dilluns, 7 de desembre del 2009

Era hèsta dera Calandreta e era çarnalha.



La Calandetra Eths Capdèts de Gasconha qu'organiza ua HÈSTA DERA CALANDRETA a Miramont de Comenge lo dimenge qui vien, 13 de deceme, a 11 ò 30. S'i poderàn escotar cançons polifonicas dab lo grop era Sarnalha, e véder un documentari consacrat aras escòlas Calandreta e eth film ETHS ERBEJAIRES, produït peth Ostau Comengés. Era hèsta que s'acabarà dab un repèish gascon (saupiquet de mongetas). Tot aquò que's debanarà ena sala deras hèstas de Miramont. Tà mes entressenhas, picatz 06 81 37 81 14.


Alavetz, quin e'ns cau escríver: çarnalha o sarnalha?

Alibèrt que pensava lo mot çarnalha que devèva proviéner d'ua fòrma diminutiva deu mot latin lacerta, qu'ei pr'amor d'aquera c de lacerta qu'escrivem çarnalha en gascon e cernalha en lengadocian. Lo mot qu'existeish tanben en catalan de la Val d'Aneu e Alcover que'u escriu sarnalla, dab ua s.

En realitat, que'm sembla la relacion etimologica enter lo mot latin lacerta e çarnalha/sarnalla n'ei pas briga assegurada. La n centrau deu mot gascon n'ei pas de bon explicar a partir de lacerta, de manèra qu'ua etimologia romana d'aqueth mot e demore mes que dobtosa.

N'ei pas impossible que
çarnalha/sarnalla sia aparentat au mot catalan de medish sens sargantana, dont l'etimologia ei tanben plan escura. Lo Gran Diccionari de la Llengua Catalana que'ns prepausa: [1135; d'un preromà *lakartana, dimin. del preindoeuropeu *lakarta amb el sufix iberobasc -na, probable base del ll. lacerta 'llangardaix', amb encreuament progressiu amb el protobasc seguandílea 'sargantana'].

En basc modèrn, çarnalha que's ditz sugelandara. Aqueth mot que coneish variacions dialectaus com: sugelinda, sugelindara, sugekandela, sugekandera, süskhàndera. Suge en basc que vòu díser sèrp e mei generaument reptile.


En realitat, las etimologias de çarnalha e de sargantana que'ns son totaument desconegudas. Qu'ei plan probable embdus mots que viengan deu hons aquitano-pirenenc deu vocabulari nòste e non sian pas explicables per ua etimologia indo-europèa .

En tot cas, la grafia occitana oficiau de çarnalha ns'impausa ua ç, per rasons probablament de las erronèas, mès arrai. Qu'ei la grafia oficiau e que la cau arrespectar.

PS1: de léger lo messatge deu vistaire consacrat a la serenalla andorrana e palharesa, ua espècia pròishe, mès distinta, de la çarnalha aranesa, e los variants deu mot sargantana en catalan e en aragonés (mercés a l'Onset). La serenalla s'a incorporat al lexic oficiau deu catalan coma andorranisme sinonim de sargantana (mercés a l'amic Salvador).

2 comentaris:

Salvador ha dit...

A Andorra i al Pallars hi ha la forma "serenalla" segons l'interessant blog Lo Vistaire

jofre ha dit...

ai totjorn ausir qu'aquelas bèstias quora gafavan jamai largavan ; podes me diser l'origina de la lèbre ...