divendres, 9 d’abril del 2021

Taram (etimon tarano, taranis) e cauerat, caurat (etimon kawaro- = cauaro-): dus etimons celtics clars e segurs pròpis deu gascon.

Etimons celtics clars e segurs en gascon, aquò que'nse cambiarà de la discussion deus pòsts passats!!! Que discutim aus pòsts passats la possibiltat d'ua etimologia celtica entà quauques mots gascons : bome, bòme; aselar; varan. Que vedom tanben lo cas deu mot bogés "bom", d'etimologia clarament celtica, etimon *bunno (butòr). Que jo sapi, l'etimon *bunno n'ei pas present en las autas lengas romanicas, sonque en gascon septentrionau. Un eretatge probable de la lenga deus Boii (Boji, Boiens) deu País de Bug.

Uei que voi mentàver dus autes etimons celtics clarament representats en gascon.

Lo prumèr qu'ei plan sabut deus linguistas.  Que ns'ei raperat per X. Delamarre (Dic. Gaul.) e R. Matasović (Etym. Dic Proto-Celt) e que'u trobaratz in  FEW , 13, 111. Qu'ei "taram", un mot deu lexic deu luishonés, qui significa perigle, pet de perigle. L'etimon qu'ei lo mot celtic tarano-, taranis: pet de perigle, un substantiu e teonime en galés. L'etimon qu'ei absent de l' occitan non-gascon e de totas las lengas romanicas, lhevat dilhèu lo normand qui a "la tarane" (s.f.) qui significa " gnome, feu-follet". Lo mot gascon "taram" qu'ei un eretatge probable de la lenga deus Garumni dont lo capdulh èra Salardunum (Uei Salardú).

Lo dusau n'ei pas tan sabut e que soi jo qui elucidèi l'enigma en 2017. Que's tracta de "cauerat", var. "caurat" (caishalòt), ua question etimologica shens responsa dinc alavetz. L'etimon qu'ei lo celtic kauaro qui significa "gigant", "colòs", "eròi', "campion"  (ved. Celtic Lexicon aquiu). Lo mot gascon que deriva d'ua fòrma deu mot celtic afixada en -āko de manèira plan classica: *kawarāko -

*Kawarāko - -> gasc. cauerac  -> cauerat -> caurat. Aquestas tres fòrmas gasconas que son atestadas, la prumèra, "cauerac", qu'ei la mei anciana e qu'ei extinta.  La prumèra atestacion deu mot gascon que remontà  tà 1258, çò qui'n hè lo mot mei ancian de totas las lengas romanicas entà designar aqueste cetacèu (DAG, 12, 878). 

La derivacion a partir de *kawarāko qu'ei simplissima e qu'ei estada validada peu quite R. Matasović. Lo mot gascon qu'ei cognat deu mot guallés "cawr" (gigant) qui representa la fòrma non afixada deu mot. Entà díser dromadari, lo cornic qu'emplega lo sintagma "caur-march", qu'ei a díser, literaument, gigant shivau" (X. Delamarre, Dic. Gaul. ;  R. Matasović Etym. Dic. Proto-Celt.).  En galés, "Cauarus" qu'èra un nom de persona tanben, que devè aver la significacion de colòs o de eròi, campion, un Goliat o un Samson celtic, qué  (X. Delamarre, Dic. Gaul. ;  R. Matasović Etym. Dic. Proto-Celt.) .

Lo gascon e lo lengadocian qu'an dus mots d'origina celtica construsits suu medish modèle que kawarāko entà designar peishs migrators qui trobam a l'estuari de la Gironda e Garona amont. Que son kolāko - > colac (alausa) e kragāko - >  creac, var. creat (breguin). Aquestes dus, que'us trobaratz explicats au  FEW.  Que jo sapi, lo gascon qu'ei la sola lenga romanica qui presenta l'etimon celtic kauaro-