Malh, aquiu qu'avem un oronime d'etimologia debatuda. Que n'i a qui pensan, com los paures Coromines e Rohlfs, l'etimon n'ei pas sonque lo mot latin "maleus" (marteròt), entenut com a "massa", ua manèra de nomentar un garròc en gascon. Lo mot qu'ei lexicau en catalan tanben, dab la significacion de "roca sortint, a la cim d'una muntanya". En aragonés, lo mot qu'ei mallo. Totun, au mensh toponimicament, segon lo paure Dauzat, lo mot malh que sembla poder designar shens qu'un mont o un garròc, autanplan un precipici, ua galihòrça, un perider, çò qui l'etimon latin "maleus" n'explica pas hòrt plan e qui miè Dauzat tà supausar un mot "pre-latin" (de segur "pre-indoeuropèu" "Pre-IE"), Dauzat qu'èra un adèpte fanatic deus etimons dits "Pre-IE" , ipotèsi hòrt a la mòda a l'epòca, hèra mensh uei lo dia). Alavetz, se cau trobar un mot non-latin (enqüèra que non "Pre-IE") tà explicar aquesta significacion, que podem pensar au mot proto-celtic *maljo (Celtic Lexicon : "evil") cf. lo mot guallés "mall" qui designa quauqu' arren meishant, un malur, ua plaga, ua destruccion, autanplan l'Esperit deu Mau, lo Diable, Satan, cf. lo mot gascon "perider", sinonime de galihòrça. Perider que significa, literaument, "que hè morir".
Lo mot "malh" au lexic gascon n'a pas sonque la significacion de "garròc", çò qui l'etimon latin "maleus" pòt explicar hòrt plan. L'auta significacion, la de perider, supausada per Dauzat e d'autes, que pausa un problèma: n'ei pas atestada en nat lexic de nada lenga (ni en gascon, ni en aragonés, ni en catalan. N'ei pas lo cas, pausat com a exemple, deu mot "lit" (avalanche), lite en aragonés (id.), lo mot que sembla un beròi gasconisme, en tot cas d'etimon plan celtic, plan atestat com a mot lexicau, tant com a adjectiu (fr. lisse) com substantiu (avalanche). Que lo mot "malh" dab la significacion de perider sia extint en gascon o que n'aja pas jamei existit, qu'ei tota la question. Cada teoria etimologica a d'estar analizada dab un esperit au còp obèrt e critic; aquesta de "maljo" benlèu mei enqüèra que non las autas. B'ei hòrt possible la significacion de "perider", de "galihòrça", prestada au mot malh sia ua error. En aqueste cas, qu'oblidam l'etimon celtic maljo, n'a pas arren a har aquiu.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada