Alavetz los nau Pairs deu Mond que’s hiquèn a endevinar e que vedón la Mair qu’avèva enqüèra la Tèrra Negra embarrada au darrèr de sèt pòrtas. Qu’endevinèn Sintána que podèva sortir-la-ne. Alavetz los Pairs que's hiquèn aus quate costats deu Mond hens la casa hens lo cèu e Sintána que's hiquè au bèth miei e que comencè a dançar. Los Kúrcha que joguèn de trompeta (Nota Bene : Tradicionaument, la societat Kogui qu’ei organizada en grops qu’apèran túxe, tà designar un grop d’òmis, e dáke, tà designar un grop de hèmnas. Que i a quate túxe e quate dáke. Los hilhs (mascles) apartiénen automaticament au túxe deu pair, mentre las hilhas apartiénen au dáke de la mair. Règlas matrimoniaus estrictas que volèvan un òmi d’un cèrt túxe non podèva maridar sonqu’ua hèmna d’un dáke atitrat. Los kúrcha que son un d’aqueths quate túxe qui compausan la societat masculina deus kogui. Lo grop kurcha qu'ei associat a la color de l’aiga, a l'aiga, au costat dret, e lo son tòtem - animau d'on ei gessit lo grop e dab loquau los membres deu grop e son religats de manèra magica- qu’ei la sariga.)
Alavetz Sintána que comencè a cantar « inda-u-o , adara que vau aver aquiu la mea cansamaria» (Nota Bene : cansamaria, de l’espanhòu casa (de) María, que designa un lòc de culte, un temple kogui, totun shens relacion vertadèra dab lo culte catolic). Atau que cantè Sintána . Mentre eth qu’èra a cantar atau, la Tèrra Negra que’s lhevè en audir lo cant. Sintána que cantè entà aperar-la : Ahía-hé-hé-hé ». Quan Sintána e cantè atau, la Tèrra Negra que salhí. Sintàna que la gahè e que se n’anèn amassa.
Quan la Mair s’avisè que se n’èra anada la Tèrra Negra, que s’anè a plànher en çò de Jalyintána. Jalyintána qu’enviè lo son animau totemic tà perseguí’us a los dus. Lo son tòtem qu’èra lo lausèrp. Que pujè tau som d’un puei e que’s hiquè a cantar : “heye-hé-hé-hé”. Mès Sintána e la Tèrra Negra qu’èran dejà luenh.
Atau Sintána que se n’anè dab Sei-nake, la hilha mei joena de la Mair. Pertot on i pèhorava era, que’s formava tèrra negra. Mès la quita Mair qui denonciava au son pròpi hilh, au medish temps qu’avè pietat d’eth. Atau, la Mair que balhè a Sintána ua mapa de la tèrra tà que no’s perdosse. A cada còp qui lo tòtem e vienèva per un camin, Sintána qu’anava per un aute. Atau la Mair que’u denonciè au hilh e au medish temps que’u dehenèva. Era que se n’anè en çò de Búnkua-sé e ce dishó: "Que poish har entà que non gahen pas mon hilh ?" Alavetz Búnkua-sé que balhè a Sintána ua auta mapa mei grana tà que no’s perdosse. Totun lo tòtem de Jayintána que’u cercava per tota part e per fin que’u trobè. Alavetz Sekánjua que vienó en corrent e que’s hiquè Sintàna hens lo poporo e aqueth hens lo sac de tela. Adara qu’arriba lo tòtem e que’u ditz: "tu, l’ as vist a Santána." -"Non l’èi pas vist, ce ditz Sejánkua. " - "Non l’as pas aquiu, hens lo sac ? "ce’u demanda lo tòtem. "Non, que non l’èi, ç’arrespón Sejánkua."
Alavetz Jalyintána que’s hiquè a endevinar e qu’endevinè Sejánkua que se l’avèva hens lo poporo. Búnkua-sé qu’ac aprenó e qu’anè a avisar Sejánkua e que’u dishó : "Sort-lo deu poporo e hica’u-te au miei deu pieit, hens lo còr." Atau que hasó Sejánkua e atau que tornè de sauvar Santána.
Alavetz Kuncha-vitauéya que i anè tanben e que dishó qu’anava a cercar Sintána. Atau tots los Pairs que tribalhèn e que lutèn entà sauvar Sintána e la Tèrra Negra. Qu’estó ua luta hòrt longa e epica. Un còp mei los Pairs qu’encontrèn lo tòtem de Jalyintána e aqueth que demandé tà Sintána. “Per acerà que’u vedom” ce dishón los Pairs. Lo tòtem que s’i anè mès non trobè arren. Alavetz tanben Kashindúkua, Noána-sé e Gaul-jabéin que dishón qu’anavan a cercar Sintána. En aqueths temps la tèrra non èra pas enqüèra dura , qu'èra com argela y que’s deformava a cada pèhorar. Eths qu’ac hasón tot aquò entà que la tèrra e’s hasosse dura.
Qu’èran fòrça los qu’anavan a cercar Sintána e Sei-nake. Seihukúkui qu’anava per davant e que cantè mès n’avèva pas lengatge enqüèra, que cantè en ua auta lenga. Sejánkua qu’anava per darrèr e au miei que i caminava Sintána. Kuncha-vitauéya que caminava solet en jogant deu clarin. Atau qu’anavan dinc a arribar tà la Fin deu Mond. Kuncha-vitauéya que hasó ua canoa e tots que s’i embarquèn. Alavetz qu’arribè lo totem de Jalyintána e que’us demandè: B’ei aqueth Sintána?” mès los autes que'u dishón: “Non, aqueth n’ei pas Sintána ”. Per fin que partín e puish la canoa que tornè en çò deu Pair de las Malautias. Qu'ei pr’amor d’aquò que los malauts e pateishen mau de mar en canoa. Alavetz, quan los Pairs e pèhorèn de nau la tèrra, que dishón: “Quin vam a aperar aqueth lòc?” e que’u aperèn Sangaradó. E tots que dishón: “Que l’aperaram lo Pair de las Malautias”. Alavetz que se n’anèn a caminar de nau. Kuncha-vitauéya que gahè lo cornet blu e que’s hiquè a jogà'n. Per fin, los pairs qu’arribèn dab Sintána tà on èra la Mair. Que la saludèn. “On ei lo men hilh?” ce demandè la Mair. “aquiu que l’as”, ce dishón. Sintána que dishó: “Mamair, qu’avoi hèra paur. Quasí que’m gahèn e quasí que’m perdoi”. Alavetz ce dishó la mair: “No’t chepiques pas, hilh men…Tostemps que t’anerèi a sauvar. N’ajas pas paur, pas jamei”. Los autes que demorèn drets dab los braç plegats e qu’ac audín tots. Alavetz Sintána que comencè a plorar. Qu’estó la prumèra vegada qu’un gent e plorè.
Se demandan on e’s podó passar tot aquò, digatz-los qu’estó devath d’aqueste cèu. Se demandan perqué avèvan de cantar, digatz-los qu’estó tà que los nostes frairs agossen tèrras de las bonas. Se demandan quin èra tot aquò, dígatz-los qu'estó tà que tots estorem frairs e tà que cadun hasore çò qui’u hè hami e çò de qui cau.
(De seguir)
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada