Lo mot gascon "varan" qu'ei interessant. Duas pistas etimologicas que son estadas prepausadas. L'ipotèsi d'ua etimologia gascona (de l'etimon barar, lat. ballare), dehenuda per quauques-uns dont un novelista biarnés plan coneishut que pòt aisadament estar refutada . Ua derivacion tà "envaranar", "varanejar" a partir de barar que pausaré un problèma filologic a mei de semantic. A mei, aquesta pista negligeish lo fèit lo mot qu'ei present shens qu'en gascon. Que l'arretrobam en aragonés, en catalan e en ibero-romanç (cf. Rohlfs, barana). Autanplan en baltic, lo mot lituanian varanda que significa aròu, aneth (cf. barana in GDLC). Lo mot qu'ei tanben espandit peu maine indo-iranian. En avestic, lo mot varǝna que significa embalatge ("envoltorio" Dic. Etim. Esp. Coromines). L'etimon qu'ei dongas indoeuropèu, totun non latin. Coromines que suggereish lo mot que poiré estar celtic, cognat de l'irl. v. ferann, farann qui designava un clòs dab un tumulus au centre. Que prepausè ua fòrma celtica *werono,werondo. Cognats deu nòste mot varan que son lo mot gascon barana (var. brana , Rohlfs ), lo mot occitan baranda, lo mot veranda e probablament lo mot basco birunda qui significa cèrc. La significacion modèrna deu mot baranda en occitan (gascon comprés), "rampe, balustrade" qu'ei hòrt probablament un castelhanisme. La significacion en occitan ancian n'èra pas briga aquesta. Lo trobador Pèire Cardenal que prèsta au mot "baranda" la significacion de fòrt, lòc fortificat, bastion (ved. lo mot barana in Rohlfs, Le Gascon etc). Qu'ei la soleta atestacion deu mot qui sabem en occitan ancian. Lo mot baranda qu'a la significacion de cortau a Murcia (Rohlfs, op.cit.) e barana que l'a en Andòrra (S. Borràs Noguer, com. pers.). Lo mot que designava probablament a l'origina ua sòrta de fortificacion circulara entà emparar lo bestiar e la gent. L'etimon que poiré estar lo de l'adjectiu proto-celtic "*wēro" (arredon, corbat) ( breton gwar). PIE: * weyh1 (corba, revolum) d'on vieneré lo vèrbe celtic *wi-na tanben : embarrar, estacar (Etym. Dic. Proto-Celtic R. Matasović).
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada