Lo lop quan volè se har còier la vianda (Conde de la Lana Grana)

Qu'i avè un còp un lop qu'avè gahat ua aolha. E se l'avè benlèu tota chapada, li'n demorava pas mès qu'ua giga, quan se va avisar d'ua lustror que clarejava hens la nueit, lunh, lunh, au hons de la lana: qu'èra la lua que vadè; puntejava au radís deu bròc.
- Tè! ce ditz la bèstia, n'i a que hèn huc, lahòra! Se n'aprofitavas? Qu'as tant entenut díser que la carn de chòca qu'èra mèi minjativa cueita que cruda: adara que vas saber s'es vrai.
E que se sèita aquí suu cuu, tot quilhat, se bota a har arrajar la soa giga, plan parada de cap en 'queth chac de huc. De temps en temps, balhava un nhac.
He! ce disè, tròbi pas guaire diferença. Hèm còier!
E s'i tornava méter. La virava d'un estrem, la virava de l'aut. E totjamèi que gostava. Hit atau ua bèra pausa.
- Bò! bò! ce ditz per la fin, me'n harti! E! Serí enqüera ací doman matin! Tot açò son pegaus. Sui com pair, tant l'estimi cruda com cueita.
E s'avalèt son tròç de vianda, e se n'anot, per sus la lana, cercar d'autas plegas. E qu'a totjamèi contunhat de minjar la vianda cruda.
Crosic-crosac
Mon conde acabat.

Conde arreculhit per Félix Arnaudin, parlar de Labohèira dens la Lana Grana, la gràfia qu'ei de Robert Darrigrand.
Notatz lo preterit perifrastic deu vèrbe avisà's format dab anar: "quan se va avisar" metut per "quan s'avisèt". Aquesta forma deu preterit, tipica deu catalan, qu'ei tanben perfectament correcta en gascon, enqüera que pauc emplegada uei lo dia. Anar + infinitiu qu'indica meslèu un futur pròche: "adara que vas saber s'es vrai". En catalan, l'addicion d'ua "a" enter lo vèrbe auxiliar anar e l'infinitiu permet de distinguir los dus temps: "si no fa res, va a caure" / "va caure del llit quan era jovenet".
Quauquas formas deu parlar lanusquet: lunh: luènh; huc: huèc; vrai: vertat (vrai que vien de verai, paraula classica en gascon), totjamèi: tostemps, sui: soi, sòi, sò...Notatz tanben las formas lanusquetas deu preterit simple: hit (de har), avalèt, anot...

A Sent Sebastian (Donosti), que s'i parlava gascon deu sègle 14 au sègle 19

Aqueste message basco-gascon qu'ei dedicat a l'amic Tederic fondator de la lista G(V)asconha qui ja hèra de personas conéishen.
En 1328, un representant de Sent Sebastian (s'ageish plan de Donosti, la vila basca) que signè un acòrd de patz dab los de Baiona. Lo noste donostiar que s'apèrava...Johan de Fayet. Macarèu! Joan de Fayet, aquò que soa plan de noste! Fayet que hè Faget o Haget en gràfia modèrna! E òc, que s'i parlava occitan a Sent Sebastian. La lenga gascona qu'a quitament deishat traças dens la toponomia deu parçan de Donostia. Per exemple, lo Monte Urgull qui domina la vila qu'èra lo Mont Orguèlh o Orgulh (que i passatz devath per un tunèu tà anar de França de cap tà Cantàbria per l'autopista, a l'entrada deu tunèu que i a un panèu vos ensenhant lo nom de la colina), Miramont qu'ei... Miramont (per segur), lo nom de Pasajes de San Juan qu'ei Pasaia en basco pr'amor que vien deu gascon passatje qui's prononcia passaye en lo parlar maritime de Baiona. Son tanben occitans o d'origina occitana: Hondarribia /Fuenterrabia (Hont arràbia en gascon), Cabo Higuer (Cap Higuer), Molinao (Molin Nau), Sanper (Sant Pèir), Puio (Pujòu), Pabo (Pau), Morlans, Aiete (antigament, Hayet) e possiblament Putzueta (dilhèu derivat de potz/putz, mes ne'n soi pas segur)... E se'ns passejam per las arruas deu "casc" (barri) vièlh de Donostia, qu'encontram las duas carrèras majors d'Embeltràn e de Narrica, que i podem arreconéisher aisidament las particulas onorificas occitanas En e Na (En Bertran e Na Rica). Que i a tanben mantuas ordenanças locaus e de documents notariaus, tots escriuts en gascon, conservats dens los archius de la vila.
Au sègle 19, se parlava enqüera la lenga gascona en Guiposcoa:
"En esta unión de la Gascuña con Castilla debe ponerse al parecer la época y origen de haberse introducido en San Sebastián y pueblos alrededor la lengua gascona, que fué muy corriente y aún se usó en públicos instrumentos: bien que hoy día solo se habla en Pasajes" . . . " (Camino, Diccionario geográfico de la Academia, 1801). Tà v'assabentar mes, que podetz légir l'article de l'Henri Gavel.

Ja que parlam de bascos e de gascons, que vau la pena de visitar la web de Xarnege. Aqueste grop, compausat de musicaires gascons e bascos deus dus costats de la frontèra, que barrèjan las duas tradicions, com ac hasèvan los charnègos (paraula gascona tà designar los "mestís" basco-biarnés; Xarnege/sharnegue en basco). Que cantan en basco e en gascon. E òc, gascons e bascos n'èm pas sonque vesins, qu'èm cosins, arrèrhilhs deus "Vascones"!!!

Chochuarenak (?):


Ua escotisha:



Aqueras montinas,
Que tan hautas son,
M'empéishan de véder
Mas amors on son.
Si savi las véder
O las encontrar
Passerí l'aigueta
Shens pòur de'm negar

Aqueras montinas,
Que tan hautas son,
M'empéishan de véder
Mas amors on son.
Hautas, be son hautas,
Mes s'abaisheran
E mas amoretas
Que pareisheran

Aqueras montinas:


Sorlekuaren minez (en basco: mau de casa. La cançon qu'ei en basco soletin, la u que i ei prononciada a l'occitana e los gasconismes que i son nombrós):


Tà acabar lo men devís de uei, aquiu qu'avetz ua video deu grop donostiarra Korrontzi. Vam!

Los grops valencians Urbàlia Rurana e la Romàntica del Saladar amassa!

N'avem pas mes besonh d'antidepressius, gràcias a la musica populara valenciana auferta per sexenni! Enqüera granmercés!

L'istuèra plan trista de Na Brugimonda

A Tolosa qu'avem ua Rue des Poutiroux / Carrièra dels Potirons qui, antigament, èra la carrièra de Na Brugimonda. Que'm soi tostemps demandat per quin maishant embroishadís la prauba dauna Brugimonda s'ei trobada transformada en potirons. E bèth prumèr, qu'ei aquò exactament, un potiron? L'ahèr de la prauba Brugimonda qu'ei donc doblament misteriós! S'avetz ua explicacion per aquèths potirons, que'n soi prenedor!
Le potiron (en francés) que's ditz coja, tuca o cogorda en lengadocian, cuja en gascon, carbassa en catalan. La carbassa en lengadocian que designa meslèu "la courge" (en francés), o sia la cogorda o la cocurla en gascon, lo catalan non hè pas tròp de diferéncias enter las duas "carbasses", ce'm sembla.

Felicitats, Paco!!!

Lo Paco Boya, deputat deu Partit Socialista de Catalonha / Unitat d'Aran, qu'a guanhat las eleccions aranesas! Que va a presidir lo conselh generau! Felicitacions a l'urós candidat!
E sabetz, lo Paco qu'ei plan mes qu'un simple (e excellent) politician: que sap tanben hèr bramar lo topin, que joga de l'acordeon diatonic e que canta en lenga nòsta (qu'ei tanben la soa) ! La pròba? "Clicatz acitau!

Sonadors de la Guaita

Los sonadors de la Guaita (un grop deu País Valencian) que ns'interpretan un pasodoble seguit per ua jota e un fandango. Que mercejam sexenni per la contribucion!

Soi partit per quauques dias

Donc, paciéncia! Siatz hardits e adishatz!

Lo grop valencian l'ham de foc que hè tindar la musica occitana en Norvègia

Lo grop l'ham de foc (leng.: l'am de fòc/fuèc ; gasc.: l'am de huèc ) que'ns vien deu País Valencian (enqüera, hilh de pica!). L'estile de musica deu grop qu'a cambiat força desempuish la sua creacion. Ara qu'ei hèra orientalizant. Que'n soi fan, jo. Que podetz escotar mantuns trossis ací. Lo darrèr disc deu grop, que l'èi trobat a la FNAC.
Que'vs prepausi d'escotar un trocet de musica deu país titolat "tocs occitans" qui joguèn en public en Norvègia. Ah! Qu'acaban de crear un grop navèth aperat..."oc", tot simplament!





E l'entervista a Oc-TV quan viengon a dar un concèrt a la Moneda a Tolosa:

E la Marina Rosell que hè cantar lo Jòrdi Moustaki en catalan

E òc! Mercès a la Marina Rosell per aquesta video

RODAMÓN

Per què te'n vas a córrer món
amor absent
per què has de ser el meu rodamón
eternament

— vaig on la meva ànima em duu
aquí o allà
fins que algun dia em porti a tu
potser demà

tots els camins que fem, després
es trobaran
per què t'allunyes més i més
a cada instant

— mai no he pogut trobar aquell gest
que ens acostés
el temps que em queda, si tu hi ets
et buscaré

tant esperar temps i més temps
m'hauré cansat
i el nostre amor endut pels vents
s'haurà esborrat

— ell ja no va saber què dir
i se'n va anar
amb la seva ombra a l'infinit
o més enllà

ella l'espera amb tot el cor
per si tornés
l'esperarà fins a la mort
inclús després

— i un dia, allí on es fon l'estel
amb la foscor
ells s'uniran com terra i cel
a l'horitzó




Bé, francament, soi pas fanatic d'aqueste rodamón, jo. E sèi pas se èra ua tan bona idea de hèr cantar lo Jòrdi, finaument...Mès, qué voletz, la Marina qu'ei la Marina (non, pas la soissa, voi díser la Rosell !)

L'Angelo Branduardi qu'assaja de cantar en occitan (vièlh)

Bon, la melodia n'ei pas briga mala, e meme, que bolega tarrible! Mès la letra cantada per l'Angelo n'ei pas possible d'enténer, malurosament! Que prononcia l'occitan com si estosse ua mescla d'italian e de francés. L'Angelo a pas tròp d'excusas, ja que lo Clemencic Consort sortiscó un disc de musica trobadorenca on figurava aqueste cant. Qu'èra lo disc on se podèva audir la votz deu Renat Nelli contant la vida deus trobadors: " Pèire Vidal èra de Tolosa e èra filh d'un pelissièr. E èra bon trobaire e lo melhor cantaire mas foguèt mai fòl que jamai se foguèt e cresiá arribat tot çò que li èra desirança e fantasiá..." Vos brembatz? Lo Clemencic consort, eth, que sabèva prononciar la lenga com calèva! (De notar: aquèth disc deu Clemencic consort que'u poderatz trobar editat de nau en CD).

A l'entrada del temps clar (Anonime de l'edat mejancèra)

A l'entrada del temps clar, eya
Per jòia recomençar, eya
E per jelòs irritar, eya
Vòl la regina mostrar
Qu'el'es si amorosa
A la vi', a la via, jelòs,
Laissatz nos, laissatz nos
Balar entre nos, entre nos.

El' a fait pertot mandar, eya
Non sia jusqu'a la mar, eya
Piucela ni bachalar, eya
Que tuit non vengan dançar
En la dansa joiosa.
A la vi', a la via, jelòs,
Laissatz nos, laissatz nos
Balar entre nos, entre nos.

Lo reis i ven d'autra part, eya
Per la dança destorbar, eya
Que el es en cremetar, eya
Que òm no li vòlh emblar
La regin' aurilhosa.
A la vi', a la via, jelòs,
Laissatz nos, laissatz nos
Balar entre nos, entre nos.

Mais per nïent lo vòl far, eya
Qu'ela n'a sonh de vielhart, eya
Mais d'un leugièr bachalar, eya
Qui ben sapcha solaçar
La dòmna saborosa.
A la vi', a la via, jelòs,
Laissatz nos, laissatz nos
Balar entre nos, entre nos.

Qui donc la vezés dançar, eya
E son gent còrs deportar, eya
Ben pògra dir de vertat, eya
Qu'el mont non aja sa par
La regina joiosa.
A la vi', a la via, jelòs,
Laissatz nos, laissatz nos
Balar entre nos, entre nos.<.p>


Lo "laissatz nos, laissatz nos" prononciat "léssé nos, léssé nos" per l'Angelo, aquò qu'ei tròp! Soi tostemp estat en contra de la pena capitau, plan segur, mès aqueth cas, que'u poderí véder com ua excepcion de considerar :-D!
E la s deu praube "reis" non deveré pas sonar, plan segur (los trobadors metèvan de las s pertot, "per far bel"!). E la r finau deus infinitius? E la o? Anem, aquò rai, dèishem la reina gaujosa dançar dab los sons joens convidats en l'absencia deu vièlh rei gelós, son marit, qui era's hè un gran plaser d'irritar!


PS: Laissar = daissar. Lo diccionari de l'Institut d'Estudis Catalans non coneish pas aqueste mot, mès qu'ei classic en catalan com en las autas lengas d'òc ("lexant a part l'estil dels trobadors..." com ac escrigó lo poèta valencian Ausiàs Marc) e me pensi qui lo verbe lleixar i ei enqüera viu dens quauques parlars, au mens en Rosselhon e possiblament dens las islas). En gascon, leishar n'ei pas corrent pertot, mès qu'ei enqüera plan emplegat.
La reina "se amorosa a la via", qué vòu dίser aquò?. "Via" qu'ei escriut per "vida", probable (un francisme de l'escriban o d'un copista?) Donc, ad aquesta reina, que li agradava hestejar dab los "bachelars": qu'aimava la vita, qué!

TV3 a Tolosa, ara mateix!

Si el govern valencià de Francisco Camps (PP) no vol pas del repetidor de TV3 (quina bestiesa més danyosa, pobre de nosaltres!), nosaltres, a Llenguadoc, el volem! Volem un repetidor de TV3 a Pech David, aquí, a Tolosa! Ara mateix!

De qué fan Convergéncia Occitana e l'I.E.O? Se plànhon (amb tota la rason) qu' avem pas cap de TV occitana...Mas TV3 existís plan e la recebon coma cal a Perpinhan! Perqué pas a Tolosa ? Recebem plan TVEi aicí, vertat? Deu pas ser tròp complicat de far venir TV3 aicí tanben! E sense necessitat de tancar lo repetidor de Valéncia, ben segur! A nosautres, Occitans, cal pas nos prene per d'ases, nos costarià pas brica d'entendre lo catalan, qualques oras d'immersion televisuala intensiva e pro! Al mens per los qui parlan la lenga nòstra, plan segur! Pels autres, aquò lor trigarà un pauc mai de temps...Mas es possible. Alavetz?

Afirmam la nòstra solidaritat totala amb l'Eliseu Climent e tots los de l'Accion Culturala del País Valencian (proprietari del repetidor de Shishòna/Xixona) per defendre lo dreit de recebre TV3 alà. E felicitacions al pòble valencian que an sabut defendre lo lor dreit! (de véser: la video de la manifestacion pacifica per tal d'evitar que los foncionaris del govèrn valencian tanquen lo repetidor).

..E per acabar: Calelha de Palafrugel, te'n remembras? los lhaguts (laüts: barcas), lo cremat, la mar e...lo meu "avi" (pepin), plan segur!

El meu avi (havanera escrita pel regretat Josep-Lluis Ortega Monasterio, que la dediquèt a la memòria de son pepin, Manuel Deschamps, capitan del "Català" durant la guerra de Cuba).

El meu avi va anar a Cuba
a bordo del "Català"
el millor barco de guerra
de la flota d'ultramar.

El timoner i el nostre amo
i catorze mariners
eren nascuts a Calella
de Palafrugell.

Quan el "Català" sortia a la mar
els nois de Calella feien un cremat
mans a la guitarra solien cantar:
Visca Catalunya. Visca el "Català!

Arribaren temps de guerres
de perfídies i traïcions
i en el mar de les Antilles
retronaren els canons.

I els mariners de Calella
-el meu avi enmig de tots-
varen morir a coberta,
al peu del canó.

Quan el "Català" sortia a la mar
cridava el meu avi:
Apa, nois, que és tard!
però els valents de bordo
no varen tornar,
tingueren la culpa els americans



Òc-ben, abans de plegar per auèi, vòli dedicar aquesta video d'en Pep Gimeno "Botifarra" a tots los amics de Valéncia. Grandmercés al Vicent Damià per aqueste present! L'immens Pep Botifarra e son grop nos interpretan aquí una Jota de sa vila, Xàtiva /Shàtiva. La descarga triga fòrça, mas val la pena d'esperar. Las paraulas, nòvas (e d'actualitat!), son d'en Feliu Ventura:

Dos alcaldes es barallen
per un hortet que tinc jo
per a fer xalets de luxe
i plantar-me un camp de golf.

Vés tranquil·leta filleta,
no em picarà pollastret,
que la terreta dels iaios
no la vendré a un foraster.

Ma mare m'envia a escola
per a aprendre valencià,
i ara que ja sé parlar-lo
ningú me'l deixa parlar.

La de la panxa pelà
ja no la vorem més.
S'ha fet nòvio a Mallorca
i parlen per internet.

L'ofici de cantaor:
passar gana i tindre set.
Apague el mòbil senyora
i destape'm el vinet.

A ton pare l'han vist
en el barranc de l'assut
amb les cames obertes
i pelant un tramús.

Sol i Serena qu'acaba de sortir lo son prumèr CD, miladius!

Hasèva temps qu'esperavi la sortida deu prumèr CD de Sol i Serena, un grop sedut a Olòt (Olot), lo capdulh de la Garrocha (Garrotxa), lo país deus volcans dens los Pireneus de Girona. Ara que l'avem, totun! Los de Sol i Serena que ns'auhereishen çò qu'aperan la "nova música d'arrel" (arrel=arradic en gascon) fondada sus las tradicions deus airaus catalan, occitan e basco. Tà crompar lo lor CD (15 euros + 4 euros de còstas de pòrt), que cau contactà'us directament. Per mèl: info@soliserena.cat Per telefòne: (+34) 654 40 22 44 - (+34) 654 40 24 60 ).

La Marta:


Deu CD, que'n podem escotar quate troç de tira:

En Tet del Vi: l'istoèra plan trista :-D deu praube Tet (que l'aperavan en Tet del Vin), que li agradava un pauc tròp shucar e que's morí esglachat per un carret de barricas de vin mentre qui s'en tornava cap a l'ostau...


Lo Guilhem:




La Gata i el Belitre (La Gata e lo Can barruèr)

En catalan normalizat, un belitre qu'ei un vauarren. En aquesta cançon, lo mot que designa un can barruèr. En gascon, lo mot belitre (belitro en Biarn) e lo son derivat verbau belitrar qu'an practicament desapareishut de la lenga parlada actuau. Mès pas completament ! D'ua persona qui pacanteja (qui non fot pas arren), que disem enqüera: "que hè Sent Belitro".
Tà légir las paraulas d'aquesta cançon, que podetz clicar suu titòu, que i èi hicat un ligam.

Lo Jòrdi "Peligro":




Aigua de la Mar


Lo Jòrdi "Kamelh":


Harri ta herriaren fandangoa (lo fandango de la pèira e deu país)


Lo Panshito:

Info : la bressolada que's debanarà lo dimenge 27 de mai a Perpinhan !!! (clicatz sus l'imatge / cliqueu sobre l'imatge)

Doncs, hi serem, a Perpinyà!

Curset 1: com cal pronunciar l'occità?

Heus aquí algunes regles senzilles de pronunciació pels meus estimats llegidors de l'altre costat de la frontera, per tal que puguin llegir en veu alta allò que m'esforço d'escriure amb la regularitat de un rellotge suís (bé, fins ara en tot cas, no vull prometre res pel futur). La gran diferència que distingeix el català de l'occità és la pronunciació de la u. En totes les varietats occitanes, la u es pronuncia com una u francesa, excepte quan aquesta u es troba dins un diftong o un triftong (iu, ieu, au, ou, eca..). Pujar en occità es pronuncia doncs püjà, però "riu" es pronuncia igual en occità com en català.
La o sense accent o amb accent agut (ó) es pronuncia com una u catalana. Bofar en occità es pronuncia com en català bufar (bufà).
La o oberta (ò) es pronuncia com en català.
La a atona final es pronuncia generalment com una o oberta, a vegades com una a clara o fosca, o com la e del mot francès je, això depen de les parles. Doncs si la pronuncieu a la catalana, anirà bé, podreu explicar que és ben així que es pronuncia a casa vostra (que no serà mentida).
"Lo vent bofa fòrt" en llenguadocià central es pronuncia generalment més o menys com (lu bén bufo fòr).

Lh i nh en occità sonen igual que ll i ny en català:
Ma filha m'a dit que lo vent bofava fòrt a la montanha.


En llenguadocià central (llenguadocià "estandard"), la m final sona n. Guilhem = Guillen. No és pas el cas amb les parles llenguadocianes pirinenques del Donesanès (Arièja), del País de Sault (Auda) i del Fenolledès (Pirineu oriental), que ja són mig catalanes. No es tampoc el cas amb el gascó, que és la llengua principal d'aquest bloc. En totes aquelles parles, la m final queda ben pronunciada com en català.

La n final que el català no nota (pà, mà, molí etc) es nota sempre en occità: pan, man, molin. En gascó i en llenguadocià, pot o no ésser pronunciada, això depen de les parles. Quan la n és pronunciada, sona més o menys com les "ng" de parking en anglès. Aquesta n final mai és pronunciada en les formes plurals, al contrari del català, encara que és anotada igual que en català: mans (pronunciat mas), pans (pas), molins (mulís)...

I per acabar, aquí teniu un trosset de lectura en gascon, un text redigit i llegit pel difunt Rogèr Lapassada (Aussavièla a prop d'Ortès a Bearn):




Bé, és tot per avui. Fins a la propera, per un altre curset!

Un blogaire marselhés qui s'espia lo melic

Gèr, qu'avoi la bona idea d'anar en ço deu Tam-Tam, que'm hè tostemps plaser de legí'u. E mes, aquò m'a permetut de hèr la coneishença de l'emboligol. E de qu'ei aquò, un emboligol? Nosatis Gascons ne n'avem pas cap, d' emboligol, praubets qu'èm! Totun, ne'ns podem pas plànher, se n'avem pas nat emboligol, qu'avem lo melic, lo monilh, l'embonilh, l'embonic, lo meguron, lo bendilh, l'ombric ... En lenga gascona, los mots non mancan pas tà designar aqueste petit sovier anatomic de la vita d'abans la naishença! Los Catalans, eths, qu'an lo llombrígol, mes qu'an tanben lo melic com nosatis. Los Lengadocians qu'an l'embonilh e lo monilh. Bon, tà abracar aqueste meli-melòc, vòli sonque hornir: a cadun lo son melic!
PS1 Lo Tam-Tam e l'emboligol: dus blòcs provençaus qui son de fòrça bon léger! Non vos los manquetz pas!
PS2 Lo Polo, qui vedetz sus la foto, s'estima mes hè's bronzejar lo melic que non pas espià'u!

sex, fish (& chips) !

Deu temps qui èri (mes) joen, que podèvam causir enter au mens tres o quate gràfias diferentas tà escríver lo gascon: la de l'Escole Gastoû Febus, la de L'Escolo deras Pireneos dab la sua varianta aranesa, e, fin finau, la de l'Institut d'Estudis Occitans (I.E.O.). Quauques ans a, l'Escole Gastoû Febus que deishó completament la sua pròpia gràfia tà adoptar la de l'I.E.O e que vadó l'Escòla Gaston Febus. Ara la gràfia normalizada de l'I.E.O. qu'ei l'unica qui s'emplega dens Reclams, la revista literària de l'Escòla, se escartam los quauques articles en catalan qui i encontram de temps en quan.
Alavetz, on ei passada l'Escolo deras Pireneos? Desapareishuda totaument, e'm sembla, e la sua gràfia qu'estó enterrada dab era (enfin, pas completament, que n'avetz encara un exemple sus l'escut de Sèish acitau, per "son de Sèish, cap de pòur/pàur!"). Desempuish la reforma adoptada peu Conselh Generau d'Aran, la gràfia de l'I.E.O que i ei oficiau e, de fèit, emplegada pertot. Bon, me diseratz, que va plan, qu'avem enfin ua gràfia unificada, normalizada, qu'ei un prumèr pas de cap tà la normalizacion tan esperada. E non, Diu me dau! Aquò que seré tròp simple e sens condar dab l'esperit frondaire deus Gascons! L'Enstitut Biarnés e Gascoun, miat per Jean Lafitte, que s'a inventat duas gràfias (duas, òc-plan). Ua qu'ei "neo-febusiana", l'auta qu'ei inspirada de la de l'I.E.O. e shens que, que s'inspira tanben de la gràfia personau qui Joan Coromines utilizè dens lo son libe "El parlar de la Vall d'Aran, gramàtica, diccionari i estudis lexicals sobre el gascó". Jean Lafitte que defen l'usatge de las x, ix e tx tà remplaçar las sh, ish e ch de la gràfia nòsta. Que compreni perfèitament la rason d'aquesta causida, que v' explicarèi lo perqué après. Totun, que soi plan solide qui no'ns hè pas hrèita d'arretocar la gràfia, e no'm convien pas briga que cadun escriga a la sua mòda. D'acòrd, la gràfia nòsta que hè un pauc "fish and chips", mès jo que pensi qui vau mes ua gràfia fish and chips clara e oficiau que non pas un grapat de gràfias personaus e divergentas. La gràfia nòsta que convien perfeitament entà l'usatge qui hèm de la lenga, n'avem pas nat besonh de cambiar-la, ce'm pensi.
Ara, perqué la causida de las x e tx? Simplament pr'amor aquesta manièra d'escríver qu'ei (o èra) perfeitament tradicionau peus parçans pirenencs. La trobam en mantuns noms actuaus e oficiaus deu piemont com de la montanha madeisha, de mar a mar, que lo parlar e i sia catalan, lengadocian, gascon o basco. En Arièja, a on se parlan lengadocian (Comtat de Foish) e gascon (Coserans), la lista que compren Casteix (bon, aquò que comença malament, ja que casteix hè castèth en gràfia modèrna), Benaix, Foix (plan segur, lo capdulh deu comtat!), Seix, Soueix (en francés, mès que seré Soeix en occitan), e mes a l'oest, en Bigòrra e en Biarn: Tarasteix, Baleix, Baudreix, Mirepeix (Mirapeix)...Me n'èi desbrombat, probable. Que poderem tanben mencionar lo nom de familha Dupleix qui trobam a costat de Duplech (Deuplèish en gascon, e non pas dupleks!)...La transcipcion de Mirepeix en Mirapeish que'm sembla de questionar, totun: lo pèish en question non n'ei pas cap, solide que non, qu'ei meslèu un puèg o pèg (lo "puig" deus Catalans), com lo Mirapeish d'Arièja (Mirepoix en francés). Aquò rai. Bon, b'ei clar que la gràfia anciana ei malaisida, sustot taus qui non comprenen pas la lenga. En francés, Foix soa com noix (fwa, nwa), en occitan, que soa plan com cau: Foish. Seix que soa "sex" en francès (cecs), e òc! pas seish com en gascon  ! B'ei clar que la gràfia de l'I.E.O. ei hòrt mei... clara. Tà acabar lo men devís, que harèi arremarcar qu'a la val d' Aran, la sh hè força "mès país" que non pas la x, per'mor deu catalan (caisha de Sabadelh ;-D, sens parlar de shiular, pèish, conéisher eca...).

Un paseo colombian a la mòda catalana

Lo vallenato qu'ei un estile de musica especific de la còsta caribenha de Colombia, qui se caracteriza per l'emplec de l'acordeon diatonic com instrument principau, acompanhat per la caisha (en castelhan: caja, ua sòrta de tambor) e la guacharaca
(fififi fififi fififi, sabetz?). Los ritmes deu vallenato que son quate: lo paseo (lo mes popular de totis), lo merengue, lo son e la puya. La troba kung-fú qu’a contribuit a popularizar lo vallenato en Catalonha. Que'vs prepausi d'escotar un paseo, titolat dansa d'amor, compausat e interpretat peu Joan Garriga acompanhat peus sons companhs de la Troba.

Non ves manquetz pas de visitar lo lor siti, que i poderatz descargar cançons, véder videos eca: un siti hòrt plan hèit e tostemps renovelat. Lo CD de la troba kung-fú que's titola Clavell morenet. Tà crompà'u, s'ètz en dehòra d'Espanha, que’m sembla qui vau mes evitar los sitis espanhous de venta on-line de CDs com fnac.es, pr'amor de las còstas de pòrt escandalosament caras qui s'aplican tà l’estrangièr. Vau mes comandà'u en Soïssa aquiu.
Enfin, se voletz escotar paseos deus vertadièrs (que'n soi fan, jo), que podetz clicar ací!

Urosament avem totjorn la Talvera: anem, Danielon!

D'acòrdi, Sarko es estat elegit mas val pas la pena de sautar dins l'aiga: avem totjorn la Talvera per nos reviscolar!

LA TALVERA A CASTRAS (81)
Granmercés a anpoluta

per aicesta video e tanben a la Mela que nos l'a faita conéisser. E se voletz crompar lo darrièr CD de la Talvera (que serià mai que plan), vos sufís d'anar sul siti de la Mela que vos explica cossí far. Anem, òc!

Era hèsta deth sanglièr (Salardú)

Ja i ètz anadi tara hèsta major de Salardú? Jo me la sò perguda enguan. Ah, mesfia-te: te cau portar eth "traje", damb era cravata e tot! Ben, ath mens tara aubada des 18 òres...E òc! Tara hèsta deth sanglièr, i vam ben vestidi!

Un messatge relaxant

Parlar gascon e catalan qu'ei plan beròi, mès a còps los circuíts neuronaus que s'entermesclan de mala faiçon e feneishen per hè's nodets e çò qui sòrt de tot aqueth mescladis n'ei pas mes ni l'un ni l'aute. Que'm brembarèi tostemps d'ua borricada que hasoi, o miélher dit, que digoi, un còp qui anèi tà Barcelona, bèth temps a. Qu'èri a l'otèl e que demandèi a la minhòna de la recepcion: "No hi ha cap messatge per a mi?". La gojata que'm mirè ua estoneta, un shinhalon suspresa, e, prenguda d'un hami a penas retengut d'arríder, ce'm hasó: "em sap greu, no som nosaltres els qui s'encarreguen dels massatges en aquest establiment". Jo que vadoi mes arroi que la tavalha de la tanta Maïté. Mès que'm podetz créder, adara si que sèi quin se cau díser!

Lou Dalfin fa bolegar Occitània!

Lou Dalfin, un grop qui'ns vien de las valadas occitanas d'Itàlia e qui sap quin hèr tà hèr bolegar lo monde! No'vs manquetz pas las suas videos sus myspace o youtube!

Na Segolena, reina de Gasconha

Totis los paisis gascons qu'an elegit Ségolène tà presidenta! Bon, Aran n'a pas votat en aquesta eleccion, ben segur, mès que votarà tà las locaus lèu. E doncas, visca Gasconha e totis los paisis gascons! E granmercés a Ségolène! Lo mendre qui poscam díser ei que los elefants deu PS non l'ajudèn pas guaire durant la campanha...Mès sembla plan que l'istòria dab Ségolène non hè pas que començar, a maugrat deus elefants...Ac jogam?

blòg o blòc?

Com b'avetz podut véder, jo qu'èi causit lo mot blòc tà virar lo mot anglés "blog". Perqué? Pr'amor en catalan l'ortografia preconisada qu'ei bloc. L'èi simplament adaptada tà l'occitan. La g finau en occitan-catalan se prononcia c de tota faiçon (o ch/tx après ua e en occitan e ua i en catalan). E en francés? Bloc o blogue ?

Xazzar, un grop de musica catalano-klezmer

Xazzar (x que's prononcia coma la sh gascona e la r finau que sona clar) que'ns hè musica d'inspiracion clarament klezmer o balcanica. Aqueste grop de joenis musicaires catalans n'a pas enqüera grabat cap de disc e qu'ei totaument desconeishut en França. Mès que podetz escotar las lors cançons sus lo hialat. L'internet que ns'ajuda tà descobrir lo monde! Jo qu'aimi ço qui hèn e qu'ac volèvi compartir dab totis vosatis.
Lo siti web de xazzar demora en construccion. Notatz que's pòt escotar ua entervista de duas musicairas d'aquest grop a l'emission línia folk de icatfm (emission deu 11 de gèr de 2007). Que s'i pòt descargar lo podcast correspondent. Espèri que v'agrade a vosatis tanben! Hètz beròi e a lèu!

E ara qué?

Après la manif de Besièrs, e las responsas deus "candidats presidents" a la question de la ratificacion de la carta europèa deus drèits de las lengas, qu'èi decidit de crear un blòc. En gascon. O, pas grana causa. Simplament tà servir la lenga. La lenga nòsta que s' ac amerita. Se n'avem pas cap de TV en occitan, au mens qu'avem l'internet. E qu'ei de la nosta responsabilitat, nosatis los occitanofònes nadius o navèths, de hèr espelir la lenga pertot. Doncas, aquí qu'avetz un nau blòc en lenga nòsta!

PS lo Sàrko non vòu pas ratificar la carta, la Ségo qu'ac vòu hèr. Ja ei plan temps qu'elegiam ua dauna tà presidenta, non vos sembla?