Lo gascon qu'a lo vèrbe glahar qui significa estar flac, estar malaut, flacar (var. hlacar) o eishaletar, pantaishar, acompanhat deus substantius glahèr e glanh qui designan un estat de flaquessa fisica o morau, de malautia. L'etimon n'ei pas sabut peu FEW. Au men sabut, lo mot n'ei pas sonque biarnés, landés e de la region bordalesa (cf. Palay; autanplan in P. Moureau: Lex. Teste de Buch: glahà). Jo que vse'n prepausi ua explicacion etimologica.
L'etimon de "glahar", "glanh" que poiré estar representat peu mot galés "glion" qui trobam en ua formula magica curativa, reportada peu mètge bordalés Marcellus Empiricus (sègle 5) : "exugri, conexugri glion" (Dottin 214 n°10, DAG 390 n°19). L. Fleuriot (EC 14 [1974] 58-63) qu'arrevira la formula atau: "fuis, va-t-en chose collante". En efèit, lo mot "glion" (s.n.) que significa literaument "causa qui pega". Lo vèrbe corresponent qu'ei *glina qui significa pegar (guallés glynu; irl gleinim, breton miejan en-glenaff = pegar, que pegui, fr. coller, je colle) ved. lo Celtic Lexicon de L'Univers. de Guallas, autanplan in Dic. Gaul. de X.Delamarre, egaument notat gli-na in Matasoviç, Etym. D. Proto-Celtic , dab la virada anglesa glue (un vèrbe = pegar).
Que podem har derivar los mots gascons glahar et al. d'aqueste vèrbe celtic "*glina" (pegar) absoludament shens nat problèma.
Gal. *glina (v) -> lat. tard. glenare (v. atestat cf. CNTRL glaner) -> *glanar -> gasc. *glanhar / *glaar -> glahar.
*Glanhar (v) -> glanh (s.m.) en biarnés (Aspa). Palay que'ne balha la definicion qui sèc: glagn: état d'affaiblissement moral et physique): .
glahar (v.): ahaner, être las, fatigué -> glahèr (s.m.) Palay que'n balha la definicion qui sèc: "grande fatigue, nonchalance, paresse, spleen".
La "h" de "glahar" qu'ei d'aconòrt, epentetica, que compensa la pèrda de la "n" en evitar atau la reduccion silabica, qu'ei comparabla a la deu mot "truha" varianta de "truna" (latin trĭbūna > truna > trua, truha) (ved. Palay true, truhe).
A l'origina, lo "glion" que pogó estar ua causa "qui obstrue la gorge" segon X. Delamarre, Dic. Gaul.. Totun, lo vèrbe "glahar" que's gahè ua significacion mei generau de malestar, d'estar fatigat. Lo vèrbe "glahar" que poiré dilhèu representar, d'un punt de vista semantic, un equivalent celtic d' "empegar" (fr. embarrasser, significacion metaforica a partir d'en + pegar, lit. fr. en- coller), ací aplicat a la santat.
Aquiu qu'avem un navèth exemple d'un mot pròpi deu gascon, non comprensible en las autas lengas romanicas, qui voi ahíger a la lista deus etimons celtics en companhia d'un hèish d'autes mots com "bom" (butòr), "lugran" "taram" (pericle), calhòc (sinonime de gàrie s.m.), cauerat etc. L'etimon deu vèrbe celtic *glina "pegar" qu'ei plan atestat en un obratge aquitan de medicina deu sègle V dab aqueste substantiu "glion" (s.n.). Aquesta atestacion qu'ei preciosa, un testimoniatge d'aqueste escantilh n'ei pas tan frequent. La subervivença deu mot celtic dab ua significacion medicau en gascon que's pòt explicar per rasons de tradicions deu maine etnologic, religiosas, astrologicas, magicas o assimiladas, com e seré lo cas dab "lugret", "lugran" etc; "taram"; "baran" etc.
Cap comentari:
Publica un comentari a l'entrada