Çò qui segueish qu'ei ua adaptacion en gascon qu'èi hèit de l'article redigit en francés per Halip Lartiga tà Gasconha.com. Aqueth estudi linguistic deu domeni gascon qu'a provocat reaccions de las violentas, a tòrt deu men punt de vista. Qu'i tornarèi a la fin de l'article. De notar que lo Halip e'ns balha los noms de las localitats en francés, que'us v'èi tornats en gascon mès non tostemp de manièra acertada. N'esitetz pas de'us me corregir.
Lo sisau volume de l’Atlas Lingüistic de Gasconha que constitueish ua sintesi deus cinc volumes precedents. Que mia tà ua seria de mapas, 2518 a 2531, qui presentan las distàncias lingüisticas, las zònas dialectaus e lo camp gradient de la "gasconitat". Aqueth camp gradient que cobreish ua escala de 0 à 40. Qu'estó establit a partir de 40 trèits pròpis deu gascon e deus quaus e's poderà trobar lo detalh dens ALLIÈRES, Jacques 1995 Les scriptae occitanes V. Gascogne, Béarn. Lexikon des Romanistischen Linguistik. in Holtus, Metzetin, Schmidt. Tübingen : Max Niemeyer verlag, p. 450-466.
Mès aqueth volume qu'amuisha tanben los isoglòssas deus trèits especifics, o referents, deu gascon ; mapas 2115, 2122, 2123, 2126, 2129, 2136, 2138, 2147, 2148 et 2390.
La combinason d'aqueras mapas que hè aparéisher tres zònas granas que lo grad de gasconitat i decreish a mesura qu'òm s'aprèssa de las arribas de Garona, deu sud-òest de cap au nòrd e nòrd-èst e de l’oèst de cap a l’èst :
La prumèra, «de gasconitat minimau», cobreish los territòris qui son directaments vesins deu flumi, deu Medòc au Coseran. Ueit deus trèits referenciaus que i an a còps desapareguts e los dialèctes qui la compausan s'apartan, a còps fòrça, deu gascon tipic (referenciau). Lo grad de gasconitat mejan que i ei de 14 (35%).
La dusau, qui definirem coma « de gasconitat intermediària », que conserva la màger part deus trèits referents mès daubuns qui i son dejà statisticaments minoritaris o absents. Lo grad de gasconitat mejan que i ei un pòc mes gran que 24 (61%).
La tresau, la mes occidentau e meridionau, englobada per totas las isoglòssas deus trèits referents, que presenta los grads de « gasconitat maximau ». Lo grad de gasconitat mejan que i ei de 31,5 (79%). Nòta deu vòste servidor: totun, lo còr deu còr qu'ei meslèu orientau, aus limits deus gascons pirenencs centrau e orientau.
Allières, en se basant sus ua mapa presentada en lo volume V de l’A.L.G. , qu'arriba a conclusions qui semblan confirmar aquera triparticion du domeni gascon e qu'escriu a mes que las isoglòssas defineishen airaus de « gasconitat maximau, mejana e minimau », a l'entorn d’un còr ideau situat en quauque lòc deu pemont deus Pirenèus occidentaus.
La mapa du camp gradient de la gasconitat (2530) que permet tanben d'ierarquizar los departements tà çò qui ei deu grad mejan de gasconitat (Nòta deu vòste servidor: que'm hè drin l'efèit coma los resultats deu Bac): :
Òlt-e-Garona (7 punts d'enquèsta gascons) : 15,14 (37,85%)
Tarn-et-Garona (2 punts d'enquèsta gascons) : 16 (40%)
Gironda (22 punts d'enquèsta gascons) : 16,77 (41,92%)
Hauta-Garona (20 punts d'enquèsta gascons) : 22,95 (57,37%)
Arièja (7 punts d'enquèsta gascons) : 23,14 (57,85%)
Gèrs (18 punts d'enquèsta) : 23,27 (58,17%)
Aran (2 punts d'enquèsta) : 28 (70%)
Lanas (29 punts d'enquèsta) : 31,58 (78,96%)
Pirenèus-Atlantics (20 punts d'enquèsta) : 31,70 (79,25%)
Hauts-Pirenèus (23 punts d'enquèsta) : 34,43 (86,08%)
Aquiu qu'avetz la lista de la comunas, punts d'enquèsta de l’A.L.G., que tots los trèits referents deu gascon i son presents en massas. La prumèra chiffra qu'ei lo numèro atribuit peus redactors de l’A.L.G. a cada comuna, que segueishen lo nom de la comuna, lo departament, lo grat de gasconitat calculat per l’A.L.G. e l'equivaléncia exprimida en percentatge.
Classament de las comunas deu gascon centrau per òrdi alfabetic :
693 Aas, Pirenèus-Atlantics : 30 (75%)
692 Anhòs/Agnos, Pirenèus-Atlantics : 31 (77,5%)
676NO Aira/ Aire, Lanas : 34 (85%)
690 Anglet, Pirenèus-Atlantics : 24 (60%)
692SO Areta/Arette, Pirenèus-Atlantics : 32 (80%)
780S Arguenòs/ Arguenos, Hauta-Garòna : 31 (77,5%)
678N Armós e Cau /Armous-et-Cau, Gèrs : 29 (72,5%)
698 Aranhoet/ Aragnouet, Hauts-Pirinèus : 40 (100%)
695O Arrens, Hautes-Pyrénées : 34 (85%)
685 Artics/ Artix, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5)
687 Aurelhan/ Aureilhan, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
697NE Barèja/Bèthpuei/ Barèges/Betpouey, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
698N Barrancoèu/ Barrancouéu, Hauts-Pirenèus : 40 (100%)
692S Bedós/Bedous, Pirenèus-Atlantics : 34 (85%)
672NO Biscarròssa/Biscarrosse, Lanas : 30 (75%)
689NO Bòrdas/Bordes, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
685NE Cabidòs/Cabidos, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
680S Castèths/ Castets, Lanas : 32 (80%)
695 Cautarès/Cauterets, Hauts-Pirenèus : 32 (80%)
667SE Demu/Dému, Gèrs : 25 (62,5%)
667 Eusa/Eauze, Gèrs : 26 (65%)
682N Igòs / Ygos, Lanas : 32 (80%)
693NE Herrèras/Arbeòst Ferrières/Arbéost, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
689N Galan, Hauts-Pirenèus : 35 (87,5%)
676SO Garlin, Pirenèus-Atlantics : 31 (77,5%)
697 Gavarnia/Gavarnie, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
676O Gèuna/Geaune, Lanas : 34 (85%)
685SE Gelòs/ Gélos, Pirenèus-Atlantics : 28 (70%)
696 Gèrda/Gerde, Hauts-Pirenèus : 33 (82,5%)
698E Germ, Hauts-Pirenèus : 39 (97,5%)
675 Granada d'Ador/Grenade-sur-Adour, Lanas : 35 (87,5%)
685SO Gurs, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
684 Haget/Hagetmau, Lanas : 35 (87,5%)
691O Labastida Clarença/Labastide-Clairence, Pirenèus-Atlantics : 29 (72,5%)
686NE Labatut/ Labatut-Rivière, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
696E Labòrda/Laborde, Hauts-Pirenèus : 37 (92,5%)
664S Labrit, Lanas : 34 (85%)
689 Lanamesa/ Lannemezan, Hauts-Pirenèus : 35 (87,5%)
657S Larrèrsingle/ Larressingle, Gèrs : 23 (57,5%)
692NE La Seuva/Lasseube, Pirenèus-Atlantics : 30 (75%)
686 Lembèja/ Lembeye, Pirenèus-Atlantics : 31 (77,5%)
696S Lespòna Lesponne, Hauts-Pirenèus : 38 (95%)
683N Lo Pòi d'Acs / Saint-Vincent-de-Paul, Lanas : 33 (82,5%)
696O Lorda/ Lourdes, Hauts-Pirenèus : 37 (97,5%)
656SO Lucbon/ Lubbon Lanas : 29 (72,5%)
699 Luishon/ Bagnères-de-Luchon, Hauta Garòna 34 (85%)
674O Lua/Luë, Lanas : 28 (70%)
664 Lucsèir /Luxey, Lanas : 28 (70%)
680N Mamisan / Mimizan, Lanas : 30 (75%)
687E Marselhan/Marseillan, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
675N Maseròlas / Mazerolles, Landes : 33 (82,5%)
699NE Melles, Hauta-Garòna : 33 (82,5%)
657 Mesin/ Mézin, Òlt-e-Garòna : 20 (50%)
680 Mesós/ Mézos, Lanas : 33 (82,5%)
674N Mostèirs Moustey, Lanas : 30 (75%)
694 / Nai/Nay, Pirenèus-Atlantics : 34 (85%)
676N Nogaròu / Nogaro, Gèrs : 30 (75%)
699NO Oèlh/Bourg-d’Oueil, Hauta-Garòna : 35 (87,5)
689SE Orda/ Ourde, Hauts-Pirenèus : 33 (82,5%)
672 Parentis/ Parentis-en-Born, Lanas : 30 (75%)
667NO Parlebòsc Parleboscq, Lanas : 29 (72,5%)
683E Pomarés/ Pomarez, Lanas : 35 (87,5%)
694E Pontac/ Pontacq, Pirenèus-Atlantics : 36 (90%)
683 Polhon/ Pouillon, Lanas : 33 (82,5%)
687N Rabastens, Hauts-Pirenèus : 30 (75%)
676 Riscla/Riscle, Gèrs : 29 (72,5%)
674 Sabres, Lanas : 30 (75%)
790NO Saleish/ Saleich, Hauta-Garòna : 30 (75%)
665 Sarbasan / Sarbazan, Lanas : 33 (82,5%)
688 Sariac, Hauts-Pirenèus : 32 (80%)
691 Sauvatèrra/ Sauveterre-de-Béarn, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
686S Setzèra/ Sedzère, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
780NO Sent-Blancat deras Castanhas / Saint-Plancard, Hauta-Garòna : 30 (75%)
691NE Senta Suzana /Sainte-Suzanne, Pirenèus-Atlantics : 36 (90%)
687NO Sent-Lesèr/ Saint-Lézer, Hauts-Pirenèus : 29 (72,5%)
678 Sent-Martin/ Saint-Martin, Gèrs : 27 (67,5%)
681SE Sent-Martin-de-Hins / Saint-Martin-de-Hinx, Lanas : 32 (80%)
675O Sent-Sever / Saint-Sever, Lanas : 34 (85%)
681 Sostons/ Soustons, Lanas : 29 (72,5%)
681S Tarnòs /Tarnos, Lanas : 29 (72,5%)
682 Tartas, Lanas : 33 (82,5%)
688O Tria / Trie-sur-Baïse, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
690E Urt, Pirenèus-Atlantics : 34 (85%)
790S Vathmala/Bethmale, Arièja : 30 (75%)
693NO Vièla/Bielle, Pirenèus-Atlantics : 29 (72,5%)
681N Viela-Sent Guironç / Vielle-Saint-Girons, Lanas : 29 (72,5%)
665S Vilanava de Marsan /Villeneuve-de-Marsan, Lanas : 30 (75%)
780 Vilanava d'arribèra /Villeneuve-de-Rivière, Hauta-Garòna : 29 (72,5%)
Classament de las comunas de la zòna deu gascon centrau per òrdi creishent deus grads de gasconitat :
De 50% a 59% :
657 Mesin/ Mézin, Òlt-e-Garòna : 20 (50%)
657S Larrèrsingle/ Larressingle, Gèrs : 23 (57,5%)
De 60 a 69% :
690 Anglet, Pirenèus-Atlantics : 24 (60%)
667SE Demu/Dému, Gèrs : 25 (62,5%)
667 Eusa/Eauze, Gèrs : 26 (65%)
678 Sent-Martin/ Saint-Martin, Gèrs : 27 (67,5%)
De 70 à 79% :
685SE Gelòs/ Gélos, Pirenèus-Atlantics : 28 (70%)
674O Lua/Luë, Lanas : 28 (70%)
664 Lucsèir /Luxey, Lanas : 28 (70%)
678N Armós e Cau /Armous-et-Cau, Gèrs : 29 (72,5%)
693NO Vièla/Bielle, Pirenèus-Atlantics : 29 (72,5%)
691O Labastida Clarença/Labastide-Clairence, Pirenèus-Atlantics : 29 (72,5%)
656SO Lucbon/ Lubbon Lanas : 29 (72,5%)
667NO Parlebòsc / Parleboscq, Lanas : 29 (72,5%)
676 Riscla/Riscle, Gèrs : 29 (72,5%)
687NO Sent-Lesèr/ Saint-Lézer, Hauts-Pirenèus : 29 (72,5%)
681 Sostons/ Soustons, Lanas : 29 (72,5%)
681S Tarnòs /Tarnos, Lanas : 29 (72,5%)
681N Viela-Sent Guironç / Vielle-Saint-Girons, Lanas : 29 (72,5%)
780 Vilanava de Ribèra /Villeneuve-de-Rivière, Hauta-Garòna : 29 (72,5%)
6693 Aas, Pirenèus-Atlantics : 30 (75%)
790S Vathmala/Bethmale, Arièja : 30 (75%)
672NO Biscarròssa/Biscarrosse, Lanas : 30 (75%)
692NE La Seuva/Lasseube, Pirenèus-Atlantics : 30 (75%)
680N Mamisan / Mimizan, Lanas : 30 (75%)
674N Mostèirs Moustey, Lanas : 30 (75%)
676N Nogaròu / Nogaro, Gèrs : 30 (75%)
672 Parentis/ Parentis-en-Born, Lanas : 30 (75%)
687N Rabastens, Hauts-Pirenèus : 30 (75%)
674 Sabres, Lanas : 30 (75%)
780NO Sent-Blancat deras Castanhas / Saint-Plancard, Hauta-Garòna : 30 (75%)
691NE Senta Suzana /Sainte-Suzanne, Pirenèus-Atlantics : 36 (90%)
790NO Saleish/ Saleich, Hauta-Garòna : 30 (75%)
665S Vilanava de Marsan /Villeneuve-de-Marsan, Lanas : 30 (75%)
692 Anhòs/Agnos, Pirenèus-Atlantics : 31 (77,5%)
780S Arguenòs/ Arguenos, Hauta-Garòna : 31 (77,5%)
6687 Aurelhan/ Aureilhan, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
676SO Garlin, Pirenèus-Atlantics : 31 (77,5%)
686NE Labatut/ Labatut-Rivière, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
686 Lembèja/ Lembeye, Pirenèus-Atlantics : 31 (77,5%)
687E Marselhan/Marseillan, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
688O Tria de Baïsa/ Trie-sur-Baïse, Hauts-Pirenèus : 31 (77,5%)
De 80 a 89% :
692SO Areta/Arette, Pirenèus-Atlantics : 32 (80%)
680S Castèths/ Castets, Lanas : 32 (80%)
695 Cautarès/Cauterets, Hauts-Pirenèus : 32 (80%)
681SE Sent-Martin-de-Hins / Saint-Martin-de-Hinx, Lanas : 32 (80%)
688 Sariac, Hauts-Pirenèus : 32 (80%)
682N Igòs / Ygos, Lanas : 32 (80%)
685 Artics/ Artix, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
685NE Cabidòs/Cabidos, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
696 Gèrda/Gerde, Hauts-Pirenèus : 33 (82,5%)
685SO Gurs, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
675N Maseròlas / Mazerolles, Landes : 33 (82,5%)
699NE Melles/ Melles, Hauta-Garòna : 33 (82,5%)
680 Mesós/ Mézos, Lanas : 33 (82,5%)
689SE Orda/ Ourde, Hauts-Pirenèus : 33 (82,5%)
683 Polhon/ Pouillon, Lanas : 33 (82,5%)
683N Lo Pòi d'Acs / Saint-Vincent-de-Paul, Lanas : 33 (82,5%)
665 Sarbasan / Sarbazan, Lanas : 33 (82,5%)
691 Sauvatèrra/ Sauveterre-de-Béarn, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
686S Setzèra/ Sedzère, Pirenèus-Atlantics : 33 (82,5%)
682 Tartas, Lanas : 33 (82,5%)
676NO Aira / Aire, Lanas : 34 (85%)
695O Arrens, Hauts-Pirenèus : 34 (85%)
699 Luishon/ Bagnères-de-Luchon, Hauta Garona 34 (85%)
692S Bedós /Bedous, Pirenèus Atlantics : 34 (85%)
676O Gèuna /Geaune, Lanas : 34 (85%)
664S Labrit, Lanas : 34 (85%)
694 Nai / Nay, Pireneus-Atlantics : 34 (85%)
675O Sent Sevèr /Saint-Sever, Lanas : 34 (85%)
690E Urt, Pirenèus-Atlantics : 34 (85%)
699NO Oelh / Bourg-d’Oueil, Hauta-Garona : 35 (87,5)
689N Galan, Hautes-Pyrénées : 35 (87,5%)
675 Granada d'Ador /Grenade-sur-Adour, Lanas : 35 (87,5%)
684 Haget /Hagetmau, Lanas : 35 (87,5%)
689 Lanamesa / Lannemezan, Hauts-Pirenèus : 35 (87,5%)
683E Pomarez, Lanas : 35 (87,5%)
De 90 a 99% :
693NE Herrèras/ Arbeòst /Ferrières/Arbéost, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
697NE Barèja/ Bethpuèi / Barèges/Betpouey, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
689NO Bòrdas/ Bordes, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
697 Gavarnia /Gavarnie, Hauts-Pirenèus : 36 (90%)
694E Pontac /Pontacq, Pirenèus-Atlantics : 36 (90%)
691NE Senta Suzana /Sainte-Suzanne, Pirenèus-Atlantics : 36 (90%)
696E Labòrda /Laborde, Hauts-Pirenèus : 37 (92,5%)
696O Lorda /Lourdes, Hauts-Pirenèus : 37 (92,5%)
696S Lespòna /Lesponne, Hauts-Pirenèus : 38 (95%)
698E Germ, Hauts-Pirenèus : 39 (97,5%)
100% :
698 Aranhoet /Aragnouet, Hauts-Pirenèus : 40 (100%)
698N Barrancoèu / Barrancouéu, Hauts-Pirenèus : 40 (100%)
Alavetz, qué'n pensi jo? Que'vs balhi la mea reaccion qu'avèvi enviat tà Gasconha.com, que n'èi modificat un pòc la fòrma, totun lo hons n'a pas cambiat.
...
En qué consisteish lo grad de «gasconitat» d’un parlar, finaument ?
Si èi ben comprés, que s’ageish prumèr d’establir un certan nombre de critèris (40) qui permeten de definir çò qui caracteriza lo lengatge gascon per arrapòrt a l’occitan non gascon, taus coma la f remplaçada per la h, la caduda de la n intervocalica, l’abséncia deu partitiu en frasas coma «volem pan», l’utilizacion deu subjonctiu après quan, los enoncatius que, ja, be, ça etc, l’article pirenenc eth, era etc, etc...(prenguts coma exemples, en realitat non sèi pas exactament quins critèris eston estats escuelhuts tà l’estudi, que cau tornar a la publicacion d'Allières citada per Halip tà ac saber).
Plan que sabem que mantuns parlars, enqüèra que ben gascons, non arrespónen pas a l’ensemble de tots aqueths criteris referenciaus, mentre que quauques parlars non gascons pòden presentar quauques uns d’aqueths trets.
Per exemple, bèths parlars gascons conservan la n intervocalica (una e non ua), d’autes conservan la f (eth filh, era femna), etc.
Lo grad de gasconitat d’un parlar, n’ei pas nada causa auta qu’ua manièra de representar lo nombre de criteris arrespectats per lo dit parlar.
Un parlar (ben gascon) que conserva la f dens mots coma filh, femna non pòt pas aver un grad de gasconitat de 100 % pr’amor que’u manca au mens un critèri: l’aspiracion de la f en h. Qu’ei tot simple.
Atau que passam insensiblament de parlars de classificacion gascona dobtosa (parlars de transicion coma per exemple lo seronés, generaument classificat coma lengadocian mès qui presenta dejà quauques trets caracteristics deu gascon: en seronés qu'ei aquera e non aquela ni aquelha, anhèth a costat d'anhèl, qu'utilizan l'enonciatiu que, disen tanben noste e non nòstre, mair e non maire, dus, darrèr e non darrièr, díser e non pas dire coma a Foish etc) cap aus parlars qui presentan totas las caracteristicas qui constitueishen aqueths critèris predefinits.
N’i cau pas véder nat jutjament de valor o etic !
Aqueth estudi qu’a lo meriti d’amuishar que lo còr de la Gasconha linguistica s’a demorat pirenenc, coma ac èran los vascons medeishs.
E dilhèu que la koinè gascona actuau auré de s’inspirar mes deus parlars pirenencs centrau e orientau.
Qu’ei çò qui tot aquò m’inspira, en tot cas.
E i poderí ajustar: que m'agrada fòrça quan i passi, per Aranhoèt, pr'amor que n'ei pas luenh de Bielsa! Un còp qu'ès a Aranhoèt, vengut tot dret de Tolosa, qu'ès arribat a la Pòrta Magica, la que t'obreish l'Aute Costat, lo Haut-Aragon deu Cèu Blu! E lo quite nom d'Aragnoet m'encanta, qu'ei plan pirenenc e ne n'i a pas nat de mes gascon. Aranhoèt qu'ei lo lòc que i creishen aranhoèrs, qui's disen en aragonés arañoneras, e en catalan aranyoners. La hruta de l'aranhoèr qu'ei l'aranhon, o en aragonés l'arañón, en catalan, l'aranyó, un regal tà l'ors!!!
E se non vòs (o non pòts) gahar lo tunèu, que pòts tostemp anar de l'aute costat en pujant dinc a la corada dera agulheta, (antigament que disèvan corata en gascon e que's ditz enqüèra corata en gascon d'Aspa), o collata l'agulleta en aragonés...Donc, que nse'n poderam anar tà Boltanha, tà las hèstas de San Pablo, dab lo noste Joan Francés, Biellanuei e companhia !!!
Ta Boltaña iremos,
ta fiesta San Pablo,
ta bier as fogueras
as trancas y os mallos,
tamién fan a prozesión
con mosica y palotiau
más a ronda de Boltaña
con gaitas y con porrons
. Lo tròç de musica qu'ei extrèit deu CD chicotén V, Pirineos perinés pirenèus pyrénées Músicas de Aragón y Occitania, de comandar a Menestrèrs Gascons s'ètz en França.
15 comentaris:
Bé Joan, la veritat és que els nivells de comprensió del mapa, de ser així certs, no estan gens malament.
Per cert, hauria d'haver-hi un traductor automàtic gascó - català. Tantes imbecil·litats que es fan amb els nostres impostos doncs es podria fer una cosa útil amb ells com un traductor gascó - català.
Pregunta: a partir de quin segle París (el seu govern) va començar a ser beligerant amb el gascó?
Salutacions Joan
revirador catalan-gascon, catalan- aranés ...
http://xixona.dlsi.ua.es/apertium/
Asinas ye, y mesmo lo trobamos en a toponimia (Los Arañones -castellanizato- en Canfranc/Canfrán). Y qué buen ye o pacharán feito con arañons!
T'agradexco que metas cantas d'ixe sobrebuén disco de mosica d'Occitania y Aragón. Os Perineus no tienen güegas.
1- Henryzeviiiiiiiii: Doncs, la Montse t'ha respost sobre el traductor, no hi torno.
Per raons ben comprehensibles el nacionalisme francés s'ha fet en promovent la llengua nacional en detriment dels altres dialectes (inclusos els altres de la llengua d'oil, del qual el francès és només un dialecte, el de l’Isla d França utilizat pels reis de França, avui dia els altres dialectes de la llengua d’oil han reaccionat en independitzant-se) i les altres llengues en general. Es pot dir que l'element iniciador que va decidir la majoria dels francesos de deixar de transmetre els altres llengues i dialectes va ser la guerra de 1914-1918. El cas de l'alsacià es especial, degut als canvis repetitus de nacionalitat (5 vegades) i doncs de llengua oficial, entre 1870 i 1945.
La politica escolar del 100 % francès va contribuir de manera decisiva a la perduda de les llengues , clar, però insisteixo en el fet que cap llei no va prohibir de parlar les llengues a casa, al carrer ni als llocs publics, i encara menys de transmetre la seva llengua pròpia als fills. Si la gent no van transmetre les llengues pròpies als fills, era perquè pensaven que no era útil ni convenient de fer-ho.
2-Montse : Encantat de liéger-te acitau!!! Punets !
3-Onset : La musica, l’èi un pòc amputada, en seguint ua demanda deus proprietaris deus drets de còpia.
Non i a un metode d’aragonés o un diccionari castellano-aragonés online ? O un libe ( libro ) tà aprener l’ aragonés ? M’interessaré.
Eh bé! Quin tribalh!
Tots aqueths percentadges, que'm da mau au cap!!!
Sinó, juste ua arremarca, ce'm sembla, lo nom Gascon d'Eauze qu'ei Èusa o Eusa, no sèi pas tròp.
adiu
Si te parix millor, t'escribiré un correu porque ye un tema fundo.
Plan interessant. O sigue que segontes aguestes donades, eth gascon que cau apréner qu'ei eth de Aranhoet o Barracoèu, non? ;D
Se vòs un metòde entà apréner er aragonés, semble que i a un qu'ensenhe era variant der Alto Galligo. O sigue, non ei cap eth aragonés normatiu, e qu'a trèts plan interessants coma es articles ro(s)/ra(s). Encara non ac è artenhut crompar.
POS IXO... Materials ta aprender aragonés - Mª Pilar Benítez - Zaragoza, Pan de Paxaricos 3, Comarca Alto Galligo, 2007, 86pp.
I a tanben un diccionari en linha, de Chusé Aragües, aragonés-espanhòu/espanhòu-aragonés:
http://www.clannac.com/dizionario/
E un corset en linha. Qu'ei ua gramatica e quauques lèxics:
http://es.geocities.com/cursetaragones
Era annada passada era Asoziazión Nogará Religada qu'auie organizat un cors en linha tanben. Non sai s'aguest an tanben ac haràn, mès qu'ei pagat... Jo m'i apuntèc e non è agut temps entà acabar-lo encara. Eth praubet deth professor encara demore era màger part des mèns exercicis... :/
http://www.nogara-religada.org/
Hlorenç: Eusa, segur! L'èi corregit. Mercés!!!!
Onset: d'acòrd!!! Mercés!!!
Yuji: Er aranés que'm sembla perfècte! E mercés per las entressenhas!
Jo fare servir el recurs de la Montse, amb un text així de llarg em perdo i m'adono que, una cosa és un text planer i l'altra un text complex i tècnic, Joan, soc ben perduda! Petons, maco!
Però la Vall d'Aran no surt al mapa, i el gascó és el que es parla allà, més que el llenguadocià.
Segons unes estadístiques sobre la Vall d'ara fa uns anys, si no fos per la intervenció de la Generalitat i del Conselh Generau, el castellà seria la primera lengua més parlada, per utilitzar-la freqüentment un quaranta per cent de la població. Immediatament després venia el català, amb un trenta-cinc, i només la resta parlava aranès. Però aquestes estadístiques han variat, ja que l'estudi del cens és de fa més de 10 anys enrera.
Darrerament, s'ha hagut d'intervindre. El nou Estatut declara oficial l'aranès, i queda pendenta una llei de desenvolupament, tot i que la Vall d'Aran ja fa temps que té un règim administratiu i lingüístic especials des de fa uns pocs anys.
Una pregunta, aquest estudi de la gasconitat és sobre la gent que el coneix o sobre la gent que el continua parlant habitualment?
Adiu Blas Jesús Sánchez González!
La vath d'Aran qu'ei plan sus aquesta carta: qu'ei en zòna de >/ 50% de gasconitat e tabé ua partida en zòna 80/89%.
Dus viladges que son escrivuts: Casau e Tredòs.
Fins aviat ;)
Hlo
No sé cómo se m'heba puesto pasar este post (cuento que perque yere a Irña a'l congreso de Luengas Pirenaicas e dimpués de fiestas a Zaragoza), se yes escribindo d'es míos vecins.
Como anecdota te diré que fa bel anyo anyo sintié charrar en la gasolinera de Parzán a dos mullers en gascón e se me cayeba la baba d'el que sentiban las mías orellas, qué parlache tant majo: "era palho" le deciban a un zagalet que se i preneba un refresco.
Salut, e pa la proxima vez que pases per Bielsa no te perdonaré que no charremos un ratet.
Adiu Felquera !
Non ei tan comun de poder escotar ua charrada en gascon, b'ei vertat!!!
Doncas òc, quan passi per Bielsa, t'avisarèi.
Adiu Felquera !
Non ei tan comun de poder escotar ua charrada en gascon, b'ei vertat!!!
Doncas òc, quan passi per Bielsa, t'avisarèi.
Publica un comentari a l'entrada