Ite missa est

Un mot qui pausa problèma en gascon per arrapòrt a la rèsta de l'occitan qu'ei missa. Non pr'amor de las meas conviccions filosoficas o religiosas, mès simplament lo mot en occitan qu'ei generaument messa (varianta: mèssa).

Missa qu'ei tirat de la formula latina utilizada rituaument tà acabar la ceremonia de l'eucaristia "Ite, missa est", qu'ei a díser quauquarren coma: anatz-vos-en, qu'ei hèita (literaument "cuelhuda"), formula per laquau òm significa que la cerimonia ei acabada.
En latin, missa qu'ei la fòrma feminina deu participe passat-adjectiu deu vèrbe metere. Metere qu'ei l'ancèste de méter en gascon, o sia missus/missa (missum) que ns'a dat mes/mesa en occitano-roman, lhevat lo gascon qui s'estima fòrça mes reconstrusir un faus participi regular metut/metuda, enqüèra que mes/mesa n'i sia pas desconegut.

En gascon, la fòrma mes frequenta deu mot corresponent a l'occitan messa qu'ei plan missa segon Simin Palay qui'ns horneish messa qu'ei emplegat sustot en Bigòrra Hauta, mentre que mèssa ac ei en Bigòrra Baisha e dens lo Gèrs. Lo diccionari francés-occitan (gascon) de Per Noste/I.E.O. n'arretien sonque missa, probablament pr'amor que devèvan s'imaginar messa e mèssa qu'èran francismes de horagitar. En aranés, lo mot qu'ei tanben missa, mès sabem tots que lo vocabulari religiós aranés ei mes que mes catalan. Totun, per un còp bearnés e aranés que son d'acòrd (alleluia), b'ei clar qu'òm non pòt causir nada auta fòrma que missa en gascon unificat!

Un còp mes, lo gascon normatiu que s'apartarà de la resta de l'occitan, mès que s'aplegarà dab los sons vesins catalan e aragonés, e d'ua manièra generau, dab los idiomas romano-iberics qui dísen tots missa e non messa.