Los diccionaris de gascon de Per Noste que preconizan d'escríver avesque çò qui 's pronóncia dens tots los parlars gascons abesque e non pas jamès auesque. Ja sabetz qu'en guaireben tots los parlars gascons - que hèn excepcion sonque los deu sud-oèst (Biarn, Baish Ador, Sud de las Lanas), los deu Haut Aran (Naut Aran) e quauques-uns de las franjas nòrd e sud-èst du maine gascon en contacte dab lo lengadocian- lo ve interior, quan e's tròba enter duas vocaus, e's pronóncia tostemp u (qu'ei a díser com lo ve doble dens lo mot anglés water) e non pas be. Atau, mots com cantava, davant, aver, ganivet, que soan /cantàua/, /dauàn/, /aué/, /ganiuét/... Lo ve d'alavetz qu'escapa ad aquera règla pr'amor aqueth mot que's descompausa en realitat en tres: a la vetz e lo ve en posicion iniciau que's pronóncia tostemp be.
Avesque que devara deu mot grec latinizat episcopus qui a tanben balhat obispo e bisbe respectivament en espanhòl e en catalan. Que'm sembla clar la grafia normau d'aqueth mot que deveré èster abesque e non pas avesque, en acòrd au còp dab l'etimologia e dab la manièra de prononcià'u. La grafia fautiva que'm sembla èster un francisme passat a l'occitan.
Totun, coma soi disciplinat (si, si!) e non pas partidari que cadun escriga a la soa mòda, que continuarèi d'escríver avesque en tot esperar ua refòrma ortografica tà lhevar aquera incoheréncia (enter autas).
P.S. Un lector, pas tròp aimable mès aquò rai, que'm demanda per mèl perqué escrivi /escriui/ tostemp e non pas tostemps, en contra de çò qu'ei indicat dens lo diccionari de Per Noste, puishque non cau escríver cadun a la soa mòda. Bon. L'ortografia de tostemp, non soi pas jo qui l'èi inventada. La grafia *tostemps qu'estó horagetada deu gascon peu regretat Joan Coromines pr'amor en la lengua nosta tostemp que soa /tustém/ e non pas autament (J. Coromines, El parlar de la Vall d’Aran. Gramàtica, diccionari i estudis lexicals sobre el gascó. Curial Edicions, Barcelona 1990, 2a ed. 1991). A mes, en aranés, auta lengua gascona e unica fòrma oficiau de la lengua occitana, qu'escriven tostemp tostemp e non pas jamès*tostemps. Doncas, qu'èi rasons de las bonas tà considerar tostemp com la man(i)èra corrècta d'escríver aqueth mot.
6 comentaris:
Bona question !
Qué ne pensan Hervé Lieutard ?
Ops... Que ne pensan Hervé Lieutard e la nòstra Mela ?
Supausi que la grafia avesque es d'influénça provençala (es evesque en provençal:
un francisme ???)
E oc mès la question es de saupre per de qué la raiça latina a donat un "v" en francés e pas un "b" ?
N'as, de legidors pas tròp aimables, tu ? O vòle pas creire...
Los legidors d'aqueste blòg son coma tot lo mond, finala. N'i a de tot.
Cossí episcopus, amb lo pe, posquèt balhar evêque, aquò es la bona question.
Littré nos ditz aquò sus l'etimologia d'évêque
Provenç. evesques, avesque, vesque, bisbe ; espagn. obispo ; portug. bispo ; ital. vescovo ; du latin episcopus, le terme grec signifie proprement surveillant et provient de deux mots se traduisant par sur et examiner. L'ancien français disait evesque et vesque ; cette dernière forme provient du provençal, qui lui-même fait, bien que rarement, comme l'italien, le retranchement de la première syllabe du mot.
Per provençal segon Littré cal compréner occitan o quitament occitano-roman (bisbe es catalan). L'italian a vescovo, amb ve. Es adonc pas segur que lo provençal evesque siá un francisme. Avesque o abesque, los lengadocians fan pas la diferéncia, los bearneses tanpauc (d'aquí la grafia en gascon, lo diccionari de gascon foguèt redigit per de bearneses) mas la grafia avesque pausa un problèma en gascon generau coma o ai explicat.
21 / juny / 2009 11:36
Publica un comentari a l'entrada