Acelar, botà"s a la cela, etimologia

acelar, acela, cela, a la cela (aselar, asela, sela, botà's a la sela).  Segon lo Peiroton, l'etimon d'aqueste mot 'acelar' (P.N., TeG), qui significa acessar, n'ei pas briga lo de celar (esconer çò de panat, lat. celare). Qu'ei meilèu un empront a l'idiòma cantabre pasiego: aselar, mot tanben manlhevat peu castelhan (aselar). Lo vèrbe que deriva deu mot 'sel' qui designava, en cantabre pasiego, lo cortau de la montanha cantabropirenenca d'autescòps, sarralh circular caracterizat per ua auta e solida proteccion de husta qui embaranava lo prat (d'aquiu lo mot gascon cajolar, influx de cajola sus cujalar) e integrant la cabana dromidera -cujolar, cujalar (lat. cubiolaris)- deu pastor. En cantabre, qu'existeishen en fèit duas fòrmas allelicas deu mot : sel (en cant. pasiego, fòrma emprontada peu castelhan) e seju (en cant. purriego e cant. cabuérnigo, mot castelhanizat en sejo en la toponomia oficiau d'aquestes parçans, totun non lexicau en castelhan), deus quaus derivan en cantabre las fòrmas verbaus allelicas 'aselar' (aquesta emprontada peu castelhan e peu gascon) e asejar. La significacion anciana deu vèrbe qu'èra acessar en cujalar ('sel'), que's disèvan tant deu bestiar com deus pastors qui i passavan la nueit  (ved. Ralph J. Perry, El habla pasiega: ensayo de dialectología montañesa, Tamesis Book Limited, Londres, 1969). Uei, en castelhan com en cantabre,  lo mot aselar non s'aplica pas sonque tà las garias qu'on embarra en un lòc protegit per la nueit, mentre lo mot en gascon qu'a la significacion generau d'acessar (botà's a la sela = botà's a l'acès; deu só etc, los predators n'i estant pas mei, los sarralhs circulars tanpòc). En cabuernigo: asejar = "volver atràs' (com lo pastor qui tòrna tau cujalar) e aselar que's ditz per las garias (passieguisme via lo castelhan) (hont: El dialecto cabuérnigo, tèsi  F. García González), per contra en purriego, asejar qu'a guardat lo sens de l'esp. aselar 'asejar las gallinas' (hont: lo president de Cantàbria M-A. Revilla,, locutor naturau de purriegu). Segon lo Peiroton e après Coromines, l'etimon de sel, aselar que'n poderé estar lo celtic 'sedlon' (cf. dic. galés Delamarre): la plaça on òm s'assieta, sièti, etimon compartit dab lo mot anglés saddle (gascon sera, la deu shibau),  aparentat au deus mots latins sedile (gasc. sèda, cat. seu) e sella (gasc. sera, cat. sella). Lo mot saro , varianta saroi,  de la toponomia basca (anticament, cortau circular) qu'a probablament la medisha origina etimologica que sel, seju, lo gascon qu'a saròi ( = cujalar) tanben.