dijous, 31 de maig del 2007

A Sent Sebastian (Donosti), que s'i parlava gascon deu sègle 14 au sègle 19


Aqueste message basco-gascon qu'ei dedicat a l'amic Tederic fondator de la lista G(V)asconha qui ja hèra de personas conéishen.
En 1328, un representant de Sent Sebastian (s'ageish plan de Donosti, la vila basca) que signè un acòrd de patz dab los de Baiona. Lo noste donostiar que s'apèrava...Johan de Fayet. Macarèu! Joan de Fayet, aquò que soa plan de noste! Fayet que hè Faget o Haget en gràfia modèrna! E òc, que s'i parlava occitan a Sent Sebastian. La lenga gascona qu'a quitament deishat traças dens la toponomia deu parçan de Donostia. Per exemple, lo Monte Urgull qui domina la vila qu'èra lo Mont Orguèlh o Orgulh (que i passatz devath per un tunèu tà anar de França de cap tà Cantàbria per l'autopista, a l'entrada deu tunèu que i a un panèu vos ensenhant lo nom de la colina), Miramont qu'ei... Miramont (per segur), lo nom de Pasajes de San Juan qu'ei Pasaia en basco pr'amor que vien deu gascon passatje qui's prononcia passaye en lo parlar maritime de Baiona. Son tanben occitans o d'origina occitana: Hondarribia /Fuenterrabia (Hont arràbia en gascon), Cabo Higuer (Cap Higuer), Molinao (Molin Nau), Sanper (Sant Pèir), Puio (Pujòu), Pabo (Pau), Morlans, Aiete (antigament, Hayet) e possiblament Putzueta (dilhèu derivat de potz/putz, mes ne'n soi pas segur)... E se'ns passejam per las arruas deu "casc" (barri) vièlh de Donostia, qu'encontram las duas carrèras majors d'Embeltràn e de Narrica, que i podem arreconéisher aisidament las particulas onorificas occitanas En e Na (En Bertran e Na Rica). Que i a tanben mantuas ordenanças locaus e de documents notariaus, tots escriuts en gascon, conservats dens los archius de la vila.
Au sègle 19, se parlava enqüera la lenga gascona en Guiposcoa:
"En esta unión de la Gascuña con Castilla debe ponerse al parecer la época y origen de haberse introducido en San Sebastián y pueblos alrededor la lengua gascona, que fué muy corriente y aún se usó en públicos instrumentos: bien que hoy día solo se habla en Pasajes" . . . " (Camino, Diccionario geográfico de la Academia, 1801). Tà v'assabentar mes, que podetz légir l'article de l'Henri Gavel.

Ja que parlam de bascos e de gascons, que vau la pena de visitar la web de Xarnege. Aqueste grop, compausat de musicaires gascons e bascos deus dus costats de la frontèra, que barrèjan las duas tradicions, com ac hasèvan los charnègos (paraula gascona tà designar los "mestís" basco-biarnés; Xarnege/sharnegue en basco). Que cantan en basco e en gascon. E òc, gascons e bascos n'èm pas sonque vesins, qu'èm cosins, arrèrhilhs deus "Vascones"!!!

Chochuarenak (?):


Ua escotisha:



Aqueras montinas,
Que tan hautas son,
M'empéishan de véder
Mas amors on son.
Si savi las véder
O las encontrar
Passerí l'aigueta
Shens pòur de'm negar

Aqueras montinas,
Que tan hautas son,
M'empéishan de véder
Mas amors on son.
Hautas, be son hautas,
Mes s'abaisheran
E mas amoretas
Que pareisheran

Aqueras montinas:


Sorlekuaren minez (en basco: mau de casa. La cançon qu'ei en basco soletin, la u que i ei prononciada a l'occitana e los gasconismes que i son nombrós):


Tà acabar lo men devís de uei, aquiu qu'avetz ua video deu grop donostiarra Korrontzi. Vam!

1 comentari:

Asier G. ha dit...

Adiu de Bascoat!!
Que lo ton blòc ei plan be.
Los bascos e los gascons qu'èm hrairs.
Viva Gasconha Liure!