MANIFÈST PERA LENGUA PRÒPRIA D'ARAN (Seguida)

Voi completar eth pòst d'abans en tot arrespóner as remarques de Claudi Balaguer.

C.B.: La lei, o la màger part de las intervencions, estipula pas a cap de moment l'emplec d'un occitan estandard o referencial. Per contra dire qu'aqueste existís pas (segur es pas reconegut per cap d'institucions mas se pòt veire aisidament per Internet o dins mai d'una publicacion) e pronar lo localisme es una autra realitat.

Ua analisi simpla dera literatura occitana contemporanèa mos mòstre que non i a cap d'estandard unificat. Era varietat occitana qu’emplegue C. Balaguer ei un estandard sonque pes qui son d’expression lengadociana. Serie donques un estandard dialectau comparable, digam-ne, ar estandard navarro-labordin o ar estandard guipusquoan en basc. Totun, d' estandard unificat tau coma n’existís un en basc (euskara batua), n'i a cap en occitan. Quin escrivan occitan abandonèc eth sòn dialècte mairau non-lengadocian per un estandard literari de base lengadociana entà compausar era sua òbra literària? Non son pas massa, se n'i a. Donques non se pòt cap parlar d’estandard pera lengua en aguest cas.

Quant as varietats occitanes emplegades per internet, poderatz constatar qu’eth lengadocian non ei eth dialècte mès emplegat pes blogaires d'expression occitana. Eth dialècte d’emplèc majoritari (relatiu) pes blogaires occitans qu’ei eth gascon, totes es varietats aplegades.

Er aranés qu’a ua legitimitat qui provien deth procés democratic que l’a amiat tara sua plaça actuau e que li a permetut guanhar eth sòn estatut d’oficialitat. Er aranés qu’ei era soleta forma d’occitan que sigue oficiau. Era modalitat oficiau der occitan ena Val d’Aran qu’ei basada suth parlar de Vielha-Mijaran. Qu’ei donques totafèt normau qu’era varietat oficiau der occitan en Catalonha sigue aguesta modalitat madeisha e cap auta.

C.B.: Lo ponch mai important es que la lei deu aver coma nom "lei de l'occitan" amb la preséncia del nom Aran o de l'adjectiu aranés en seguida mas aquí segur lo manifèst evòca pas aqueste ponch qu'es lo mai problematic de la lei coma es presentada actualament. Quina eficacitat pòt presentar per l'ensems de l'occitan e a nivèl europèu una lei que se sone "Llei de l'aranès"?

Non pensi qu’ua lei que se soe llei de l’aranès presente un risc d’ineficàcia. Tot eth contrari. Era terminologia “lei der aranés” qu’a eth meriti d’èster fòrça clara e sense cap d'ambigüitat. Que preten hicar er aranés – e donques era lengua occitana qu’aguest estandard arrepresente de manèra oficiau- ath madeish nivèu qu’eth francés o qu'eth catalan. Era eficacitat d’ua lei der aranés non pòt èster mès grana.

Que jo sapiga, degun non pensarie protestar contra era terminologia, ben abituau e normau, de lengua francesa o de francés en lòc de lengua d’oil o de lengua d’oil segon es parlars d’Iscla de França, vertat? Eth CAOC s’enganhe quan escriu que “totas las leis que parlan de lengas se titolan amb lo nom de la lenga e pas pel nom d'un dels dialèctes!” Açò non ei cert, ben evidentaments. Eth francés qu'ei fonamentauments un parlar dera lengua d’oil, eth pròpi d’Iscla de França, e n’ei doncas un contra-exemple evident. E dilhèu que serie eth cas deth catalan tanben, aumens segon Alibèrt qui consideraue eth catalan coma un bon dialècte der occitan!!! Lutar, criticar o militar en contra dera lei der aranés, quitaments per rasons lingüistiques, qu’ei contra-productiu, pensi jo. Non ajudarà cap eth procés de normalizacion der occitan; que risque de contribuir encara mès ath sòn flaquèr. Pro de teoria e de dogmatisme! Que cau demorar pragmatic e ajudar es Aranesi en lòc de voler sajar d’impausar ua terminologia ideologica qui serie arressentuda – damb quauques arrasons - coma ua tentativa d’impausar eth lengadocian.

Se un dialècte occitan unificat non existís encara, era culpa no'n pòt èster imputada as Aranesi. En abséncia d’ua lengua occitana unificada, es Aranesi causiren eth parlar de Vielha-Mijaran coma base dera forma estandard dera lengua nòsta. Que torni a díde'c: qu’ei normau e san qu’era forma oficiau dera lengua occitana en Principat de Catalonha sigue era madeisha que la en vigor en Aran. E ja que dispausam –per fin- d’ua modalitat oficiau dera lengua nòsta, me semble qu’auríem d’ensenhar aguesta modalitat en totes es escòles deth territòri occitan e trabalhar tà que se hèsque co-oficiau pertot en territòri, a costat dera modalitat locau der occitan. Era union hè era fòrça.