Qu'èi arrecebut la darrèra gessida de la revista Reclams, oficiaument lo darrèr numerò de 2008.
Autes còps, aquera revista literària s'aperava Reclams de Biarn e de Gasconha, e los tèxtes qui i èran publicats ac èran tots en gascon. Uei, los Reclams non semblan pas mei ni de Biarn ni de Gasconha, e dens lo darrèr numerò, la màger part deus tèxtes non son quitament pas escriuts en gascon. N'ei pas normau, aquò. Que i a quauquarren qui va pas.
N'ei pas que non m'agrade de léger de tèxtes en occitan non-gascon, aquerò plan que non. La formula de la revista escriuta essenciaument en gascon dab quauques tèxtes en d'autas varietats occitanas, catalan inclús, no'm geinava pas briga. Au contra, que m'agradava. Totun, adara qu'avem passat ua hita. Que soi inquiet de constatar los tèxtes en gascon que son vaduts minoritaris dens la pròpia revista de Palai e de Camelat. La rason, non la coneishi pas. Lhèu ua manca de contribucions gasconas; lhèu quauquarren mei. Quina que'n sia, be'm hè hasti!!! Au cap de 25 ans de fidelitat a l'Escòla Gaston Febus, be'm còsta de constatar que lo genocidi culturau e's pòt notar dinc au còr de la revista nosta !!!!
9 comentaris:
Lo genocidi culturau? Qu'ei donc lo lengadocian qui a tuat lo gascon? As d'autas coionadas d'aqueth escantilh en resèrva, per'mor qu'aquesta e m'a plan hèit arríder!
Eric Gonzales,
membre de l'equipa deus Reclams.
És clar que cadascú té els seus gustos en matèria de llengua. A mi particularment m'agradava llegir en occità llenguadocià o de Roergue (ah! gran Bodon...) i en "prouvençau de Prouvènço" (ah, diví Mistral...)
A la fi tots són dialectes occitans, tot és occità (no creieu?)
N'èi pas comentat adès los dus darrèrs mots, qu'aví lejut a la corruda. "La revista nosta"??? Ne crei pas que hascas partida de l'equipa qui ensaja de har víver la revista, mes se'n vòs har partida, que i poderàs botar tots los tèxtes en gascon qui volhas, mic, tad ac díser plan e clar, se vòs tribalhar a la mea plaça, ne demandi pas qu'a estar a la toa plaça entà poder criticar, que'm serà mei aisit.
Ara, la rèsta de la toa ataca qu'ei mau fondada, n'ei pas vertat, per exemple, que tots los tèxtes publicats dens R., dinc a l'arribada deu pelièr qui soi, estossen en gascon, per conéisher plan los Reclams de las annadas 1920 e 1930 que poish assegurar que lo lengadocian, e lo provençau sustot, èran presents dens la revista.
E se dises "que i a quauquarren qui ne va pas" a prepaus deu cambiament de títol, que't poish respóner que i a quauquarren qui ne va pas tanpòc dens la toa faiçon de presentar lo gascon com ua lenga a despart de l'occitan, per'mor que ne correspond pas a la linha "istorica" de la revista.
Ne credes pas qu'abans de repetir servilament la propaganda de Lafita, que't serés au mensh podut assabentar?
Eric, n’èi pas jamèi escriut ni pensat que lo lengadocian a tuat lo gascon. Soi pas tan cretin. Que sabem tots d’on vien lo genocidi. N’èi pas tanpòc criticat l’equipa de redaccion, qu’èi tròp d’arrespècte per eths. Que podem sonque constatar lo gascon que perd terrenh dens la revista com pertot, e qu’ei plan aquò qui’m fot lo blues e la colerassa. E m’as pas explicat lo perqué, m’imagini que serà per manca de contributors, vertat ? N’ei pas un efèit deu genocidi, aquò ? Que lo gascon sia remplaçat per d’occitan non-gascon en lòc de francés no’m consola pas briga a jo. Lo gascon gascon qu’ei e gascon qu’a de demorar. Lo genocidi que’s hè sentir a la revista pr’amor lo gascon que vad minoritari. E qu’èi paur a la desaparicion pròishe dens l’indiferéncia generau, puishque que de tota manièra l’occitan i serà tostemps present.
N’èi pas jamei hicat lo gascon a despart de l’occitan. Es plan per aquò que soi demorat fidèu a la grafia occitana. Mès que hèi ua diferéncia pro clara enter gascon e occitan non-gascon. Ac senti atau, n’ei pas ua posicion intellectuau ni dogmatica ni influençada per una escòla quina que sia ni un goró quin que sia, que m’arressenti aquò au mei pregon deus budèths. La mea lenga adoptiva qu’ei gascona per esséncia e occitana per classificacion.
Mon paubre
' aquò' aital que se dis?
Afiguras te que soi anat una setmana a Bordèu , acò d'una amiga fièra de nos mostrar la ciutat , e ne sem arribats a la libraria granda de Bordèu que me sovèni pas cap del nom. La mai granda de França pareis...
E que me voliai comprar des libres gascons al passatge . Doncas demandèri a una vendeira que saupèt pas cap ont cercar.
Fin finala trobèt....Dins un canton jos un escalièr. Ame lo catalan e los autres ....
E paure sabètz quantes n'i avian de libres gascons? Te gausi pas dire qu'es una vergonha.
Dos libres de Manciet , que teniai jà, e un diccionari . Aquò's tot , dins un recanton d'una libraria pròcha del teatre qu'es fièra de vendre las versions originalas de las òbras estrangièras . I podètz trapar s'exista la version originala de "consi cagar drech" de l'anglès Augustin Cagaròl, totas las conarias que pareisson a la susfacia de la Tèrra, e totes parlan ponchuts .
Que n'es una vergonha.
La diversitat es pas françèsa .
Que devriam pas escriure per parlar de diversitat?
Que cresiai pas que n'èrem arribats a un tal punt de mesprès o d'oblid.
A Joan deu Peiroton.
Se vòs explics a prepaus de çò qui's passa aus R., que i as dret com abonat, que sufeish de'us demandar. Ne'us t'èi pas balhats dens la mia intervencion precedenta per'mor qu'èi lejut lo ton bilhet com ua ataca mauloventa. Tot comptat e rebatut, Franc Bardòu qu'ei un autor de la vila on demoras, que t'ac disi se n'ac sabès pas.
Hem donc, se vòs, ua mesa au punt sus l'ensemble de çò qui dises:
- que hès un parallèle enter lo cambiament de nom de la revista en 1983 o 84 e l'introduccion (o meilèu reïntroduccion) de tèxtes non gascons a comptar de 1997. Quin non léger aqueth parallèle com la denóncia d'ua volontat calculada de "desgasconizacion" de la revista, començada peu cambiament de nom e continuada per la mesa en minortat deu gascon dens la revista? Quin non lege'u, tanben, com un reclam de çò qui escriu Jan Lafita dens lo libe "Gascogne, un peuple, une identité"? d'autan mei que s'ès abonat despuish 25 ans, n'as pas coneishut lo periòde on la revista e s'aperava "Reclams de Biarn e Gascougne", que n'as entenut a parlar, mes on?
A Joan deu Peiroton (seguida):
La mia responsa:
* Per la preséncia de tèxtes non gascons, que t'èi responut. Mes l'essenciau per jo n'ei pas aquiu.
* Lo cambiament de nom: qu'estó decidit, se'm sovieni plan, quan Joan Salas Lostau e devienó Capdau de l'Escòla Gaston Febus, en 1983. Personaument, que'u regreti, que tròbi de dòu har que ne's sia pas conservat lo nom prumèr. Que compreni qu'aqueth cambiament de nom èra lo rebat d'ua volontat d'obertura a las autas regions occitanas, mes la revista be's hè en Bearn, b'ei bearnesa e donc gascona per la soa istòria e la soa implantacion.
* L'introduccion (o reïntroduccion) d'autes dialèctes: qu'estó hèita a l'epòca quan Maurici Romieu èra Capdau e jo Cap-Redactor. Que n'assumeishi completament la responsabilitat. Pendent aqueth periòde (1997-2002), qu'avoi lo parat de publicar tèxtes en lengadocian, en provençau, en occitan d'Italia, e tanben en gascon aranés. Los tèxtes catalans qu'arribèn dens un segond temps en 2000, au parat de la visita d'estudiants catalans a Pau, dab lo lor professor ensenhaire d'occitan en Catalonha, dens l'encastre d'un afrairament enter l'universitat de Pau e ua universitat catalana.
Despuish tornat dens l'equipa de la revista, en 2006, qu'èi avut lo parat de publicar tèxtes en gascon aranés, en lengadocian, en auvernhat, en vivaroaupenc e en niçard, e tanben en catalan, e qu'ac assumeishi, ja que ne i sii pas per arren. (D'aulhors, tèxtes literaris en catalan ne soi pas guaire partisan de'n publicar, que son de mau léger peu lector lambda, que considèri qu'ací qu'èram anats tròp luenh).
* Totun, a l'òra d'ara, la situacion de la revista qu'ei maishanta, perqué non ac díser francament? Tèxtes gascons ne'n recebem pas guaires, mes tèxtes deus autes dialèctes tanpòc. E la situacion de las autas revistas literàrias occitanas (Òc, Lo gai Saber) n'ei pas de las brilhantas tanpòc. Que i a ua manca, non pas de tèxtes gascons, mes de tèxtes occitans en generau. Ne crei pas, donc, que i aja nat dangèr que lo gascon e sia remplaçat peu lengadocian dens los Reclams, lo dangèr vertadèr qu'ei lo d'ua despareishuda deus R. per manca d'autors a publicar -d'on que sian- e de lectors, per fatiga tanben deus qui la hèn víver e qui aurén un sarròt d'autas causas a har.
* Dens aquesta situacion, que tieni a díser que lo sol escrivan a'ns mandar regularament contribucions, e d'eth medish, shens que l'ajam a sollicitar a continuar, qu'ei Joan Frederic Brun, de Montpelhièr, un gran escrivan lengadocian, dont publicam enqüèra un tèxte dens lo darrèr n°.
* Que i a quauques setmanas, un aperet a contribuïr qu'estó enviat a l'ensemble> deus escrivans marcats au Pen Club de Lenga d'Òc, qu'avom se'm sovieni plan en tot e per tot tres responsas (!), la de Franc Bardòu, la de Manel Zabala e la de Danièla Julien, donc un lengadocian, un catalan qui escriu en lengadocian e ua provençau. La situacion qu'ei aquesta.
* Que decidim alavetz de publicar lo tèxte "Lo Fòl" de Bardòu qui ei hèra bon. Qu'aurem volut publicar dens lo medish n° un tèxte en gascon qui'ns hasó passar Reinat Toscano, qui ei un amic de la revista tanben, mes en per'mor de la longor deu tèxte de Bardòu n'estó pas possible. O alavetz qu'auré calut har passar lo tèxte de Bardòu en dus còps, mes qu'avem dejà "Espravas d'Amor" qui pareish en huelheton -aquiu n'ei pas possible de har autament-, ne'ns sembla pas ua bona causa de multiplicar los huelhetons, d'un n° a l'aute lo lector qu'a desbrombat l'istuèra.
A Joan deu Peiroton (fin):
* Que sèi donc que lo lengadocian a un pes esglachant dens lo darrèr n° e ne crédias pas qu'aquò ne'm gene pas. Qu'ei lo rebat de tot ço qui t'èi dit, manca de tèxtes gascons e, ací, constrentas de calibratge.
* Autament, que'm hèi sudar despuish quauques n° a annotar los tèxtes non-gascons de la revista, en principi en tres dialèctes (los tres parlats dens la region Aquitània: gascon, lemosin, lengadocian), e a hicar explics aus tèxtes gascons dificiles o ancians com lo de Julien de Casabona. Ad aqueth tribalh que i passi hèra de temps, e n'èi pas jamei recebut nada reaccion de lector(a) entà'm díser qu'èra ua bona causa! Lo monde ne's manifèstan pas qu'entà criticar!
A prepaus de criticas e de çò qui volerén lo monde, ací que n'as quauques escantilhs:
- los abonats mei atjats que volerén tèxtes "a la mòda anciana". Que't poish assegurar que lo dia qui'n recebiam que'us passaram. Mei qu'aquò, se son escrivuts en grafia vielha que'us passaram en grafia vielha (eventuaument adaptada a las règlas de l'EGF definidas per Andreu de Sarrailh en 1976). La revista non renega pas lo passat. Ne'm hèi pas nada illusion, totun, a prepaus de la reaccion deus de l'IBG e de Jan Lafita: aqueth dia, qu'escriveràn que "fin finala qu'(avem) comprés que los lectors ne saben pas léger l'occitan normalizat" Entà acontentar aquera part deu lectorat, que publicam a cada n° un o dus tèxtes ancians ("Espravas d'Amor", la "Peguessa"). Que'ns permet tanben de mantiéner ua preséncia gasconofòna dens la revista.
- ne sèi pas per aquò se son contents los abonats mei atjats, las reaccions qui avem avut qu'èran de monde qui disèn que i avè tròp de tèxtes ancians dens la revista!
- l'an passat, qu'escrivoi ua seria de dus articles suu Tibet. Que m'estó hèra costiu en recèrca d'informacions e de tribalh de sintèsi, e enqüèra en prumèras que devèn estar tres articles. Ne sèi pas s'aqueths articles agradèn ad arrés, fin finala las solas reaccions qui avom qu'èran de monde qui trobavan que ne i devè pas aver articles de "politica" dens ua revista literària. Conclusion: dab lo temps qui i èi passat, entà fin finala entene'm aquò, qu'èi decidit de non mei escríver articles d'aquera traca! Donc, tèxtes en gascon en mensh!
Excusa'm d'estar estat tan long, mes qu'ei aquesta la situacion deus R. au dia de uei. E ne sèi pas quant de temps e poderam continuar atau, que soi las e que volerí har auta causa, e que't poish díser que ne soi pas lo sol, mes no's presenta arrés entà préner la seguida...
Bodiu, Eric! Que soi content qu'ajas clarificat l'istoèra e que soi tanben plan inquiet per la revista. Tè, soi a escríver aqueras linhas en tot escotà't dab la Domenja a Ràdio-País. N'ei pas beròi, aquò?
Non soi pas en contra deus tèxtes en occitan non-gascon, ni de la linha generau deus Reclams. Mès, coma tu, que m'agradaré de'n léger mei, de tèxtes en gascon, sense horabandir los que'n son pas, plan segur. Qu'ei ua sòrta per la revista que l'excellent Joan-Frederic Brun i publica. Qu'èi plan comprengut lo problèma. Mercés plan!
Publica un comentari a l'entrada