En gascon, asselar (en generau grafiat acelar, possiblament per confusion d'etimon) qu'ei sinonime d'acessar. La sela (var. sèla) o l'assela (var. assèla) qu'ei sinonime d'acès, d'empara: "botà's a la sela" que significa "botà's a l'empara". Los linguistas que con·hónen l'etimon d'asselar dab lo de celar, acelar, un derivat deu latin cēlo (escóner, amagar). Totun la semantica deu vèrbe gascon qu'ei hòrt diferenta. Çò d'amagat, de secret n'i ei pas briga. En gascon, "asselar" ne significa pas briga "amagar" mès plan "acessar", emparar" qui ei la significacion deu vèrbe "aselar" qui trobam en espanhòu. Lo mot en espanhòu qu'a aquesta significacion de botar a l'acès, a l'empara : "aselar las gallinas". Que's ditz tanben regionaument deus pastors quan tornan tau cujalar: "los pastores se aselan" (cf. R. Penny el habla de los pasiegos). L'etimon prepausat per Coromines qu'ei celtic, de sedlo- qui significaré "sed" (cf. X. Delamarre Dic. Gaul.). Sedlo > sel > aselar. Lo substantiu "sel" (s.m.) que designava d'autescòps un cortau circular (lo "cortau" d'estiva deus Gascons), uei entenut com a prat o peisheder pr'amor lo cèrc (baran) de husta qu'a despareishut. Aqueste mot "sel" e lo vèrbe aselar que provienen deu parlar deus "Pasiegos" qui ei d'astur-leonés (de transicion). Ne soi pas tròp convençut per l'etimon prepausat per Coromines a causa de las fòrmas "asejar" e "asejáse" qu'a lo vèrbe en parlars purriego e cabuérnigo (asejar las gallinas, atestat peu president de Cantabria Miguel Ángel Revilla qui ei un locuteur naturau de purriego, cf lo son libe "nadie es más que nadie", 2012; ved. autanplan El dialecto cabuérnigo, F. García González, tèsi a l' Univ. Oviedo). La fòrma toponimica sejo (seju) que remplaça "sel" en aquestas vaths cantabras. Segon jo, l'etimon qu'auré a estar meilèu quauquarren com "*seljo" , que non "*sedlo". *Seljo -> seju en cantabre occidentau, *seljo - > *sell -> sel en pasiego. Totun, Coromines estant Coromines, dilhèu que n'ac èi pas tot comprés. Doncas que dèishi lo mot a la lista deus celtismes possibles en créder Coromines. *Sedlo o *seljo, l'etimon que sembla plan estar pre-latin e probablament celtic, de tota faiçon.
Evidentament, ne descartarí pas complètament l'ipotèsi d'ua deriva semantica a partir deu mot latin cēlo entà explicar lo noste mot gascon, totun la preséncia deu mot "aselar" en espanhòu que'm hè suspectar l'etimon deu mot gascon que poiré plan estar lo d'"aselar" e non lo d'"acelar". Lo mot gascon "asselar" qu'ei possiblament un prèst d'un parlar espanhòu se non de l'espanhòu eth-medish. Aquò qu'explicaré per qué lo concèpte d'amagat, de secret, ei totaument absent de la significacion d'aqueste vèrbe en gascon. L'espanhòu estandard d'Espanha que sap diferenciar foneticament a(s)selar d'acelar, lo gascon n'ac sap pas. Que cau notar l'isoglòssa sel /sejo qui marca los limits deu cantabre orientau e deu cantabre occidentau. Que correspon a un aute limit qui ei lo enter la "f- > h" muda (orientau) e la f -> "h" prononciada com ua jota /x/ (occidentau). Arren a véder dab lo subjècte, d'acòrd, totun aquò que hè perpensar. Que i tornaram un aute còp.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada