran, que i trobaratz la fòto de l'orsa Hvala acompanhada d'un deus sons orsons. La fòto qu'estó prenguda d'un elicoptèr estant.

Eth sindic d’Aran, Francés Boya, a exigit era metuda en plaça d’un grop de seguida de l'ors entà tornar trobar un nivèu corrècte de seguretat en las montanhas e assegurar ua convivéncia acceptabla enter umans e ors.
Los guardas de Miei Ambient deu Conselh Generau que confirmèn dejà la mòrt d’ua oelha en Bausen coma conseqüéncia d' un atac d'ors durant la dimenjada. Que podón tanben observar, dissabte passat, la preséncia de l'orsa Hvala en las montanhas de Baish Aran, acompanhada deus sons dus petits vaduts durant lo periòde d’ibernacion. Aqueth hèit “supòse ua complicacion deth seguiment deth plantigrad”, segon digó lo Sindic.

Per aqueth motiu, eth Govèrn d’Aran que demanda la constitucion, çò de mes lèu possible, d’un grop d’expèrts qui posca controlar la preséncia orsina en la montanha, dens l'encastre de las competéncias que lo Conselh a transferit en matièra de Miei Ambient. Totun, non a pas obtengut nada responsa convenenta dinc ara.

B'ei clar que la situacion exigeish que sian prengudas d'urgéncia las mesuras qui permeteràn aus vesins de Baish Aran de víver e de tribalhar en tota seguretat, qu'ei l'interés de tots, umans e ors.

Musica deu passat, musica d'uei

Que'm soi susprés a cercar dens l' i-tune store las musicas qui dindolegèn la mea joenessa d'estudiant, quan èri a preparar los examens de diplòma. Temps qu'a passat, de segur, e ben pòcas an suberviscut dinc ara. Mès quan ne tròbi ua e que torni escotar-la, qu'ei tot un mon gaireben desbrembat que's reviscòla e son imatges e pensadas deus plan precís que sorgeishen d'un passat lunhèc.

Los trocets qui segueishen que son tirats de la missa en C, K. 317, de W.A Mozart, dita Missa deu Coroament. N'ei pas la version de la mea joenessa, mès com aquesta ei ja en linha, la ves prepausi. La qu'èi en cap qu'ei la deu Berlin Philharmoniker dirigida per H. von Karajan (Deutsche Gramofon), la bona suspresa qu'ei estada que la version de Karajan, l'an enqüèra a l'itune store. La podói descargar legaument. 

Missa in C (Coronation Mass) K.317: Kyrie - Gächinger Kantorei Stuttgart

Missa in C (Coronation Mass) K.317: Gloria - Gächinger Kantorei Stuttgart