Que hè mila ans lo gascon qu’ei miaçat d’extincion. E qu’ei enqüèra viu. N’èi pas nat dobte que morirèi abans que non pas lo gascon. Qu’aurèi aumensh aqueth plaser.
Totun, com e soi enqüèra viu , non poish pas sonque esmiraglà'm en contemplar l'estat de la mia lengua d’adopcion, e, mes particularament, las soas nòrmas. N’i a pas nòrma mei pluricentrica que la deu gascon. Güeratz : que i a la nòrma de Pèire Bèc, la de Narioo-Per Noste, la de Pèir Morà, la de Romieu-Bianchi, la de Bianchi-shens-Romieu, la de Biraben-Salles-Loustau, la d’Eric Chaplain, la d’ Eric Astier, la de Joan Pau Ferré, la de Bernat Manciet, la de Halip Lartiga, la de Sumien-version-2004, la de Sumien-version-2011, la de Jan Lafitta, la de l’Acadèmia Gascona, la de l’Institut Bearnés e Gascon, e que n’oblidi probablament un bèth pialat d’autas… Lo gascon que deu èster l’unica lengua qu’aja mes nòrmas que locutors. Dus gasconofòns, tres o quate nòrmas! Çò de mei pluricentric qu’ aquò no’s pòt pas trobar enlòc!
Quina meravelha de lengua ! Jo que dic: la proliferacion incredibla de nòrmas gasconas que deu èster ua conseqüéncia dirècta de l’aparicion de Nòsta Dauna de Gasconha a Massavièla. Sequenon, quina e'n poderé èster l'arrason?? Totun, avóssem un chic mensh de nòrmas personaus e un chic mes de locutors motivats, non serem pas mes malurós !!!! Tot lo problèma qu'ei los occitans qu'inventan tot plen de nòrmas personaus (totas mes geniaus que non pas las deus collègas, plan segur) mentre que las occitanas non transmeten la lengua.
Be'vs desiri a tots un bon an nau, plan graat e seguit de hèra d'autes!
6 comentaris:
Dins aquela tièra, quala es la norma aranesa?
賈尼: Ten, as rason! Se m'aviái doblidada la nòrma oficiala :-D
Adixatz monde,
Que'vs volí sonque díder ne sui pas l'autor de nada grafia, n'èi pas inventat arré. Qu'utilisi l'ortografia qui lo Jean Lafitte e preconisèva en les anadas 90, davant qui se n'ani dab los biarnistas de l'IBG e qui passi a l'escritura hèita "modèrna".
Lo son purmèr sistèma grafic qu'èra, de dètz parts les nau, emparat sus le grafia hèita "classica" o "occitana", dab quauques adobs com lo (I)X o les dobles consonantas finaus -NN, -RR.
Alavetz, n'i a pas nada "grafia Lartiga", sonque le grafia DiGam utilisada per Halip Lartiga.
Amistats.
H.Lartiga
Adixatz Halip,
Coann escrivi "nòrma", non pensi pas particularament a la grafia. Que pensi a un gascon normat. Lo problèma qu'ei los gascons que sonn incapables de s'enténer sus ua (o de) nòrma(s) gascona(s), e acò no concerneix pas sonque la grafia, senó las conjugasons, las fòrmas deus mots e autes punts gramaticaus. Jan Lafitta qu'emplega lo medix gascon, en quina grafia que sia: la classica, la febusiana o la de DiGam. Eric Chaplain qu'utiliza un gascon diferent deu de Jan Lafitta, e vos un tresau enqüèra diferent deus dus autes. Cadun de vos qu'avetz rasons de las bonas tà estimar mei emplegar lo vòste gascon meslèu que no pas lo deu vesin, qu'ac pòdi compréner. Totun, que caleré codificar tot acò de man(i)èra colegiau e acabar per un nombre rasonable de gascons normats qui representaré cada ua de las granas modalitats o territòris gascons, se no un gascon "batu".
Amistats
Adixatz Joann,
Que compreni hòrt plan çò qui dísetz e que'vs vau arrespóner.
Qu'atz arreson de destriar lenga e grafia. A jo no'm gèina pas briga lo monde qu'empléguinn la soa grafia, s'ac vòlenn atau. Que m'estimi mei léger un bon gascon en escritura fonetica qui no pas aquera maixanta lenga, los Biarnés que diserenn "nhirgo", qui am mei anar mei costuma de véder e d'entèner de tot bòrd, quitament dab la soa bròia grafia hèita "occitana". Un chic com ua hemna lèda dab bròia pelha.
Los dond sonn a desestimar monde qui utilísann ua "maixanta" grafia mes de qui la lenga es natra e blossa que'm hàrtann hòrt. Pr'amor mau sii la soa "bona" grafia, la lenga qui escrívenn e pàrlann aquera mossuralha e madamuch qu'es hòrt de maixanta qualitat. Un maixant gascon light, conhit de lengadocianismes e de neologismes (dintrar, entre verguetas, lo vam, a la debuta, compreneson etc...) pr'amor n'ann pas lo curiosèr d'anar cercar lo mot o lo biaix gascon de díser. Un ordi de gascon "sky my husband", ond dètz mots francés que sonn arrevirats dab dètz mots supausats gascons. Atau, la lenga de mantuns sitis occitanistas, de la premsa, de la ràdio, qu'es totun pro o hòrt maixanta, e aquò rai se pénsann de que m'en crei. E nat no hè pas arré entà sajar de se l'alindar. No'vs escarraunha pas las aurelhas, a vos? No'vs hè pas cada los uelhs deu cap avant?
Qu'ètz ua excepcion e que'vs feliciti, pr'amor, per estar un neolocutor, qu'ètz tostem a melhorar la vòste coneixença deu nòste gascon. B'es totun ua bròia lenga!!
La causida qui hadoi jo, quauques anadas a, qu'estó la d'utilisar un gascon occidentau normat, lo qui ètz a léger. Qu'es la lenga deu men liberòt e tabé la qui èi amuixat suu siti deu nòste amic T.Merger, dab dus tèxtes: La parabòla deu mainatge acabaire e los Gascons de la diaspòra o la recuperacion de l'identitat.
Qu'am daun d'ua nòrma gascona, qu'ac sèi de plan. Totun, ne soi pas briga assolidat los Gascons n'àginn la capablor ni mei tapauc la volentat.
Qu'atz tabé arreson de díser de qui calerem hargar ua nòrma tà cada grand parçan dialectau, tad ac tot díser un gascon occidentau e un gascon orientau, dab modalitats tau montanhòu. Totun, los parlars termièrs, los de l'arribèra garonesa, que serenn un chic estremats. N'es pas briga aisit.
Jo, qu'èi deixat tot aquò pr'amor que'n soi hart e, tabé com ac sàbetz bilhèu, que'm soi virat cap au basco, qui m'èi aprés entad estar ad ua dab las mias causidas ideologicas.
Amistats
Halip Lartiga
Adishatz a tots,
Que compreni las vòstas reaccions :
Prumèr punt: enter los locutors naturaus qui e's disen parlar lo vrai gascon mes que en fèit franchimandejan mentre que d'aubuns especialistes certas qu'emplegan mots autentics que ne son pas sonque hens diccionaris mes finaument briga utilizats hens la vita vitanta deus neolocutors, qui pòt assegurar parlar vertaderament un hòrt bon nivèu de lengas ? tot en saber que totas lengas quan e's'esplandeix, que perd las soas locucions originaus e que's passeja enter mantuns biashs de parlar segon la categoria professionau, l' origina, lo parçan, lo barri deu locutor etc....La lenga, que torni brembar qu'es un utis que botja. Aquò, que'm hè pensar aus catalans com lo Pujol de la Generalitat que's planhè que la lenga s'estaraboniva pr'amor deus locutors navèths qui non la sabevan manejar.Cau saber çò que volem, non !
Guardar-se la enter sapients dab ua coneishença hòrt puntuda o arriscar de li perméter un esplandiment mei important dab ua lenga mensh shucósa.
Après, entà la hartèra : qu'es la vòsta causida d'anar de cap tau basco, se pòt compréner pr'amor deus ligams etnics,de las escadudas linguisticas, identitarias actuaus etc...qu'es de dòu har de deishar terrenh liure taus lengadocians s'ac pensatz. Los bascos que son quasi sauvats eths, un dia pròche que formaràn ua entitat de destin comun ( véder las 7 provencias e lo cas baionés ) e vertat s'èm a la basa deu mesme pòble, adara los gascons dilhèu son autan disparièrs tot au mensh per la lenga que non pas deu lengadocians e trebalh que'n i a.
Doncas, la vòsta amira qu'es d'i créder enqüèra pr'amor que pensi que las causas non son pas perdudas.Cada jorn, que's pòt arremercar punts positius entau gascon.E l'arrenavida que'arribarà meilèu qu'ac pensam tots.
Publica un comentari a l'entrada