La lenga e l'Estat

Coupar l'Estat per la despareishuda deu gascon qu'ei unha error d'analisi, ça'm sembla. Que seré com coupar l'Estat per la crisi de vocacion deus caperans de la Glèisa catolica. Segur que l'environament estatau, exclusivament francofòne e laic, n'ajuda pas. Totun, l'obstacle principau n'ei pas aquiu. L'Estat non s'aucupa pas deu gascon, pas mei que de religion. E n'i a pas nada lei tà empachar los parents bilingües de parlar e transméter lo gascon aus petitons. Ac volossen, qu'ac aurén perfèitament podut har.

L'obstacle principau tà l'usatge deu gascon n'ei pas l'Estat. Qu'ei prumèr deu maine socioculturau: har deu nenet un gasconofòne qu'èra vist - a tòrt- com un andicap tà l'escolarizacion, puish que l'escòla n'acceptava sonque lo parlar de la Republica, qu'ei a diser lo francés. E puish parlar francés qu'èra considerat com a signe de modernitat e de progrès sociau. Uei lo dia, l'obstacle màger qu'ei enlòc mei : qu'ei mei que mei cerebrau, neuronau: que demanda un tribalh personau, esfòrç deus grans tà reconstrusir un circuit neuronau gasconofòne en dehòra de la transmission mairau.  Esfòrç e energia que hèn hrèita tà vàder gasconofòne. Totun qu'ei perfèitament possible de s'i escàder shens l'ajuda de l'Estat e shens l'escòla. Lo vòste servidor que'n pòt testimoniar.  Non hèn pas hrèita cors de gascon tà apréner la lenga, jo n'ei seguit absoludament nat, pas mei que los locutors naturaus. Metòdes d'autoaprenedissatge com mejan de substitucion tà transméter la lenga, ahijuts ad utís linguistics de tot escantilh (diccionaris, gramaticas…)  qu'existeishen mercés a l'equipa valenta de Per Noste, a l'Institut Biarnés e Gascon (Enstitut Biarnés e Gascoun), a l'Acadèmia Gascona  (Academia gascona) de Baiona,  a l'editor gasconofòne Eric Chaplain, a l'escrivan e lexicografe Pèir Morà e a un hum d'auts; e la lenga que comença d'estar plan vededera e audidera en particular per youtube (cercatz-i IEO65 o Ostau Comengés),  que cau encoratjar lo tribalh exemplar de Nosauts de Bigòrra - IEO 65 e deth Ostau Comengés en aqueth maine, que'n sian felicitats e arregraciats!  Qu'avem tanben la TV per internet  qui'nse prepausa quauques videos tot en gascon (per fin!) . Que non mancan pas sonque la motivacion e la volontat de s'i escàder. Qu'ei aquò: parlar gascon uei lo dia qu'exigeish volontat e motivacion. Que s'ageish, a la hèita fin, com per tota lenga e a tot atge, de's crear de novo circuits neuronaus dedicats a  la gasconofonia e aquò qu'exigeish un tribalh regular e seguit. Tà apréner a emplegar mots e idiomatismes, a har frasas com cau,  que hè hrèita ua practica regulara, progressiva, shens tròp de dolor, ideaument quotidiana. Qu'ei l'unic mejan tà en·hortir aqueths circuits gasconofònes. Qu'ei plan aquò lo motiu d'aqueth blòg entau son autor : aproprià's lo gascon.  E lo motor d'aqueth "brain building" que's ditz motivacion. Qu'ei la motivacion qui pòt assegurar un futur tà la lenga. E en abséncia de tota motivacion politica, de dòu har, sonque la motivacion de la gent que pòt compdar. La clau deu futur deu gascon qu'ei enter las mans deus quites gascons, e sonque d'eths.