Yossel lo musician e companhia

Quan e'm maridèi, bèth temps a, n'esposèi pas sonque ua hemna, mès tanben ua cultura tota: la deu yiddishland. Lo yiddish qu'ei la lenga deu brèç de la Peirotona.

Per escaç, que trobèi sus l'internet ua cançoneta de mainat, interpretada per l'American d'origina russa Theodore Bikel. Que'm brembi enqüèra deu vinyl de Bikel on e's trobava aquesta cançon. Data pas de gèr ! Qu'estó editat en las annadas 1960. Qu'estó reeditat en CD mès l'àlbum qu'ei exaurit au dia de uei. Aquò m'a dat gana de botar-la en linha e de vse'n aufrir més de cançons, af yidish, en yiddish!


Yosel der Klezmer (Yossel lo Musician)

Quan Yosel lo musician e joga dab gòi,
Que's hicam tots a dançar com hòus
òm s'arregaudeish, òm sauta, òm dança, òm canta
aydididay diday dam.
ay yadidam yadidam ay!
ayayay didida dididam (sonque l'arrevirada d'aquestas tres darrèras linhas ei garantizada confòrme ;))...

Lo son companh joga de la flahuta
e l'aute barra la marcha dab sa caisha
Mès quan Yosel e's bota a tocar lo violon
Que's hican tots a dançar com hòus!





Di Grine Kuzine (La cosia "verda" qu'ei a díser joena), interpretat per la Francesa Michèle Tauber. Un classic deu teatre yiddish american (notaratz l'accent american au miei de la cançon) qui conta coma la cosia joena e plan beroina, tot juste arribada d'Europa, ac troba tot magnific au país de l'oncle Sam e puish a mesura que lo temps e passa, que's vad mes vielha e mens beròia, non tròba pas mes lo país tan magnific.

Ua cosia beroia m'ei arribada a casa,
plan beroina,
las gautas com d'oranjas rojas,
los pès prèstis tà dançar...




Di Mame is gegangen in markt arayn, La mair que se'n anè tau mercat. En las annadas 80, lo grop nau-iorqués Kapelye que transformè aquesta canta yiddish en un classic deu repertòri klezmer. La mair que se'n anè tau mercat, que me'n a tornat amiar ua gojata d'origina polonesa...Ah quina gojata mei beròia e fina, d'uelhs negres yiddish...




La brusselesa Myriam Fuks que pronóncia lo yiddish a la polonesa e non pas segon lo nòrma deu yiddish unificat, ço qui hè aquera cantaira populara a casa deus Peirotons (los pairs de la Peirotona que huejón la Polònia a la debuta de la darrèra guerra). La lenga yiddish normativizada que combina basicament la gramatica deu yiddish polonés dab la manièra de prononciar deu yiddish lituanés. Las diferéncias de prononciacion que son granas enter las varietats. Per exemple, la diftong ey (com la dens lo rei, la lei) de l'estandard qu'ei prononciada en yiddish polonés ay o quitament a: drey/dra (dus) , las vocaus o e u (ó) de l'estandard que son prononciadas respectivament u (ó) e i en yiddish polonés eca.

Di yidishe Khasene (lo maridatge judiu) :


Que segueish ua cançon en yiddish romanés: Basarabie. Bessaràbia qu'èra lo nom antic de la Moldàvia, l'aute estat on e's parla lo romanés. Que s'ageish d'un cant de nostàlgia, un cant d'amor a la soa Moldàvia nativa escrita per un emigrant en America. La cançon qu'ei interpretada peu grop nau-iorqués Brave Old World, aquí acompanhat peu violonista israelian Yitzhak Perlman: ah Bessaràbia bèra, no'm pòdi pas desbrombar de tu...

Bon, que cau plan acabar a un moment. Non sèi pas si a vosautes aqueth post vs'a agradat, en tot cas jo que m'èi hèit plaser!!!